سقراط نامی است که تقریبا از غرب تا شرق و در همه زبان ها او را می شناسند و این دیالوگ سقراط را که می گوید "خودت را بشناس" اکثرا شنیده‌اند. فیلسوف بزرگ یونان که نه تنها بر فلسفه غرب و شرق که بر اخلاق و سیاست هم تا قرن‌ها تاثیر گذاشت. حالا اما نه قرار است از سقراط گفته شود و نه از فلسفه و نه حتی از یونان کلاسیک. در این نوشتار شما با یک سقراط ایرانی و مدرن آشنا خواهید شد که در نگاه اول هیچ شباهتی با بینی پهن و موهای فرفری و قد کوتاه سقراط ندارد. این سقراط مدرن فرهاد آییش است؛ البته بازیگر نقش سقراط است.
گروه نمایش شایا مدتی است که تمرین‌های نمایش "سقراط" را به نویسندگی و کارگردانی حمیدرضا نعیمی آغاز کرده است. به همین بهانه سر تمرین گروه این نمایش رفته و با فرهاد آییش سقراط ایرانی گفتگو کردیم.
فرهاد آییش نویسنده، بازیگر و کارگردان پیش از این آثاری چون "کرگدن"، "پنجره‌ها"، "چمدان"، "کمدی شام اول- شام آخر"، "یک رابطه ساده" و ... را روی صحنه برده است. تله‌تئاترهای کمدی و جدی زیادی نیز در عرصه تئاتر تلویزیونی یا تله‌تئاتر از وی دیده شده که از جمله آنها می‌توان به تله‌تئاتر "هنر"، "نکراسف"، "کمدی شام آخر"، "خرده جنایت های زن و شوهری" و ... اشاره کرد.
آییش سال گذشته با تئاتر "هفت شب با مهمانی ناخوانده در نیویورک" به تئاترشهر رفت و حالا قرار است اندیشمندترین شخصیت تاریخ روی صحنه تالار وحدت شود.
فرهاد آییش با اشاره به نقش خود در نمایش "سقراط" که از 21 آذر در تالار وحدت روی صحنه خواهد رفت، درباره فلسفه و فیلسوفی چون سقراط به خبرنگار مهر گفت: من تحقیق چندانی روی فلسفه نداشته‌ام اما از جوانی به فلسفه و فیلسوفانی مثل سقراط علاقمند بودم. با این حال برای بازی در این نقش با چالش‌هایی روبرو بودم.
وی ادامه داد: زمانی که قرار بود این نقش را بازی کنم تحقیق و مطالعه دوباره‌ای روی شخصیت سقراط داشتم و چالشم این بود که چطور هم می توانم به این شخصیت تاریخی وفادار بمانم و هم به او نزدیک شوم. از طرفی هم فکر می کردم چون سقراط بینی پهن و قد کوتاهی دارد شاید ظاهرش خیلی به من شبیه نباشد. حتی من فکر می کردم اگر برای من مو و ریش پرحجم فرفری بگذارند احتمالا به شخصیت سقراط نزدیک خواهم شد و کار آسان تر می شود اما بعد حمیدرضا نعیمی به من گفت که نمی خواهد از گریم استفاده کند و از من خواست که سقراط آییش را ارایه دهم.
آییش با بیان اینکه پیدا کردن شخصیتی که هم من باشد و هم سقراط برای من سخت بود، افزود: من می بایست فصل مشترک هایی را بین خودم و سقراط پیدا می کردم و اصلا کارگردان به من گفت که برای همین مرا برای نقش سقراط انتخاب کرده است والا بازیگرانی که به سقراط شباهت بیشتری داشته باشند، بوده است. نعیمی طنزی را می خواست که در زندگی خودم در عین جدی بودن داشتم و از طرفی هم از من انتظار می رفت که در عین حال شخصیت تاریخی سقراط را بازی کنم.
بازیگر نقش سقراط با بیان اینکه همیشه از نقش های تاریخی می ترسیده است، اظهار کرد: پیچیدگی های این نقش من را به سمت نوعی صداقت سوق داد و باعث شد من سعی کنم خود را در کاراکتری که قرار است بازی کنم، پیدا کنم.
این نمایشنامه‌نویس و کارگردان تئاتر درباره ذهنیت اولیه خود از سقراط بیان کرد: زمانیکه من متن حمیدرضا نعیمی را خواندم فکر کردم که این متن ایراد دارد. به نظرم سقراط شخصیتی نبود که بخواهد با کسی شوخی کند یا او را اذیت کند تا به این شیوه طرفش را جلو ببرد. نظر من این بود که نوابغ در لحظه زندگی می کنند و اینگونه طنازی ها نوعی پس‌زمینه و یا آینده‌نگری دارد. فکر می‌کردم سقراط بیشتر مسیح‌وار این کار را انجام می دهد و یا در لحظه به او الهام می شود و حتی خواستم این نکته را به کارگردان بگویم اما بعد دیدم شوخ طبعی و متلک گویی در شخصیت واقعی سقراط بوده است.
نویسنده و کارگردان "هفت شب با مهمانی ناخوانده" درباره اولین همکاری خود با حمیدرضا نعیمی نیز عنوان کرد: من به راحتی توانستم به کارگردان اعتماد کنم بنابراین در این نمایش بیشتر زندگی می کنم یعنی نمی خواهم خود را کارگردانی کنم بلکه برعکس مطمئنم که حواس کارگردان به من هست. من به طور حسی کار خود را انجام می دهم و خود را به کارگردان می سپارم چون خودم هم به عنوان یک کارگردان دوست دارم بازیگرم همینگونه باشد و هرلحظه نخواهد به حوزه کاری من تجاوز کند. در واقع من و کارگردان مثل دو بندباز روی دو بند با هم جلو می رویم.
این بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون در پایان درباره کارهای دیگری که به او پیشنهاد شده است، بیان کرد: چندکار در حوزه تصویر به من پیشنهاد شد اما نمایشی با این کیفیت می طلبید که هر نوع فکر کردن و مطالعه در باب نقش های دیگر را از ذهن خود حذف کنم. شاید این بهترین روزهای زندگی هنری من باشد و من می خواهم از آن لذت ببرم. حیفم می آید برای این کار هوو بیاورم.
نمایش سقراط به نویسندگی و کارگردانی فرهاد آییش از 21 آذرماه تا 25 آذر ماه با تخفیف 25 درصدی ساعت 18:30 روی صحنه خواهد رفت و تا 27 دی ماه اجرا خواهد شد.
فرهاد آئیش، لادن مستوفی، بهناز نازی، نقی سیف جمالی، کتانه افشاری نژاد، یعقوب صباحی، ایوب آقاخانی، سیاوش چراغی پور، بهاره نوحیان، بهمن عباسپور و ... در این نمایش بازی می کنند و یک گروه کر به سرپرستی سیاوش لطفی آهنگسازی کار را برعهده دارد.
