پرفورمنس و بداهه‌پردازی: از ویدئو آرت تا مواجهه با مخاطب

چارسو پرس: پرفورمنس آرت «خودمعشوق‌پنداری» به کارگردانی صادق کندری به تازگی در خانه هنرمندان ایران اجرا شده است.

سارا پوردلجو، بازیگر این اجرا درباره بازی در ساختار پرفورمنس توضیح داد و تأکید کرد که این اثر با تمرکز بر تجربه‌های زیسته، مخاطبان را به مواجهه‌ای عمیق و به دور از قضاوت‌های ظاهری و رازهای ناگفته‌شان دعوت می‌کند.

دلجو با اشاره به چگونگی پیوستنش به این پروژه عنوان کرد: ابتدا قرار نبود حضور صحنه‌ای داشته باشم و قرار بود بازیگری ویدئو آرت‌های این اجرا بر عهده من باشد، اما پس از گفت‌وگو با صادق کندری، کارگردان و طراح پروژه، به این نتیجه رسیدیم که مشارکت من می‌تواند به اثر عمق بیشتری ببخشد.

وی افزود: این اجرا برایم جذاب بود، چون به من اجازه می‌داد از طریق بداهه‌پردازی با مخاطبان ارتباطی مستقیم و صمیمی برقرار کنم.

پوردلجو درباره ماهیت بداهه این پرفورمنس گفت: هر اجرا با حضور تعداد محدودی مخاطب، گاهی تا ۵۰ دقیقه، برگزار می‌شد و این یعنی هر لحظه ممکن است مسیر جدیدی در اجرا شکل بگیرد. ما در مجموع ۲۵ اجرا و بالغ بر ۵۰۰ مخاطب داشتیم که مواجهه‌های آن‌ها در مسیر این پرفورمنس آرت تاثیر گذار بود.

وی با اشاره به چالش‌های این اجرا عنوان کرد: چالش اصلی این بود که باید همزمان به موسیقی، واکنش‌های مخاطبان و فضای اجرا پاسخ بدهم و در عین حال اصالت اثر را حفظ کنم. این فرآیند هم دشوار است و هم بسیار هیجان‌انگیز.

وی با اشاره به مضمون این اجرا که به قضاوت‌های ظاهری و روابط انسانی می‌پردازد، اضافه کرد: ما چقدر سریع آدم‌ها را بر اساس ظاهرشان قضاوت می‌کنیم و چقدر کمتر به حرف‌هایشان گوش می‌دهیم. ما در هر اجرا از مخاطب‌ها می‌خواهیم مواجهه‌ خودشان از زیبایی خودشان و نظر دیگران درباره خودشان را بنویسند. در یکی از اجراها، خانمی نوشت که ۴۰ کیلو وزن کم کرده، چون پدرش او را به خاطر ظاهرش تحقیر می‌کرد، در حالی که من هیچ‌گاه چنین قضاوتی درباره او نداشتم. این مواجهه‌ها نشان می‌دهد که قضاوت‌های ظاهری چقدر می‌توانند عمیقاً بر افراد تأثیر بگذارند.

پوردلجو درباره واکنش‌های متفاوت مخاطبان نیز توضیح داد: برخی با اجرا ارتباط عمیقی برقرار می‌کنند و برخی می‌پرسند «که چی؟» که این در هنر طبیعی است. در یکی از اجراها، فردی با لحن قاطع و مقاوم پاسخ «نه» به پرسش‌های من می‌داد و سعی داشت مرا زیر سؤال ببرد. این مرا به یاد تجربه‌ای شخصی انداخت که دوستی نزدیک با لحنی طنزآمیز اما آزاردهنده به من گفت نمی‌توانم بازیگر شوم. آن زمان فکر می‌کردم زیبایی برای بازیگری ضروری است، اما حالا می‌دانم که هنر و عمق کار است که تو را در این حرفه نگه می‌دارد.

بازیگر پرفورمنس آرت «خودمعشوق پنداری» درباره تأثیر محیط و عناصر بصری و صوتی توضیح داد: گرمای فضا و طولانی بودن اجراها، گاهی تا پنج ساعت پشت سر هم، چالش‌برانگیز است. موسیقی موژان میرزایی و ویدئوآرت‌ها لایه‌ای عمیق به اجرا اضافه می‌کنند. تصاویر بر اساس رفتارهای واقعی آدم‌ها طراحی شده‌اند و موسیقی گاهی به‌تنهایی روی مخاطب تأثیر می‌گذارد.

پوردلجو درباره همکاری با صادق کندری نیز گفت: او ایده پروژه را مطرح کرد و پس از یک جلسه گفت‌وگو، به دلیل جذابیت کار و فضای خلاقانه‌ای که فراهم کرد، تصمیم به همکاری گرفتم. کندری با معرفی فیلم‌ها و ایده‌هایی به من، به شکل‌گیری این اجرا کمک کرد و فضای باز او به من اجازه داد خودم را در این پروژه پیدا کنم.

وی درباره اجراهای آینده این پرفورمنس آرت در سالن‌های دیگر و تفاوت مخاطب‌ها و مواجه‌هایشان عنوان کرد: مخاطبان هر فضا متفاوتند. مثلاً در دیگر مکان‌ها و سالن‌های نمایش، ممکن است افراد کمتر تمایل به گفت‌وگو داشته باشند. وظیفه من به‌عنوان اجراگر این است که بتوانم با هر مخاطبی ارتباط برقرار کنم و آنها را به مشارکت وادارم. موفقیت این اجرا به این بستگی دارد که چقدر بتوانیم تجربه‌های شخصی خودمان را کنار بگذاریم و به تجربه‌های مخاطبان وابسته باشیم.

پوردلجو در پایان تأکید کرد: «خودمعشوق‌پنداری» فرصتی است برای مخاطبان تا با رازهای ناگفته خود و دیگران مواجه شوند، لحظه‌ای مکث کنند و از بار قضاوت‌هایشان رها شوند. این اجرا می‌خواهد به آدم‌ها نشان دهد که بسیاری از تجربه‌هایشان مشترک است و این می‌تواند برایشان امیدوارکننده باشد.

این پرفورمنس که ترکیبی از بداهه‌پردازی، ویدئوآرت و موسیقی است، اخیرا در خانه هنرمندان ایران اجرا شده و قرار است در ماه‌های آینده در سالن‌های مختلف اجرا شود.