سایت خبری تئاتر از هنرآنلاین / مریم درویش: طراحی لباس یکی از بخش‌های مهم اجرای یک اثر نمایشی است. لباس عاملی مهم در ایجاد ارتباط و رساندن پیام است و معنای درونی شخصیت‌های اجتماعی یا متن نمایش را از طریق نشانه‌های بیرونی بیان می‌کند.
دیدن لباس بر تن یک شخص نا آشنا، اطلاعات و پیام‌های بسیاری را در مورد او به ما می‌دهد و بر اساس این اطلاعات درباره او قضاوت می‌کنیم. همین اطلاعات ساده در صحنه تئاتر یا سینما بسیار برجسته‌تر به نظر می‌رسند و هر جزیی از لباس در سینما و تئاتر نوعی پیام را به تماشاگر منتقل می‌کند.
در سینما و تئاتر ایران از سال‌ها پیش طراحی لباس و صحنه به عهده یک نفر گذاشته می‌شد و در جشنواره‌ها نیز جایزه جداگانه‌ای به طراحی لباس اختصاص نداشت، اما توجه به اهمیت این بخش باعث شد از سال گذشته در جشنواره تئاتر جایزه خاصی برای طراحی لباس نمایش‌ها در نظر گرفته شود و از سوی دیگر شاهد تعداد زیاد نمایش‌هایی باشیم که در آن‌ها طراح لباس مستقل از طراح صحنه وجود دارد.
جشنواره تئاتر در 6 بخش تولیدات تازه تئاتر ایران، نسل نو، مرور تئاتر ایران، نمایش‌های مهمان، تئاتر ملل و نمایش خیابانی برگزار شد، در بعضی از نمایش‌های شرکت کننده در جشنواره نگاه خاصی به طراحی لباس وجود داشت در حالی که در معرفی بعضی دیگر از کارها نام کسی به عنوان طراح لباس ذکر نشده بود.
پرکارترین طراح لباس در این دوره جشنواره شیما میرحمیدی است که با 3 کار حضور داشت و پس از آن پریدخت عابدین نژاد، مژگان عیوضی، الهام شعبانی و نسرین خرمی هر کدام با 2 نمایش در جشنواره حاضر بودند.
تازه‌های تئاتر ایران
بخش تازه‌های تئاتر ایران که به صورت رقابتی برگزار می‌شود، محلی برای رقابت طراحان لباس است. معمولا آماده کردن نمایش برای اولین حضور در جشنواره تئاتر در شرایط فشرده زمانی و کمبود بودجه انجام می‌شود، به همین دلیل بعضی گروه‌های نمایشی نمی‌توانند لباس نمایش خود را به جشنواره برسانند.
از میان 10 نمایشی که در این بخش حضور دارند 7 اثر دارای طراح لباس مستقل هستند و در 2 اثر طراحی صحنه و لباس برعهده یک نفر است، در حالی که یک نمایش بدون وجود طراح لباس به صحنه رفت.
"آخرین انار دنیا" با طراحی لباس فاطمه پشت‌کوهی و محبوبه خاکی نهاد؛ "تاریکی" مونا بارانی، "طپانچه خانم" پریدخت عابدین نژاد، "روزهای بی باران" شهرزاد مظاهری، "سند چشم انداز" امیر دلفانی، "راه مهر، راز سپهر" مژگان عیوضی و "داستان‌های میان رودان" الهام شعبانی نمایش‌هایی بودند که طراح لباس جداگانه داشتند.
در نمایش‌های "غرامت" ساسان مفتاحی و "نسل آخر" شیما میرحمیدی نیز طراحی صحنه و لباس بر عهده یک نفر بود و نمایش "سفر به نهایت دور" طراح لباس نداشت.
آخرین انار دنیا یکی از نمایش‌هایی بود که توجه زیادی به طراحی لباس آن شده بود. این نمایش که داستان آن در جنوب کشور روایت می‌شود و گروه اجرایی آن هم از بندرعباس در جشنواره حضور داشتند، دارای چند دسته لباس مختلف بود. لباس‌های محلی، لباس‌های روزمره معمول، لباس نظامی و طرح‌های فانتزی در این نمایش وجود داشتند. سیاه، سفید و قرمز رنگ‌های غالب لباس‌ها بودند و به جز آن رنگ‌های خاکی و یشمی در لباس‌های نظامی دیده می‌شد. بازیگران بارها در صحنه‌های مختلف لباس خود را تغییر دادند تا فضا و حالات مختلف را نمایش دهند. حتی استفاده از لباس در این نمایش کارکرد بیشتری پیدا کرد و در بخشی از نمایش، لباس‌هایی که با تورهای نازکی شبیه نوار پانسمان درست شده بودند نشان دهنده بدن زخمی و سوخته مجروحان جنگی بود.
نسل نو
در بخش تئاتر نسل نو نیز 8 نمایش حضور داشت که همگی آن‌ها دارای طراح لباس بودند. ""B5-6 نسا قلی پور، "به یادآر مرا" نسرین خرمی، "توران" شیدا زواری، "خواب طولانی انارآباد" آلما گشتاسب، "عاشقانه فریدون" بتسابه نعیمایی، "ماهی های نه ماهه" مهدی تنگستانی، "مده آ" نسرین خرمی و "نگهبان و اژدها" سحر رضوانی در این بخش به صحنه رفتند.
مرور
در بخش مرور تئاتر ایران تعدادی از آثار اجرا شده در طول سال به نمایش درآمدند.
"آنتولوژی صبح فرحناک یک چاقو" فوزیه خورشیدی، "ادامه مطلب" فرانک صبائی، "تب سرد روی پیشانی داغ" مهسا غفوریان، "خانم" صالحه آقابیگی پور، "ساده با تو با یک ترانه" اکرم احمدوند، ندا قربانیان، "شرم و دغدغه" فائزه علی‌آبادی، "آنسفالیت" نسرین خرمی، "ازدواج آقای می سی سی پی" الهام شعبانی، "آهو اگر نهال تازه سال شکننده جوانی بود، بر گور من بکارش" فاطمه حاجی‌زاده، "چشمان مورب، گیسوان پریشان" حسین ادیب، "سرگیجه" ندا نصر، "عامدانه، عاشقانه، قاتلانه" افسانه صرفه جو، "قرار" آتوسا قاضی، "متاستاز" ندا نصر، "هیچ کس نبود بیدارمان کند" پریدخت عابدین نژاد، "وانیک" نگار نعمتی، "وقتی ما مردگان برمی‌خیزیم" شیما میرحمیدی، "برف نیمه مرداد" نسرین خرمی، "جنایت و مکافات" سوده شرحی، "نوبت یعنی بعدی" پروا آقاجانی، " جان گز" گلناز گلشن، "چر" سمانه احمدی مطلق، "دونه کفترهام نذریه" آرزو رستمی، "زمانی برای گاوهای شیرده" عزت ایمانی، "زبان اصلی" مهناز مهدی‌زاده و "کات" مانا زیاری نمایش‌هایی بودند که طراح لباس داشتند.
در نمایش‌های "تعبیر خواب" مهدی نیک‌روش و صمد آذرخش، "مرگ کسب و کار من است" مهرنوش مردیها، "یک زندگی بهتر" سینا شفیعی، "تخلف میزانسیک سهراب" مهرناز نظری، "دو روی روایت نادری" داریوش پیرو، "رعنا" یاسر میرحمیدی، "فاجعه معدن کوشیرو" مرتضی غفاری و محمد زارعی و "هتلی‌ها" مجید علی اسلام، طراحی صحنه و لباس برعهده یک نفر بود.
در معرفی نمایش‌های مجلس قربانی سنمار، آش با طعم زهر، بیضایی، چشم بر هم زدن، حسن کچل، زخمه، آی، پیکر زن همچون میدان نبرد در جنگ بوسنی، ترانه‌ای برای تو و ملودی شهر بارانی طراح لباس معرفی نشده بود.
در نمایش "ازدواج آقای می سی سی پی" الهام شعبانی با استفاده بسیار محدود از رنگ، تلاش کرده است فضای سنگین و خفقان‌آور نمایشنامه فریدریش دورنمات را به تصویر درآورد. کت‌ها و شنل‌های مشکی گاه با یک لکه قرمز همراه می‌شوند تا یادآور اعدام‌های گسترده یا جنبش‌های سیاسی باشند. تنها شخصیت این نمایش که لباس متفاوت و رنگی به تن دارد پزشک فداکاری است که تمام سرمایه خود را به مستمندان بخشیده است. او با لباس‌هایی مندرس با رنگ‌های گرم دیده می‌شود و شخصیت متفاوت او در داستان، با لباس‌های متفاوت‌اش بهتر دیده می‌شود.
نمایش‌های مهمان
در این بخش نیز نمایش‌های "خاطرات و کابوس‌های یک جامه دار... " علی رفیعی، شیما میرحمیدی، "بازار عاشقان" آذر نجیبی، "در خواب دیگران" مانا یزدانی امیری، "سال ثانیه" ندا نصر، "ترور" ادنا زینلیان، "اودیسه" مرضیه برزی، "من شاه ریچارد بودم" رعنا امینی، " اروند خون" مژگان عیوضی و "شب آوازهایش را می خواند" الهام معین دارای طراح لباس هستند.
در نمایش‌های "صبح ب خیر" فرید یوسف پور و"تکه های سنگین سرب" لادن سیدکنعانی نیز طراحی صحنه و لباس برعهده یک نفر بود. همچنین نمایش‌های دیوان غربی- شرقی، وضعیت صفر و دعوت به دو نمایش همراه بدون طراح لباس به صحنه رفتند.
در نمایش "خاطرات و کابوس‌های یک جامه‌دار" علی رفیعی مانند همیشه، جدا از کارگردانی به طراحی لباس نیز پرداخته است. او در همکاری با شیما میرحمیدی لباس‌هایی در چند سبک متفاوت را برای نمایش طراحی کرده است. مردان درباری که بعدا نقشه قتل امیرکبیر را پیاده می‌کنند با بارانی‌های بلند مشکی که متعلق به دوره معاصر است به صحنه می آیند و خود امیرکبیر هم پالتوی خاکستری به تن دارد. استفاده نکردن از لباس رایج عهد قاجار، و به جای آن بهره بردن از لباسی که چندین دهه است در جوامع مختلف رواج دارد می‌تواند دلیلی بر تکرار تاریخ و تنهایی همیشگی امیرکبیرها در زمانها و مکان‌های مختلف باشد.
تئاتر ملل
به نظر می‌رسد یکی بودن طراح لباس و صحنه در یک نمایش، فقط منحصر به ایران نیست و در کارهای خارجی هم چنین موضوعی دیده می‌شود.
"دگردیسی پروانه شدن"، "سطح زنده" و "سربازها" سه نمایش از کشور مجارستان بودند که علاوه بر کارگردانی، طراحی صحنه و لباس آن‌ها نیز بر عهده سوفیا برسزی بود. "فاجعه" سنور سرانو از اسپانیا و "پرگرینوس" جوآنا جاسکوروکا از لهستان نیز آثاری بودند که طراح لباس و صحنه مشترک داشتند.
"هملت" نینا وتزل از آلمان، "خانه‌ای در آسیا" الکساندرو لادو از اسپانیا، "هدا گابلر" سیلی فیلبرگ از نروژ، "بازی سایه" یو کامیناگا از ژاپن، "هیولاها" الودی گروندین از فرانسه و "رقص مرگ، بی لالا" وصال روزخش و امین میری از ایران- آلمان، نمایش‌هایی بودند که از طراح لباس در کار خود بهره بردند.
در معرفی نمایش‌های "من- مده آ" گرجستان، "انتظار" بلژیک، "انقلاب بدن" بلژیک و "سلطان مار" ایران-آذربایجان نیز عنوان طراح لباس وجود نداشت.
در نمایش "دگردیسی پروانه شدن" لباس معنایی متفاوت دارد و آنچه به شکل رایج از لباس در ذهن داریم در این اثر دیده نمی‌شود. پوشش بدن بازیگران در این نمایش استوانه‌های پارچه‌ای است که از جنس پارچه استرچ دوخته شده‌اند. بازیگران درون این پوشش پیله مانند پنهان شدند و اثری از آن‌ها به عنوان یک انسان دیده نمی‌شود. چنین پوششی این امکان را برای اجراگران به وجود آورده تا با فرم دادن به بدن خود عناصر مختلف گیاهی، حیوانی و جانوری را تجسم بخشند.
اخبار تئاتر:
همه برگزیدگان جشنواره سی‌و‌چهارم تئاتر فجر
تئاتر همچنان در اولویت سبد حمایتی دولت در فرهنگ و هنر قرار دارد
از چهره‌های تئاتری در جشنواره سی و چهارم تجلیل شدند
سعید اسدی دبیر جشنواره سی و پنجم تئاتر فجر شد
بوشهری ها نامزد دریافت ۳ جایزه در بخش بین‌الملل جشنواره تئاتر فجر
اعلام اسامی کاندیدای بخش های مختلف جشنواره تئاتر فجر
انجمن بازیگران تئاتر وقایع کاشان را محکوم کرد
فرهاد آئیش برای تولد تئاتر شهر نوشت
اعلام آثار راه یافته به مرحله دوم بازبینی شانزدهمین جشنواره تئاتر تجربه
«انگشتری ژنرال ماسیاس» با حضور کیمیایی افتتاح می‌شود
مطرح‌ترین کارگردان جشنواره تئاتر فجر را بیشتر بشناسید
تجهیزات نمایش «هملت» با ۷ کامیون به ایران آمد
