فیلمتئاتر «شاه لیر» به کارگردانی پیتر بروک در سینماتک خانه هنرمندان ایران نمایش داده و بررسی میشود
همراه «بنان» دو طفلان مسلم خوانده بود، لباسهای دستدوز تعزیه برتن کرده بود و اشکها ریخته و معجزات دیده بود. هاشم فیاض، نامی است فراموش نشدنی در فرهنگ و هنر ما. هنرمندی که آخرین بازمانده از نسل تعزیهخوانان تکیه دولت به شمار میآمد و بیش از ۸۰ سال به اجرای تعزیه پرداخت.
پیتر بروک زمانی در گفتگو با روزنامه لیبراسیون چاپ فرانسه، در پاسخ به این سوال که «چگونه با گذر دهههای مختلف زندگی، اجراهای متفاوتی از یک نمایشنامه واحد اثر شکسپیر ارایه می کند، گفت «درواقع به بالا رفتن از یک کوه شباهت دارد، با هر قدم فکر میکنیم که به هدف نزدیک شدهایم، چند قدم برمیداریم و دوباره میایستیم و متوجه میشویم که دوباره بالاتری هم وجود دارد و کمی دورتر کوهی دیگر در پشت یک تپه دور نمایان میشود. پس دوباره به راهمان ادامه میدهیم. به همین ترتیب است که از یک نمایشنامه واحد در گذر زمان میتوانیم قرائتهای متفاوت داشته باشیم. به بیانی دیگر هیچ نمایشی بهتنهایی هدف نیست اما هرکدام از مسیری عبور کرده که تعریف پیشفرضی ندارد و باید مجددا خوانده شود.
ما در «اُرگاست»، فقط روی یک حوزه تمرکز کردیم: اسطوره آتش «پرومته» و احساسات خاصی که به آن اسطوره تعلق داشت. ما در تمام پیچیدگیهایش، از اسطورههای آتش ایران باستان تا نسخه امروزی خودمان در تخت جمشید، پژوهش میکردیم.
محرم که بشود، کسانی که در کار نمایش ایرانی هستند، حتما در گوشه ذهنشان یادی هم از پیتر بروک میکنند؛ کارگردان افسانهای تئاتر جهان که نامش با نمایشهای شرقی و تعزیه ما هم گره خورده است.
اما چرا پیتر بروک برای ایرانیان هنرمند مهمی است؟
در حال حاضر هیچ نیازی توسط تئاتر برآورده نمیشود. افرادی که عادت به تئاتر رفتن دارند چیزی از نمایشنامهها به دست نمیآورند، کمترین عنصری که بتواند فردا در زندگی جاری به کارشان بیاید در آنها پیدا نمیکنند. باید حقیقتا راه عبور از کوچه به تئاتر، کاملاً بر همگان باز باشد و بین آنها مبادلات به آزادی جریان پیدا کند. همه میدانند که واقعیت چیز دیگری است.
«چارلی رُز» در سال ۲۰۱۳ یک مصاحبهي تلویزیونی جالب توجه با «پیتر بروک» انجام داده که تماشا و خواندن آن خالی از لطف نیست. بروک در این مصاحبه به توصیف نظریهی رادیکال «صحنهی خالی» میپردازد که رُز آن را نوعی «مینیمالیسم» در نظر میگیرد.
روز گذشته «پیتر بروک» کارگردان افسانهای تئاتر در ۹۷ سالگی درگذشت. او از کارگردانان تئاتر تجربی بود و با گروه بینالمللیاش نمایشهایی را خارج از شکل و عادت متداول اجرا کرد.
بروک در ابتدا میخواست کارگردان سینما شود، اما مطمئناً موفقترین یورش او به آن همان اولین تلاشش بود. او اقتباسی از «سالار مگسها» به نویسندگی «ویلیام گلدینگ» را در سال 1963 ساخت. بروک میگوید برای فیلم، شما همیشه دنبال بودجه و تهیهکننده هستید، در حالی که «در تئاتر، میتوان جهان را در یک فضای خالی با بازیگری که فقط یک چوب یا یک بطری یا یک لیوان شراب خالی را برمیدارد، تداعی کرد.
«پیتر بروک» کارگردان پیشگام تئاتر اهل بریتانیا که هنر تئاتر را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار داد، در سن ۹۷ سالگی درگذشت.
سیاوش طهمورث چهره ماندگار سینما، تئاتر و تلویزیون ایران در گفتگویی به سالهای دور دهه ۵۰ رفته؛ به روزهای راه اندازی تئاتر شهر و گروه نمایشی خانه نمایش آربی اوانسیان و همکاری با پیتر بروک نامدار. او البته در ادامه از بازگشت به صحنه گفته و اتفاقات تلخ این روزها در حاشیه ساختمان تئاتر شهر.
ترجمه كتاب «ارگاست در پرسپولیس» به قلم ای.سی.اِچ. اِسمیت رماننویس و روزنامهنگار انگلیسی نمونهای است كه یك قطعه از پازل حضور گروه پیتر بروك را دراختیار ما میگذارد. او و دیگر مهمانان خارجی جشن هنر شیراز با سفر به ایران در دهه پنجاه خورشیدی و اجرای آثار نمایشی كه بعضیشان بعدا همراه با نام ایران در معتبرترین شناختنامههای تئاتر جهان به ثبت رسید، به واسطه همین حضور، ناخواسته بر آتش اختلافهای داخلی جریانهای متفاوت تئاتری ایران (یا به بیان بهتر، تهران) در آن روزگار دمیدند.
«آن زمان به رغم بمبارانهای متعدد، هیچكس قصد بستن سالنهای تئاتر را نداشت. اما اگر ابتدای شروع نمایش صدای آژیر به گوش میرسید، نمیتوانستیم تا قبل از 7 صبح روز بعد از سالن خارج شویم. تماشاچیان تمام شب را روی صندلیهایشان بیحركت مینشستند.
نمایش مستند « عموهاشم» به کارگردانی داود فتحعلیبیگی از اواسط شهریورماه در تماشاخانه سنگلج به روی صحنه میرود.
رضا مولایی در تازه ترین فعالیت تئاتری خود در مقام کارگردان، متن " مردی که ..." اثر پیتربروک را از اول دی ماه در تماشاخانه دیوار چهارم به صحنه می برد.
پیتر بروک نمایش "زندانی" را در لندن به صحنه میبرد.
هفته فیلم پیتر بروک در خانه هنرمندان ایران برگزار می شود.
