چالش‌ها و دغدغه‌های یک کارگردان تئاتر کار اولی؛ به ما اعتماد کنید

چارسو پرس: نمایش «گربه» به نویسندگی و کارگردانی علیرضا ترکی، در فضایی ابزورد تولید شده است و از ۲۲ آذر ساعت ۲۰:۳۰ به مدت یک ساعت در سالن شماره ۲ خانه نمایش دا روی صحنه رفته است. این نمایش به مدت سه شب دیگر تمدید شده و قرار است تا روز سه‌شنبه ۴ دی میزبان مخاطبان باشد.

علیرضا ترکی درباره شکل‌گیری نمایشنامه «گربه» که به عنوان یک هنرجوی تئاتر و دانشجوی رشته ادبیات فارسی آن را نوشته است، بیان کرد: ایده اولیه نمایش «گربه» سه سال پیش در ذهن من شکل گرفت و نوشتن طرح کلی این نمایشنامه تنها حدود یک ربع ساعت زمان برد. این طرح در قالب یک اثر کارگاهی اجرا شد و با بازخوردهای خوبی که از استادم و هم‌کلاسی‌های آن دوره دریافت کردم، در بالغ کردن این طرح و ایده بیشتر تشویق شدم.

وی افزود: من در «گربه» دغدغه‌های شخصی و اجتماعی خودم را پیدا کردم. این فرآیند و بازخوردهایی که به تدریج از دوستان تئاتری و ادبیاتی خودم درباره «گربه» می‌گرفتم، من را تشویق کرد که این نمایش را روی صحنه ببرم. بالغ بر سه‌ سال در مورد اتمسفر «گربه» که نمایشی با ساختار ابزورد است، تحقیق کردم، متن‌های شاخص و مهم ادبیات و تئاتر ابزورد را خواندم و در حین مطالعه یادداشت‌برداری می‌کردم تا به این سبک پرداخت روایت تسلط پیدا کنم. در طول این سه‌ سال، هشت بار متن را نوشتم و بازنویسی کردم و در این حین، به صنایع ادبی زبان فارسی هم توجه ویژه‌ای داشته‌ام.

این دانشجوی رشته ادبیات درباره شکل‌گیری نسخه نهایی نمایشنامه «گربه» توضیح داد: به تدریج که متن پخته‌تر می‌شد، آن را برای دوستان ادبیاتی و تئاتری که با آن‌ها در ارتباط بودم می‌خواندم و از بازخوردهایشان که مقدار تاثیرگذاری متن را نیز نشان می‌داد، بهره می‌بردم. در نهایت، بعد از شکل‌گیری گروه نمایش و ارتباط با بازیگران و فراز و فرود برخوردشان با متن، نسخه نهایی به دست آمد و اکنون این متن با هنرمندی ۲ بازیگر روی صحنه است.

ترکی درباره چالش هایی که به عنوان یک کارگردان کار اولی با آنها روبه‌رو بوده است، گفت: به عنوان یک کار اولی، مسائل مالی کار تئاتر در ایران مرا شوکه کرد. همه ما که در فضای هنر زیست می‌کنیم، آمادگی خطر کردن برای ایده‌ها و خواسته‌های هنری خود را داریم اما این حجم از فشردگی مسائل مالی برای روی صحنه بردن یک نمایش با رعایت استانداردهای شخصی‌ام برای من قابل تصور نبود. البته این تجربه من را برای ادامه‌ مسیرم در تئاتر آموزش داد.

نویسنده و کارگردان نمایش «گربه» با اشاره به اینکه چالش‌های شخصی به عنوان مدیر یک پروژه با حدود ۲۰ نفر عوامل که عمدتا مانند خود او کار اولی بودند، برای او و گروهش سخت، آموزنده و قطعاً شیرین بوده است، درباره دیگر چالش اصلی روی صحنه بردن یک اجرا توضیح داد: اگر بحث‌های مالی را کنار بگذاریم، عدم اعتماد سالن‌ها، به ویژه سالن‌های مشهور به یک گروه جوان و یک تهیه‌کننده و کارگردان کار اولی، من را آزار داد. این مسئله تا حدی قابل توجیه است، اما اگر سالن‌ها و مدیرانشان با کسانی که تازه شروع کرده‌اند، همدلانه‌تر برخورد کنند، قطعاً اتفاق‌های ویژه‌ای در انتظار تئاتر ایران خواهد بود. جدای از این مباحث، من درگیر مسائل فرمی و هنری اجرا بودم که سنگ محکی برای من و اطلاعاتم از این هنر بود تا بتوانم خودم را به عنوان یک کارگردان و نویسنده به جامعه تئاتر معرفی کنم.

وی در ادامه به نورا حسینی و شاهین زراعتی، بازیگران «گربه» اشاره و درباره فرآیند انتخاب آنها تصریح کرد: چندین سال است که نورا حسینی و شاهین زراعتی را به عنوان یک دوست و همکار می‌شناسم و اتودها و نقش‌آفرینی‌های بسیاری از این ۲ نفر دیده‌ام و به عنوان بازیگر، همیشه هر دوی آن‌ها را تحسین کرده‌ام. اما زمانی که نمایشنامه را می‌نوشتم به نورا و شاهین فکر نمی‌کردم و به تدریج و در پیش‌تولید به این ۲ بازیگر رسیدم؛ ترکیب بازیگرانی متعهد به کار که شدیداً باهوش نیز هستند.

ترکی درباره بازیگران نمایش «گربه» اضافه کرد: نورا حسینی در پرداخت‌های فانتزی‌اش مخاطب را غافلگیر می‌کند. یکی از چالش‌هایم با حسینی در این نمایش، هدایت او و رسیدن به زیستی درون‌گرایانه‌تر بود که پیش‌ از این، مخاطب از او ندیده باشد که فکر می‌کنم در این امر موفق بوده‌ایم. شاهین زراعتی نیز بازیگری است که در هرثانیه، می‌تواند خود را با شرایط جدید، همراه و هماهنگ و کرده و به عنوان یک طراح اکت دقیق، پیشنهادهای بسیاری را سر راه کارگردان بگذارد و چالش کارگردان برای هدایت او، تعیین و انتخاب مقدار سلیقه واقع در اکت‌ها است.

این کارگردان و نویسنده جوان در پایان، با تأکید بر اینکه نمایشنامه‌نویسی و کارگردانی تئاتر اولویت اوست، درباره اهمیت و جایگاه هنر برای خود که به تازگی به عنوان یک کار اولی در جمع کارگردان‌ها و نویسندگان تئاتر وارد شده است، تصریح کرد: من همیشه، همه هنرها را از ادبیات می‌دانم و رشته تحصیلی من هم ادبیات فارسی است. هر گونه‌ای از هنر که بخواهد مفاهیمی را بازگو کند، برای من در ادبیات تقسیم‌بندی می‌شود. به عبارت دیگر، برای من هنر از ادبیات شروع می‌شود. البته باید پذیرفت که ادبیات دیگر هنر اول ایران یا جهان نیست و هنرمندان باید توانایی ادغام دیگر گونه‌های هنری با ادبیات را داشته باشند، به ویژه در هنرهای نمایشی که این مسئله برای من به عنوان فردی که به هنر تعلق دارم، مستثنی نیست.