«عقاب‌ها»؛ پرمخاطب‌ترین فیلم تاریخ سینمای ایران با هزینه ۲ میلیون تومانی

چارسو پرس: چهلمین سالگرد نخستین روز اکران فیلم عقاب ها در ۱۲ سینمای تهران است. سینمای بعد از انقلاب با موفقیت تکرار نشده بیست و هشتمین فیلم ساموئل خاچیکیان الگویی از گذشته را به چشم‌اندازی در آینده تبدیل کرد. بیش از ۳ میلیون و ۲۰۰هزار مخاطب با بیش از ۲۸ میلیون فروش با بلیت ۸تومانی معجزه‌ای اقتصادی فراهم شد. مسیری که با تداوم ۲۱ ساله اکران فیلم پنج سال بعد از درگذشت فیلمساز تعداد مخاطبان را به رقم افسانه‌ای بیش از ۱۰ میلیون و ۱۸۰هزار نفر رساند.

 امروز در سالگرد آغاز اکران تاریخی عقابها درباره این فیلم و ابعاد این رویداد مهم موفقیت تجاری آن سخن می‌گوییم. ادوین خاچیکیان کارگردان و امید نجوان مستندساز و منتقد سینما مهمان این هفته مجله تصویری ۲۴ بودند و درباره سینمای خاچیکیان صحبت کردند. در این برنامه عنوان شد که تاکنون ادای دینی به این فیلمساز نشده است و حتی مسعود کیمیایی در مراسم بزرگداشتی عنوان کرده که جایزه خاچیکیان ایجاد شود و اگر این جایزه ایجاد می‌شد به‌طور حتم تأثیرش را در سینمای امروز می‌دیدیم. عنوان شده که خاچیکیان، ساموئل فولر سینمای ایران است.

ادوین خاچیکیان: شکل‌گیری نسخه نهایی فیلم «عقاب‌ها» با چکش‌کاری فراوان و تبدیل به فیلمنامه‌های متعدد شکل گرفت. آن موقع من ۱۴ساله بودم و یادم می‌آید وقتی پدرم چند نسخه از فیلمنامه‌ را ادغام می‌کرد و در نهایت هر شب که قرار بود فردایش تصویربرداری انجام شود او بخش فیلمنامه را می‌نویسد. وقتی «عقاب‌ها» اکران شد قهرمانان این فیلم توانستند بار دیگر مردم را به سینما بکشانند و نقشی که هاشم‌پور و سعید راد بازی می‌کند باعث می‌شود که تماشاگر عاشق فیلم شوند. به‌نظرم آن زمان حس میهمن‌پرستی با تماشای فیلم بیشتر و بیشتر می‌شد. خاچیکیان برای جذب مخاطب در فیلم «عقاب‌ها» فوت کوزه‌گری را خوب می‌دانست.

امید نجوان: بعد از انقلاب قهرمان‌پروری در سینمای ایران توسط مدیران آن زمان حذف شد و به‌نظرم «عقاب‌ها» شروع قهرمان‌پروری دوباره در سینمای ایران در آن سال‌ها بود و با این فیلم شروع شد. من آن زمان نوجوان بودم و «عقاب‌ها» را در سینما ماندانا دیدم و یادم است این فیلم آنقدر برای مردم جذابیت داشت که مردم تا ۵صبح فیلم را در سینما تماشا می‌کردند.

امید نجوان: همبازی بودن سعید راد و جمشید هاشم‌پور یکی از دلایل موفقیت فیلم «عقاب‌ها» است. انتخاب دو کاراکتر روی فیلم نشسته، این دو بازیگر و قد و قامتشان برای «عقاب‌ها» مناسب است.

ادوین خاچیکیان:شخصا به‌خاطر ندارم که آن زمان پدرم مهدی فخیم‌زاده را انتخاب کرده باشد. آقای فخیم‌زاده بازیگر و کارگردان بزرگی است اما به‌طور حتم چهره و فیزیک ظاهری او انتخاب پدرم برای «عقاب‌ها» نبود.

ادوین خاچیکیان: ۸۰درصد از فیلمبرداری «عقاب‌ها» گذشته بود که پدرم در روزهای پایانی دچار بیماری کلیه شد و سه هفته در خانه ماند. برای آنکه در تصویربرداری وقفه‌ای نیافتد، دستیار پدرم (قویدل) کار را انجام داد. فردی که سال‌ها دستیار پدرم بود. آن زمان اگر امکانش بود و صبر می‌کردند، پدرم می‌توانست با نگاه خودش به‌خصوص صحنه‌های دراماتیک فیلم را تصویربرداری کند. معتقد بود فیلم دو پارچه شده است.

امید نجوان: مرحوم خاچیکیان تسلط زیادی در تدوین فیلم داشت و از همان ابتدا نیز کار تدوین را انجام می‌داد. او علاوه بر کارگردانی، تدوینگر بزرگی بود و این دو مهایت در «عقاب‌ها» به چشم می‌آید. من به تدوین فیلم امتیاز می‌دهم تا به کارگردانی. از میان فیلم‌های خاچیکیان، ‌ «سرسام» را دوست دارم و فکر می‌کنم اگر درباره این فیلم هم بیشتر صحبت می‌شد این فیلم به خوبی دیده می‌شد.

ادوین خاچیکیان: از میان فیلم‌های پدرم «دلهره» را انتخاب می‌کنم و بعد «ضربت» و «عقاب‌ها» را می‌پسندم.

ادوین خاچیکیان: هزینه تولید این فیلم دو میلیون تومان بود و قبل از اکران نیز تهیه‌کنندگان تردید داشتند که فروش نفروشد. آن زمان پدرم برای ساخت فیلم ۲۰۰هزار تومان دستمزد گرفت و به تهیه‌کنندگان فیلم گفت مطمئن هستم فیلم فروش می‌رود. آنها هم گفتن اگر فیلم فروش خوبی داشت، در سود فیلم او را شریک می‌کنند. این موضوع نوشته نشد اما در همان اکران اول «عقاب‌ها» ۱۶میلیون تومان فروش رفت و تا پایان سال ۲۸میلیون تومان فروخت و البته کار هم تهیه‌کنندگان انجام ندادند. بعد از «عقاب‌ها» پیشنهاد شد که پدرم «یوز پلنگ» را بسازد و حتی قرار بود «کانی‌مانگا» را بسازد که حتی برخی عوامل هم انتخاب شده بود اما در نهایت تصمیم تغییر کرد.