تداوم سینمای مستند؛ چالش‌های حرفه‌ای‌گری پس از گلستان در «موج و مرجان و خارا»

چارسو پرس: سی و دومین جلسه از شب های مستند موزه سینما با نمایش نسخه اصلاح و مرمت شده «موج و مرجان و خارا» به کارگردانی آلن پندری و تهیه‌کنندگی ابراهیم گلستان در موزه سینما برگزار شد.

این نشست با همکاری انجمن تهیه‌کنندگان سینمای مستند و به همت فیلمخانه ملی ایران با حضور جمعی از کارشناسان و مستندسازان روز گذشته ۲۹ اردیبهشت‌ در سالن سینما فردوس موزه سینما برگزار شد.

فیلم «موج و مرجان و خارا» به سفارش شرکت ملی نفت ایران در سال ۱۳۳۷ تولید شد و در سال ۱۳۴۱ به نمایش درآمد. این نسخه از فیلم مستند «موج و مرجان و خارا» که توسط فیلمخانه ملی ایران اصلاح و مرمت شده، درباره عملیاتی است که طی چهار سال کار و کوشش برای توسعه منطقه نفت‌خیز گچساران و رساندن خط لوله نفتِ آن به خارک و همچنین احداث بندر صدور نفت جزیره خارک، ساخته شده است.

در سی و دومین جلسه «شب‌های مستند موزه سینما» ، فخرالدین سیدی مستندساز گفت: ابراهیم گلستان با ساختن ۶ مستند که درباره نفت بود، بسیار موفق پیش رفت ولی این حرفه‌ای بودن در سینمای مستند مداومت نداشت. گلستان نقش مهمی در آموزش افراد داشت و یک تیم حرفه‌ای برای ساخت مستند تشکیل داد که یکی از این افراد فروغ فرخزاد بود.

پیروز کلانتری مستندساز و نویسنده هم در این نشست بیان کرد: به طور رسمی این فیلم ساخته ابراهیم گلستان و آلن پندری است و مهندسی در شوتینگ کار وجود دارد و نقش آلن پندری در این فیلم بسیار مشهود است. ترکیب جذاب و جالب کارگردان بصری آلن پندری و تهیه‌کنندگی و تدوین ابراهیم گلستان باعث شد با مدیریت کردن اجزا به این تولید اثربخش برسند. چنین کاری تا به حال ساخته نشده است که هم از طرف دولت سفارشی باشد و هم در مدیریت بسیار خوب پیش رفته باشد.

وی اظهار کرد: از نظر من این فیلم بالای ۷۰ درصد اثرگذاری گلستان و ۳۰ درصد نقش آلن پندری بوده است ولیکن بدین معنا نیست که آلن پندری نقش پررنگی نداشته است بلکه ابراهیم گلستان از این نظر نقش پررنگ‌تری داشته که وظیفه تدوین و تهیه‌کنندگی اثر نیز برعهده او بوده است. اگر گلستان نبود این فیلم شکل نمی‌گرفت.

این مستندساز تاکید کرد: این فیلم هم به حواشی پرداخته و هم به اصل موضوع، یعنی شوخ طبعی و سلامت موضوع را با هم رعایت کرده است.

در ادامه، سعید رشتیان تهیه‌ کننده مستند نیز تصریح کرد: پلان‌های این فیلم نشان‌دهنده میزان دقت و چینش حرفه‌ای است. سینمای مستند ما به دلایل مختلف مراحل حرفه‌ای را طی نکرد و استودیوی گلستان نماد مستند حرفه‌ای بود که متاسفانه در دهه ۵۰ بسته شد و ما هنوز فکر می‌کنیم طراحی و چینش این فیلم معنایش سفارشی بودن این فیلم است در صورتیکه اینطور نیست.

وی افزود: بخش خصوصی سینمای مستند ما نماد حرفه‌ای‌گری بودند که متاسفانه در بخش خصوصی به صورت حرفه‌ای جلو نیامدند.

رشتیان در پایان بیان کرد: ما اکنون استودیویی به معنای حرفه‌ای نداریم و هنوز با عوارض عدم حرفه‌ای بودن سینمای مستند درگیریم. کسی که می‌تواند تماشاگر را با مستند پیوند بزند تهیه‌کننده است و تهیه‌کننده باید بتواند این ترکیب را شکل دهد. آقای گلستان با همین فرمان جلو رفت و سعی کرد اقتضائات حرفه‌ای را پیش ببرد و موفق هم شد.