چگونه الکساندر دسپلا با الهام از استراوینسکی، موسیقی «طرح فینیقی» وس اندرسون را خلق کرد؟

چارسو پرس موسیقی در سینمای وس اندرسون همواره نقش جدی و تعیین‌کننده‌ای داشته؛ از گلوکن‌اشپیل‌ها و بانجوهای «آقای روباه شگفت‌انگیز» تا سازهای زهی و ملودی‌های تکرارشونده «هتل بزرگ بوداپست». حالا در «The Phoenician Scheme» (طرح فینیقی)، اندرسون بار دیگر به الکساندر دسپلا روی آورده تا جهانی صوتی بسازد که هم‌زمان کلاسیک، تجربی و عمیقاً مرتبط با جهان داستان باشد؛ آن هم با نگاهی مستقیم به آثار نابغه موسیقی روس، ایگور استراوینسکی.

نقطه‌ی شروع: تولد دوباره یک ملودی آشنا

دسپلا هنگام گفت‌وگو با ورایتی، «تولدت مبارک» را روی کیبورد می‌نوازد — اما نه به سبک همیشگی. او نُت نهایی را بالاتر می‌برد، اشاره‌ای مستقیم به قطعه‌ «Greeting Prelude» اثر استراوینسکی. این واریاسیون دوازده‌صداییِ طنزآمیز، که در سال ۱۹۵۵ برای تولد ۸۰ سالگی پیر مونتو نوشته شد، الهام‌بخش اصلی موسیقی متن «طرح فینیقی» بوده است.

«بذر موسیقی فیلم از یک ملودی کوتاه در پرنده آتشین گرفته شده؛ ملودی‌ای که آن را خم کردم، کش دادم، و بسط دادم.» — دسپلا

یک تم برای تمام مسیرها

فیلم داستان زسا-زا کوردا (با بازی بنیسیو دل تورو) را روایت می‌کند؛ یک سرمایه‌دار جاه‌طلب که همراه دختر راهبه‌اش (میا ثریپلتون) و معلم حشره‌شناسی او (مایکل سرا)، به سفری عجیب برای تکمیل پروژه‌ای زیرساختی می‌پردازد. در این میان، موتیف برگرفته از «پرنده آتشین» در گذر کارتی‌های معروف اندرسونی تکرار می‌شود — تمی تکرارشونده که روایت را به جلو می‌راند.

بین کلاسیک و جَز؛ موسیقی در خدمت تصویر

در کنار موسیقی دسپلا، قطعاتی از استراوینسکی (از جمله «Apotheosis» از باله «آپولو») به گوش می‌رسند، در کنار آثاری از باخ، بتهوون، و چیدمان‌هایی از جین کروپا، جری مالگان و گلن میلر. دسپلا می‌گوید باید «بین این قطعات شنا کند» و هر جا امکان داشت، با یک فلوریش کوچک وارد شود و فضا را از آنِ خود کند.

اخبار سینمای جهان

«تنها موسیقی‌ای که شخصیت‌ها می‌شنوند، از رادیو، گرامافون یا گروه‌های داخل صحنه پخش می‌شود. بنابراین موسیقی من باید مثل یک سایه بی‌صدا بیاید و برود.»

بدون تم شخصیت، با حال‌وهوای یکپارچه

بر خلاف بسیاری از فیلم‌های داستان‌محور، دسپلا برای هر شخصیت تم جداگانه‌ای ننوشت. حتی کاراکترهای رنگارنگی چون بیورن (مایکل سرا) یا نوبار، عموی موپُر شخصیت اصلی (با بازی بندیکت کامبربچ)، تم شخصی ندارند. او ترجیح داده که انرژی موسیقی را صرف فضا و اتمسفر کلی فیلم کند تا به‌جای تأکید بر شخصیت، حال و هوای داستان را هدایت کند.

بازگشت به جعبه ابزار وس اندرسون

از زمان «Fantastic Mr. Fox» تا به امروز، دسپلا و اندرسون مجموعه‌ای از سازها و صداها را به‌عنوان امضای مشترک‌شان توسعه داده‌اند: از ماندولین و فلوت گرفته تا کر گروهی و پیانو. در «طرح فینیقی» هم سراغ درام و پیانو رفته‌اند تا با الهام از همان ابزارهای قبلی، صدایی تازه تولید کنند.

بیشتر بخوانید: نقد فیلم «نقشه فنیقی»؛ وس اندرسن و بازاریابی در جهانی بی‌منطق

جایی که استراوینسکی، روح فیلم می‌شود

با وجود شباهت‌های بسیار به دیگر آثار اندرسون، «طرح فینیقی» در یک چیز منحصر به فرد است: استراوینسکی، به‌عنوان روح موسیقایی فیلم، در تمام قطعات موسیقی حضور دارد. دسپلا موفق شده میان موسیقی کلاسیک، تم‌های روایی و تصویر سینمایی پلی بیافریند که هم احترام به گذشته است، هم گامی جسورانه در مسیر آینده.