در دوره‌ای که بسیاری از مردم از نعمت سواد بی‌بهره بودند، انتشار یک روزنامه توسط یک روزنامه‌نگار زن، اتفاقی است بسیار شگفت‌انگیز اما متاسفانه ما این بانو را خیلی کم می‌شناسیم چراکه درباره او اطلاعات اندکی وجود دارد.
چارسو پرس: مریم عمید سمنانی مشهور به «مزین‌السلطنه» که از او به عنوان نخستین بانوی روزنامه‌نگار ایران یاد می‌شود، اهل سمنان و دارای یکی از نشریات تأثیرگذار در سیر تاریخ مطبوعات کشور به نام نشریه «شکوفه» است.
گفته می‌شود که مریم عمید خواندن و نوشتن و علوم دین را در محضر پدر خویش فرا گرفت و به دلیل برخورداری از استعداد فراوان به آموختن علوم مختلف از جمله زبان فرانسه، فن عکاسی و برخی دیگر از علوم جدید پرداخت.
او هم مدرسه‌ای برای تحصیل بانوان تاسیس کرد و هم با انتشار روزنامه «شکوفه» که ظاهرا دو هفته یک بار منتشر می‌شده، تلاش در روشنگری زنان ایرانی داشت.
تحصیل علم از دید روزنامه «شکوفه» و مبارزه با خرافه‌پرستی و اعتقادات موهومه از جمله مسائلی است که در این روزنامه بدان بسیار تأکید شده است.
مریم عمید از جمله چهره‌هایی است که در دوره قاجاریه زندگی کرده و حالا نمایشی با نام «مزین‌السلطنه» درباره او به نویسندگی مهران رنج‌بر و کارگردانی حمید ملاحسینی روی صحنه رفته است.
ملاحسینی، کارگردان این نمایش با اشاره به تمرکز مهران رنج‌بر، نویسنده این نمایشنامه بر نگارش متون پرتره (چهره محور) درباره انتخاب این نمایشنامه به ایسنا می‌گوید: مهران رنج‌بر در این سال‌ها پرتره‌های گوناگونی نوشته و اجرا کرده است. سال گذشته پیشنهاد اجرای نمایشنامه «مزین‌السلطنه» مطرح شد که بعد از «کریملوژی» دومین پرتره درباره شخصیت‌های فرهنگی در ایران است.
این کارگردان ادامه می‌دهد: واقعیت این است که پیش از مطرح شدن اجرای این نمایشنامه، نامی از این شخصیت نشنیده بودم. در واقع نویسندگان پرتره‌نویس، شخصیت‌هایی را که از یادها رفته‌اند، زنده می‌کنند. بزرگترین دلیل من برای کارگردانی این نمایشنامه، خود شخصیت «مزین‌السلطنه» بود که در آن دوره سخت تلاش می‌کرده با تاسیس مدارس و باسواد کردن زنان، آنان را به سمت استقلال ببرد. در حالیکه در آن مقطع فشارهای سیاسی و اجتماعی زیادی بخصوص بر زنان وجود داشته است.
بیشتر بخوانید: مطالب مربوط به تئاتر ایران
ملاحسینی درباره میزان مستند بودن این نمایشنامه نیز توضیح می‌دهد: مستندات زیادی درباره این شخصیت در دسترس نیست ولی میزان قدرتمندی و پیشرو بودن او کاملا مشخص است. در دوره‌ای که بخشی از جامعه سواد نداشته‌اند، او به دو زبان انگلیسی و فرانسه مسلط بوده است اما اطلاعات اندکی درباره او وجود دارد و حتی محل قبر او هم مورد شک و تردید است. در این بین فقط بخشی از روزنامه‌هایی که او منتشر می‌کرده، وجود دارد. البته خانم مریم سالور، نتیجه ایشان که مجسمه‌ساز بزرگی است، حضور دارد ولی مهم این است که مهران رنج‌بر با تمام تحقیقاتی که انجام داده، این متن را نوشته است اما طبیعتا بخشی از این متن برآمده از تخیل اوست.
او ادامه می‌دهد: معمولا به نظر می‌رسد که نمایش‌های پرتره، فقط یک شخصیت داشته باشند اما در نمایش ما دو شخصیت دیگر در کنار شخصیت اصلی اضافه شده تا وجوه گوناگونی از شخصیت «مزین‌السلطنه» در این نمایش معرفی شود.
ملاحسینی در پاسخ به اینکه خود او به عنوان کارگردان چقدر در اجرای این نمایشنامه دخل و تصرف داشته، می‌گوید: نام «مزین‌السلطنه» شاید بسیاری از ذهن‌ها را به سمت یکسری طراحی‌ها و المان‌های یک دوره خاص ببرد ولی من در طراحی کار، خیلی مینی‌مال عمل کرده‌ام. می‌توان گفت نمایش ما یک تئاتر بی‌چیز است که با کمک نور و موسیقی زنده اجرا می‌شود. چراکه ذات کار پرتره، بازیگرمحور است و در نهایت عمده توجه تماشاگر به بازیگر است. تمام تلاش ما بر این بوده که نمایش برای تماشاگر باورپذیر باشد.
او در پایان سخنان خود با اشاره به رواج تئاتر تجاری در چند سال گذشته اضافه می‌کند: در این چند سالی که بخشی از نمایش‌ها به ابتذال کشیده شده‌اند، گروه ما همه توش و توان خود را به کار بسته تا نمایشی به معنای واقعی تئاتر روی صحنه بیاورد و این برای من بسیار خوشحال‌کننده است چون متاسفانه الان، فروش، معیار اصلی اجرای بسیاری از تئاترها شده و به دیگر دغدغه‌ها کمتر توجه می‌شود اما تک تک اعضای گروه ما دغدغه تئاتر به معنای واقعی آن را دارند و همه با دل خود به این کار آمده‌اند.
نمایش «مزین‌السلطنه» به نویسندگی مهران رنج‌بر و با کارگردانی حمیدرضا ملاحسینی از چهارشنبه ۱۹ دی ۱۴۰۳ ساعت ۲۱ اجرای خود را در تماشاخانه هما آغاز کرد.
عوامل این نمایش برای ادای دین به جامعه خبرنگاران، اجرای اول خود را به آنان تقدیم کردند.
بازیگران این نمایش (به ترتیب ورود به صحنه) الهام شعبانی، فاطیما بهارمست و الهه شه‌پرست هستند.
«مزین‌السلطنه» داستان اولین زن خبرنگار ایرانی است که در زمان قاجار زندگی می‌کرد و توانست اولین روزنامه زنان را در ایران با نام «شکوفه» تاسیس کند.
https://teater.ir/news/67717
