چارسو پرس: اصطلاح «برگرفته از تیتر روزنامه‌ها» دیگر کهنه شده است؛ امروز سینما در برابر واقعیتی قرار دارد که نه فقط «برگرفته"، بلکه «پاره‌پاره و خون‌آلود» از دل تاریخ بیرون آمده است. دو فیلم شاخص امسال ــ «صدای هند رجب» (برنده شیر نقره‌ای جشنواره ونیز) و «نورمبرگ» (پیش‌نمایش در تورنتو) ــ با تکیه بر اسناد صوتی و تصویری واقعی، مرز میان هنر و واقعیت را به چالش می‌کشند.
«صدای هند رجب»: تراژدی در زمان واقعی
این درام سیاسی‌ـ‌مستند تماماً در دفاتر شیشه‌ای جمعیت هلال‌احمر فلسطین روایت می‌شود. جایی که داوطلبان مرکز تماس تلاش می‌کنند صدای هند رجب، دختر شش‌ساله‌ای را که در خودرو کنار اجساد خانواده‌اش گرفتار شده، زنده نگه دارند.
تماشاگر هرگز او را نمی‌بیند، اما صدای واقعی هند ــ ضبط‌شده در مکالمه‌ای ۷۰ دقیقه‌ای ــ پیوسته پخش می‌شود؛ صدایی لرزان، شجاع، گمشده و هراسان. همین انتخاب، فیلم را به تجربه‌ای منحصربه‌فرد تبدیل می‌کند؛ ترکیبی از مستند و بازآفرینی نمایشی. با وجود لحظات تأثیرگذار، فیلم گاه به تکرار و اغراق نزدیک می‌شود، اما در نهایت، صدای کودک است که همه‌چیز را در هم می‌شکند و بر پرده غلبه می‌کند.
بیشتر بخوانید: «صدای هند رجب»؛ مستندی تکان‌دهنده که دنیا را به شنیدن رنج غزه دعوت می‌کند
«نورمبرگ»: جنایت، دادگاه و سند تاریخی
«نورمبرگ» به محاکمه هرمان گورینگ، مرد شماره دو حزب نازی، پس از جنگ جهانی دوم می‌پردازد. فیلم در ابتدا روایتی کلاسیک از خیر و شر به نظر می‌رسد و بازی راسل کرو در نقش گورینگ، استوار اما محافظه‌کارانه است.
اما نقطه اوج، جایی است که دادگاه تصاویر واقعی اردوگاه‌های مرگ نازی‌ها را پخش می‌کند. فیلم برای چند دقیقه از حرکت می‌ایستد و ما شاهد تصاویر مستند از اجساد انبوه و زندانیان نحیف می‌شویم. قدرت دهشتناک این تصاویر، هرچند یادآور مسئولیت تاریخی فیلمسازان است، اما در عین حال روایت دراماتیک پیرامونی را کم‌اهمیت جلوه می‌دهد و حالتی «فیلمی و ساختگی» به آن می‌بخشد.
وقتی حقیقت از هنر پیشی می‌گیرد
چه در غزه امروز و چه در نورمبرگ ۸۰ سال پیش، آنچه بیش از هر عنصر سینمایی اثرگذار است، شهادت عریان واقعیت است. هر دو فیلم این پرسش را مطرح می‌کنند: آیا این قدرت سینماست یا نیروی واقعیت که ما را تکان می‌دهد؟ شاید پاسخ آن باشد که سینما، در بهترین حالت، فقط آینه‌ای است در برابر حقیقتی که پیشاپیش ما را به لرزه درمی‌آورد.
