۱۰ فیلم ژانر فاجعه که زمین را تا مرز نابودی می‌برند

چارسو پرس در جهانی که هر روز خبرهای تازه‌ای از بلایای طبیعی، تغییرات اقلیمی و تهدیدهای انسانی به گوش می‌رسد، فیلم‌های فاجعه‌ای بیش از همیشه جذاب و ملموس شده‌اند. این فیلم‌ها فقط برای سرگرمی نیستند؛ بلکه گاه هشداری‌اند درباره‌ی آینده‌ای ممکن، آینه‌ای برای خطاهای گذشته یا حتی فرصتی برای همدلی با انسان‌هایی که در موقعیتی غیرقابل‌تصور قرار می‌گیرند.

در این فهرست، ۱۰ نمونه از بهترین و تأثیرگذارترین فیلم‌های فاجعه‌ای را جمع‌آوری کرده‌ایم که هرکدام یا داستانی واقعی را روایت می‌کنند، یا تخیلی هستند که بیش از حد به واقعیت نزدیک‌اند. چه در دل یک سونامی باشید، چه در برابر حمله بیگانگان، این فیلم‌ها شما را درگیر ترس، هیجان و تأمل می‌کنند.

۱۰. The Wave (2015)

کارگردان: Roar Uthaug

این فیلم شاید آن «فیلم نهایی درباره سونامی» نباشد که عنوانش ادعا می‌کند، اما The Wave همچنان ارزش دیده‌شدن را دارد. این یک فیلم نروژی است که به‌عنوان یکی از آثار موفق قرن ۲۱ در ژانر فاجعه‌ای شناخته می‌شود و با نگاهی بی‌پیرایه به ویرانی ناشی از یک سونامی – بر اثر ریزش یک گذرگاه کوهستانی – می‌پردازد.

The Wave پر از لحظات هیجان‌انگیز و اکشن است، اما شاید موفق‌ترین بخش آن، جنبه‌ی دراماتیکش باشد. برخلاف بسیاری از فیلم‌های مشابه، شخصیت‌پردازی در اینجا قوی‌تر از حد انتظار است. آنچه می‌بینید، تقریباً همان چیزی است که انتظار دارید – و این اشکالی ندارد، چون فیلم تمام نقاط موردنیاز را درست هدف می‌گیرد و بدون ادعا، کار خودش را می‌کند.

۹. Greenland (2020)

کارگردان: Ric Roman Waugh

عبارت «بهتر از چیزی که انتظارش را دارید» کاملاً درباره‌ی Greenland صدق می‌کند. در نگاه اول، این فیلم فاجعه‌ای با بازی جرارد باتلر کاملاً کلیشه‌ای به‌نظر می‌رسد، اما در واقع یکی از آثار غیرمنتظره و تأثیرگذار ژانر است. مانند بسیاری دیگر از فیلم‌های فاجعه‌ای، ماجرای آن درباره‌ی شهابی عظیم است که در مسیر برخورد با زمین قرار دارد.

با وجود این‌که چنین سوژه‌ای بارها استفاده شده، فیلم توانسته آن را به شکلی تازه روایت کند. Greenland تلاش می‌کند واقع‌گرایانه و انسانی باشد و تا حد زیادی هم موفق است. هرچند کاملاً واقع‌بینانه نیست، اما به‌قدر کافی جدی گرفته می‌شود تا شما را درگیر کند. فیلمی سرگرم‌کننده و قابل‌قبول است – نه عالی، اما قطعاً خوب.

بیشتر بخوانید: بهترین فیلم‌های جشنواره کن ۲۰۲۵ به انتخاب منتقدان

۸. When Worlds Collide (1951)

کارگردان: Rudolph Maté

یکی از فیلم‌هایی که در ابتدای موزیک معروف The Rocky Horror Picture Show به آن اشاره می‌شود. When Worlds Collide یک فیلم علمی–تخیلی کلاسیک از نوع B-movie است، اما یکی از بهترین‌های زمان خودش به‌شمار می‌رود. داستان درباره‌ی ستاره‌ای است که در مسیر برخورد با زمین قرار دارد و نابودی کامل بشر را در پی خواهد داشت.

اما یک سیاره در مدار آن ستاره وجود دارد که شاید بتوان برخی انسان‌ها را به آن منتقل کرد تا نسل بشر ادامه پیدا کند (فقط باید با منطق فیلم همراه شوید). ایده‌ها کاملاً دور از ذهن‌اند، اما با توجه به سن و سال فیلم، قابل‌درک است. When Worlds Collide با صداقت و خلاقیتی که در بخش‌هایی از آن دیده می‌شود، امتیازهای خاص خودش را دارد.

۷. Don’t Look Up (2021)

کارگردان: Adam McKay

درست است که گاهی آن‌قدر پیامش را مستقیم می‌گوید که آزاردهنده می‌شود، اما Don’t Look Up فیلمی است که نمی‌توان به‌راحتی از آن گذشت. نگاهی بسیار اغراق‌شده – اما آشنا – به جهانی در قرن ۲۱ که یا واکنشی به بحران ندارد یا آن را انکار می‌کند. در این‌جا، شهابی بزرگ در حال نزدیک شدن به زمین است و در صورت برخورد، همه‌چیز نابود خواهد شد.

عده‌ای برای نجات تلاش می‌کنند، اما دیگران آن را انکار می‌کنند و ترجیح می‌دهند زندگی روزمره‌شان را ادامه دهند. می‌توان فیلم را به‌عنوان تمثیلی از تغییرات اقلیمی یا حتی بحران کرونا تعبیر کرد. این فیلم بیش از آن‌که خود فاجعه را نشان دهد، به واکنش‌ها نسبت به فاجعه می‌پردازد – و همین‌ هم آن را جالب کرده، هرچند گاهی بیش‌ازحد تند و تکراری است.

بیشتر بخوانید: ۷ فیلم برتر از ژانر بتل رویال

۶. Twister (1996)

کارگردان: Jan de Bont

Twister به‌شدت فیلمی متعلق به دهه ۹۰ است؛ از لحاظ ظاهر، حال‌وهوا و شیوه روایت. این فیلم یکی از آثار آغازگر موج دوم ژانر فاجعه در آن دهه بود، دوره‌ای که ژانر دوباره محبوب شد، البته با ابعادی مدرن‌تر نسبت به دوران طلایی آن در دهه ۷۰.

داستان درباره‌ی گروهی است که دنبال گردبادها می‌روند تا دستگاهی را در دل آن‌ها رها کنند، با هدف بهبود پیش‌بینی‌های جوی در آینده. بله، داستان کمی خنده‌دار است، اما اگر بتوانید با فضای فیلم همراه شوید، جلوه‌های ویژه قابل‌قبول و حال‌وهوای آن شما را سرگرم خواهد کرد.

۵. The Day After (1983)

کارگردان: Nicholas Meyer

این فیلم تلویزیونی باعث شوکه‌شدن بسیاری از مخاطبان شد، به‌خصوص نوجوانانی که ممکن بود اگر این فیلم فقط در سینما اکران می‌شد، هرگز آن را نبینند. The Day After درباره‌ی تأثیر یک جنگ اتمی است – موضوعی که در دهه ۸۰، به‌خاطر تنش‌های جنگ سرد، بسیار رایج بود.

بنابراین فیلم نوعی فیلم جنگی هم هست، اما با تمرکز بر عواقب فاجعه‌بار آن. فضایی تیره و نگران‌کننده دارد و تلاش می‌کند تا حد ممکن واقع‌گرایانه باشد؛ نمایشی از زندگی آدم‌های عادی که در برابر خطری واقعی و نابودگر، به‌هم می‌ریزد. حتی پایان جنگ سرد هم تهدید جنگ هسته‌ای را از بین نبرده – و این فیلم هنوز هم یادآور آن حقیقت است.

۴. Miracle Mile (1988)

کارگردان: Steve De Jarnatt

ادامه‌ی فضای ترسناکِ ناشی از جنگ اتمی را در Miracle Mile می‌بینیم، فیلمی که به‌نحوی عجیب، هم کمدی عاشقانه است و هم یک فاجعه‌نامه‌ی تلخ. داستان درباره‌ی دو شخصیت است که به‌تازگی باهم آشنا شده‌اند، در حالی‌که فقط چند ساعت تا شروع جنگ جهانی سوم باقی مانده است.

هرج‌ومرج باعث جدایی آن‌ها می‌شود، اما تصمیم می‌گیرند لحظات پایانی زندگی‌شان را در کنار هم سپری کنند. فضای فیلم واقع‌گرایانه و همزمان عجیب و خاص است. ترکیب ژانرها شاید در نگاه اول ناهماهنگ باشد، اما در عمل Miracle Mile به طرز عجیبی خوب جواب می‌دهد – یا دست‌کم آن‌قدر خاص هست که نتوان آن را نادیده گرفت.

بیشتر بخوانید: ۲۰ فیلم محبوب کوئنتین تارانتینو در قرن ۲۱؛ از «نبرد سلطنتی» تا «تاپ‌گان: ماوریک»

۳. Contagion (2011)

کارگردان: Steven Soderbergh

فیلمی که تقریباً هیچ نوع اکشن سنتی ندارد، اما به‌شدت تنش‌زاست و شاید واقعی‌ترین فیلم فاجعه‌ای دهه‌های اخیر باشد. Contagion درباره شیوع یک ویروس مرگبار هوابرد است و تلاش برای کنترل آن و ساخت واکسن در کانون داستان قرار دارد.

در سال ۲۰۱۱ شاید فیلم بیشتر شبیه یک هشدار علمی بود، اما یک دهه بعد، با پاندمی کرونا، واقعیت به آن رسید. حتی بدون آن هم Contagion فیلمی سرد، دقیق و ترسناک است که به‌خوبی نشان می‌دهد چطور جهان ممکن است فقط با یک ویروس متلاشی شود.

۲. War of the Worlds (2005)

کارگردان: Steven Spielberg

استیون اسپیلبرگ کارگردانی است که تقریباً هر ژانری را امتحان کرده – از جمله فیلم‌های فاجعه‌ای، آن هم با تم علمی–تخیلی. نسخه ۲۰۰۵ او از داستان کلاسیک H. G. Wells درباره‌ی حمله بیگانگان، ماجرا را از زاویه دید یک پدر تنها و فرزندانش دنبال می‌کند.

دیدن چنین فاجعه‌ای از زاویه‌ی انسانی، به فیلم حال‌وهوایی واقع‌گرایانه می‌دهد – حتی با وجود این‌که موضوع اصلی آن، حمله‌ی موجودات فضایی است. فیلم با دقت، ضرب‌آهنگ مناسب و حس واقعی تهدید ساخته شده و از نظر اجرا، همان چیزی است که از اسپیلبرگ انتظار داریم.

۱. Deepwater Horizon (2016)

کارگردان: Peter Berg

Deepwater Horizon فقط شش سال بعد از فاجعه واقعی‌ای که به آن می‌پردازد ساخته شد و از این نظر یکی از نزدیک‌ترین آثار به وقایع تاریخی است. این فیلم درباره‌ی سکوی حفاری‌ای است که در سال ۲۰۱۰ منفجر شد و تلاش برای نجات افراد حاضر در آن و نشان‌دادن ابعاد خسارت آن، در محور داستان قرار دارد.

فیلم بخشی از سه‌گانه‌ای غیررسمی با حضور مارک والبرگ و کارگردانی پیتر برگ است (در کنار Patriots Day و Lone Survivor). از بین این سه، فقط Deepwater Horizon یک فیلم فاجعه‌ای واقعی است – و آنچه از این ژانر انتظار دارید را به‌خوبی برآورده می‌کند.

به گزارش چارسو پرس: اگرچه فاجعه‌ها در دنیای واقعی ترسناک و ناگوارند، اما در دنیای سینما فرصتی برای تجربه‌ی آن‌ها از فاصله‌ای امن هستند. فیلم‌های این فهرست نه‌تنها از لحاظ بصری و داستانی جذاب‌اند، بلکه ما را به فکر فرو می‌برند: در مواجهه با بحرانی جهانی، انسان‌ها چه واکنشی نشان می‌دهند؟ ما چطور رفتار می‌کنیم؟ و آیا هنوز هم فرصتی برای تغییر داریم؟

تماشای این فیلم‌ها، صرفاً سرگرمی نیست؛ گاهی یک هشدار است، گاهی تمرینی ذهنی برای آمادگی، و گاهی هم فقط فرصتی برای قدردانی از دنیای امنی که فعلاً در آن زندگی می‌کنیم.