نقد فیلم «معصوم» / مریم مقدس اجباری!

چارسو پرس: Immaculate یک فیلم ترسناک و روان‌شناختی، محصول سال ۲۰۲۴ آمریکا و به کارگردانی مایکل موهان (Michael Mohan) می‌باشد که نویسندگی آن را اندرو لوبل (Andrew Lobel) برعهده دارد. سیدنی سوینی (Sydney Sweeney) که یکی از تهیه کنندگان Immaculate بوده، در کنار آلوارو مورته (Álvaro Morte)، بندیتا پورکارولی (Benedetta Porcaroli)، دورا رومانو (Dora Romano)، جورجیو کولنجلی (Giorgio Colangeli) و سیمونا تاباسکو (Simona Tabasco)، در این فیلم به ایفای نقش می‌پردازد. داستان بر یک زن جوان با ایمان مذهبی بالا تمرکز دارد، که دعوت می شود در یک صومعه زیبای ایتالیایی اقامت کند، اما به آرامی به اسرار وحشتناکی که در آن نهفته است، پی‌می برد.

این فیلم که در مقابل بودجه 9 میلیون دلاری، 21 میلیون دلار فروخت، توانست نظرات تقریبا مثبتی از منتقدان و مردم را به خود جلب کند. علاوه بر این، جدای از جنبه سرگرمی ژانر وحشت، Immaculate به موضوعات اصلاح ژنتیکی و بحث هایی پیرامون زایمان، سقط جنین و نوزادکشی نیز می‌پردازد.

چه در گذر است؟

داستان با فلاش بکی از گذشته نه چندان دور آغاز می‌شود، یکی از راهبه‌ها کلید دروازه صومعه را می‌دزدد و حین بیرون رفتن توسط چندی از راهبه‌هایی که با پارچه‌ای قرمز چهره‌ خود را پوشانده‌اند دستگیر می‌شود. بعد از این صحنه به دنیای اکنون بازمی‌گردیم؛ جایی که خواهر سیسیلیا از آمریکا طبق دعوت پدر سال تدسکی می‌پذیرد که به ایتالیا برود و در کلیسای باشکوهی که از راهبه‌های بیمار و در حال مرگ مراقبت می‌کنند، اقامت داشته باشد. خواهر سیسیلیا سوگند یاد کند و از گذشته خود به پدر سال تدسکی می‌گوید. سیسیلیا در گذشته به مدت چند دقیقه در آب‌های یخ‌زده مرده بود و بعد به زندگی بازگشت. همین امر منجربه روی آوردن او به مذهب مسیحت شده است. چرا که باور دارد خدا برایش هدفی در نظر گرفته!

سیسیلیا با یکی از راهبه‌ها به نام گوئن دوست می‌شود و چیز‌های عجیبی را در صومعه مشاهده می‌کند، از جمله بی‌هوشی ناگهانی که حس می‌کند در توهمش اتفاق افتاده و همچنین نقش صلیبی که بر کف پای یکی از راهبه‌های بیمار قرار دارد. علاوه بر این سیسیلیا میخی را می‌بیند که در کلیسا معتقدند همان میخی است که مسیح بر آن مصلوب شده. در همین بحبوحه او متجه می‌شود که باردار می‌باشد با این که باکره است. بنابراین در کلیسا به سیسیلیا به چشم مریم مقدس می‌نگرند و فرزندش را به مثابه یک معجزه در نظر می‌گیرند.

داستان تا جایی پیش می‌رود که سیسیلیا شب هنگام صدای گریه و فریاد گوئن را می‌شنود و وقتی از لای در نگاه می‌کند، راهبه‌هایی را می‌بیند که صورتشان را با پارچه‌ای قرمز پوشاندند و در حال آسیب رساندن به گوئن هستند. اومی‌فهمد که این کلیسا چیز شیطانی را در خود پنهان کرده است. سیسیلیا به دلیل بارداری حال خوشی ندارد اما درخواست‌های او برای رسیدن به بیمارستان رد می‌شود. تا این که او با نقشه‌ای خود را به خون مرغ آغشته می‌کند و پدر سال تدسکی مجبور می‌شود که او را به بیمارستان ببرد اما در میانه مسیر نقشه سیسیلیا لو می‌رود. سیسیلیا می‌فهمد که تدسکی قبل از کشیش شدن متخصص ژنتیک بوده است.

تدسکی سعی داشته که با استفاده از ذرات باقی مانده بر روی میخ مسیح، نوزادی را به عنوان مسیح خلق کند و سیسیلیا اولین مورد موفقیت آمیز او بوده است، سیسیلیا طی یک اقدام وحشیانه یکی از راهبه‌های مافوق را به قتل می‌رساند، سپس کاردینال را خفه می‌کند و در نهایت آزماشگاه پدر تدسکی را به آتش می‌کشاند و او را نیز به قتل می‌رساند. او موفق می‌شود از طریق دخمه‌هایی فرار کند و فرزند خود را به دنیا آورد. در نهایت او کودک را با سنگی به قتل می‌رساند تا پایان آزمایش این صومعه را رقم بزند.

دوباره واگویی!

صومعه‌ای فاخر و مرمری با راهرو‌های وسیع و پاکیزه، خوراک فیلم‌های ترسناکی که با مذهب عجین شده‌اند! Immaculate نمونه‌ای از همین فیلم‌ها می‌باشد. کارگردانی چیز خاصی برای ارائه ندارد و خط داستانی نیز بدتر‌ از آن پیش می‌رود. می‌توانید این فیلم را با سرعت بالاتری تماشا کنید و هیچ فرقی در درک آن حاصل نشود! در واقع Immaculate در جنبه روان‌شناختی و حتی در جنبه ترسناک، موفق عمل نکرده است. فیلم مورد نظر درست مثل فیلم‌هایی از قبیل the Nun ساخته و پرداخته شده است. سازنده، تنها روایت‌ را در هم ریخته و یک اثر نامسنجم مضحک را با رویکردی علمی و ژنتیکی به خورد مخاطب داده است. البته از بازیگران شناخته شده هم استفاده کرده تا حداقل آن‌ها بتوانند اهرم فشاری بر جذب تماشاگر باشند!

کارگردان با تصویر کردن داستانی قدیمی اما در دنیای مدرن سعی کرده ترس را بیشتر بر بیننده چیره کند. با این وجود دوره استفاده از کاراکتر‌هایی مثل کشیشی دیوانه و راهبه‌ای معصوم که درگیر اتفاقات شیطانی می‌شوند به سر آمده. این کاراکتر‌های کلیشه‌ای وقتی می‌توانند به اوج ترسناک بودن بازگردنند که داستان خلاقانه و متفاوتی برای ارائه داشته باشند. در غیر این صورت مانند صد‌ها فیلم ساخته شده از این قبیل ژانر، به عمق چاله فراموشی سقوط می‌کنند. Immaculate تقریبا هیچ مضمون قابل توجهی برای مخاطب به ارمغان نمی‌آورد. حتی بُعد روان‌شناختی آن نیز خام و بی‌اساس می‌باشد.

فیلم کمتر از 90 دقیقه است و من بارها در این مدت ساعت را چک کردم، تا ببینم چه زمانی تمام می شود. هیچ توسعه شخصیتی وجود ندارد و حتی برای شخصیت‌های کلیدی، داستان دراماتیک بسیار کمی وجود دارد. پیش فرض‌ها محدود هستند و ارتباط گرفتن با کاراکتر‌ها بسیار سخت است. معصومیت سیدنی سویینی به عنوان خواهر سیسیلیا یک معصومیت تصنعی و غیر قابل پذیرش به نظر می‌رسد. انگار باید باور کنیم که او بازیگر قابل و خوبی نیست! در ضمن چندی از منتقدین بر این باور هستند که مسائل مذهبی و حتی علمی که فیلم بیان می‌کند بسیار از حالت واقعی دور است. در واقع این موضوع، نداشتن درک سازنده را از منابع مورد نظرش نشان می‌دهد.

برای انکار دیر است

دیگران به خواهر سیسیلیا از ابتدای داستان هشدار‌هایی مبنی بر خطرناک بودن کلیسا می‌دهند. حتی یکی از افراد به او می‌گوید از اینجا برود و سوگند یاد نکند. با این وجود لحظه‌ای برای او سوال پیش نمی‌آید که چرا به او هشدار داده شده است! در واقع خواهر سیسیلیا مثل یک کور زودباور و مصمم بدون یک پرسش و تفکر در مسیر قرار می‌گیرد. من ترجیح می‌دهم کاراکتر‌های بی‌فکری که کمکی به خط داستان نمی‌کنند، همان ابتدای مسیر از روایت حذف شوند! البته سیدنی سویینی در این فیلم حضور دارد تا قهرمان ماجرا باشد. حیف!

همچین کاراکتری که بی‌گدار به آب می‌زند، نمیتواند در طول داستان تغییرات عمده شخصیتی داشته باشد. اگر هم از این رو به آن رو شدنی در کاراکتر او اتفاق بیافتد قطع به یقین باور پذیر نخواهد بود. متاسفانه کشتن یک بچه که حتی ما تصویر آن را نمی‌بینیم نمایان‌گر از دست رفتن باور‌های سیسیلیا می‌باشد. در واقع این عمل هر آن‌چه که راجع‌به شخصیت او آموخته‌ایم را انکار می‌کند، اما مخاطب خوی وحشی سیسیلیا را باور نمی‌کند! بنابراین نتیجه‌ای که باید گرفته شود به شکست می‌رسد. چرا که Immaculate نتوانست مسیر تغییر و تحول او را به درستی به مخاطب نشان دهد.

جدای از شخصیت خواهر سیسیلیا، بسیار غیر منطقی به نظر می‌رسد که چطور همه در صومعه مایل هستند که کورکورانه از خواسته‌های کشیش پیروی کنند! یا چطور ایمان سختی نسبت به باردار شدن سیسیلیا داشتند؟ احتمالا حتی دین‌داران با تعصب مسیحی نیز برایشان قابل باور نخواهد بود که مسیح جدید در دنیای مدرن این‌گونه ظهور کند و به دنیا بیاید! بنابراین مضمون بیش از آن که وجود نداشته باشد، بی‌معنی بوده است. به نظر من بعید است که افراد با وجود آگاهی از شرایط، هم‌چنان به اعمال و افکار مذهبیِ احمقانه یک رهبر مذهبی پایبند بمانند.

کلام انتهایی

Immaculate فقط یکی از آن فیلم‌هایی است که خیلی تلاش می‌کند تا چیزی باشد و در نهایت نتیجه را از دست می‌دهد. تعداد زیادی از صحنه‌های نسبتا خوب با پرش و کات‌هایی که لازم نیست، از دست می‌روند؛ به نظر می‌رسد کارگردان با تکیه بر همین ترفندها سعی دارد فیلم را در ژانر وحشت جای دهد. به عنوان مثال، صحنه برخورد پرنده به پنجره و مردنش، که برای من بسیار نا به جا و غیر‌ضروری به نظر می رسد. هیچ پیش‌زمینه‌ پر اهمیتی برای فیلم و هیچ توضیحی برای کشش پیدا کردن بیننده در Immaculate وجود ندارد. همچنین چند راهبه قرمزپوش حضور دارند که تا انتها نمی‌فهمیم وجودشان از برای چه است! در واقع آن‌ها نماد خاصی را هم برای بازگو کردن، تصویر نمی‌کنند.

باید گفت که دلیل این‌همه نظر مثبت را نتوانستم درک کنم. چرا که با یک طرح نادرست که کند و کاو نمی‌شود و شخصیت‌های کم‌رنگی مواجه شدم که تقریبا تحلیل‌پذیر نبودند. دلیل غیر قابل کاوش بودن این فیلم تنها در خام بودن و بی‌مضمون بودن و حتی پوچ بودن Immaculate نهفته است. علاوه بر این لازم به ذکر است که هر چه Immaculate در ژانر ترسناک موفق نبوده، در جنبه منزجر کنندگی به موفقیت رسیده. نشان دادن صحنه‌هایی از جمله بریدن زبان و شکستن زانو و پاره کردن بند ناف با دندان، همه از صحنه‌های مشمئزکننده Immaculate به شمار می‌روند.

در انتها باید گفت که همه چیز گنگ و نامفهوم است و به وضوح حس می‌شود که قسمت‌هایی از فیلم کم است، اگر عاشق فیلم های گیج کننده، گم شده و ناهماهنگ هستید احتمالا از Immaculate خوشتان بیاید. با این وجود بعید می‌دانم که بشود از چنین فیلمی لذت برد! در Immaculate شما با شخصیت‌های خام و سردرگم که اعمالی غیر عقلانی انجام می‌دهند روبه رو هستید و حتی میزانسن و اتمسفر نیز کمکی به بهبود شرایط نمی‌کند. در واقع از کنتراست رنگ و نور در سکانس‌ها گرفته تا نقش آفرینی بازیگران و حتی فیلم‌نامه و کارگردانی با مشکلاتی اساسی روبه‌رو هستند. Immaculate را حتی به دوست‌داران سینمای وحشت هم پیشنهاد نمی‌کنم.


منبع: ویجیاتو