چارسو پرس: ایران تئاتر: «تو مشغول مردنت بودی» نوشته کامران شهلایی و با کارگردانی مژگان خالقی شنبه سی دی ساعت 18 و 20:30 در بخش تمرین اجرا در تئاتر آفتاب به صحنه رفت. درباره این نمایش با کارگردان اثر گفت و گویی داشته ایم.
خالقی که دارای مدرک کارشناسی و کارشناسی ارشد در رشته کارگردانی تئاتر از دانشکده سینما تئاتر است؛ درباره علت انتخاب شیوه اجرایی کانتور و این نمایشنامه عنوان کرد: ده سال است که راجع به شیوه کارگردانی تادئوش کانتور ، که یک کارگردان شهیر لهستانی است، در حال تحقیق هستم و یک کتاب هم درباره او نوشته و دو مقاله تالیف و یک مقاله ترجمه کرده ام. در واقع حدود یک سال پیش به این صرافت افتادم که پژوهش عملی در حوزه کارگردانی انجام بدهم؛ بنابراین تصمیم گرفتم که کاری را کارگردانی کنم. من قبلا متن کامران شهلایی را خوانده بودم و این متن، به این دلیل که رئالیستی نیست؛ ویژگی هایی دارد که من میتوانستم به شکل آلترناتیو و کاملا سیال اجرا داشته باشم؛ بنابراین از او اجازه گرفتم. این نمایشنامه تا الان اجرایی نداشته است.
خالقی که عضو انجمن بازیگران و انجمن کارگردانان خانه تئاتر ایران است در ادامه افزود: من این نمایش را یک بار در شهر اصفهان اجرا کردم و در نوبت اجرا برای تهران هستم. در ابتدا برای بخش مرور جشنواره، این کار را پیشنهاد دادم؛ اما در صحبتی که با فرهاد مهندس پور و اصغر دشتی داشتم، تصمیم گرفتیم که این بخش در ترای اوت «تمرین اجرا» شرکت کند؛ به دلیل این که این بخش، بخشی پژوهشی مطالعاتی است و شاید مکان ارائه ی بهتری برای کار ما باشد.
این بازیگر و کارگردان تئاتر و بازیگر سینما، درباره شیوه اجرایی نمایش گفت: اساسا تئاتر معاصر خیلی تکیه اش بر متن و موضوع نیست، به شدت موضوع گریز است و به سمت هنر های تجسمی حرکت میکند. خود کانتور در همین سبک فعالیت می کرد. من هنر ردی مید رو که از مارسل دوشان شروع میشه الگوی خود قرار دادم و با توجه به دو عنصر موضوعی خاطره و مرگ درحرکت اشیاء بیس اولیه کار ما شد. این متن، متن منسجمی است و علاقه زیادی به متن دارم، ولی باید متن را تغییر میدادم؛ به همین دلیل از کامران شهلایی اجازه گرفتم و متن دستخوش تغییراتی شد؛ در واقع متن نوشتاری به متن اجرایی تبدیل شد. این پروسه یک پروسه به شدت سخت سه ماهه از ده صبح تا ده شب بود که ما توانستیم به یک شکلی از اجرا برسیم؛ البته هنوز هم هر شب در اجرای ما می تواند تغییراتی داشته باشد، هرشب رویکرد ما ثابت است اما جزئیات ممکن است هرشب تغییراتی کند.
او درباره طراحان نمایش خود گفت: من فکر میکنم که طراحی هنر معاصر یا کارگردانی معاصر لزومی به طراح صحنه ندارد؛ به این معنی نیست که طراحی صحنه بی ارزش باشد بلکه به این معنی است که معمولا این جور کارها طراحی با کارگردانی یکی می شود و طراحی اجرا بر عهده خودم بود. برای لباس سمانه داودی پارسا که طراح لباس خیلی خوب و به شدت تجربه گرایی است، در کنار ما بود و در طول تمرین و اجرا لباس ها کامل تر شد؛ یعنی لباس هم به شکل تجربیکامل شد. او میتوانست یکبار اسکیس بزند، اما هربار اسکیسی متفاوت میزدند و اسکیس را روی ماکت اجرا میکردند؛ ما باهم صحبت کرده و دوباره تغییراتی اتفاق می افتاد. در مورد گریم هم خانم ماریا حاجی ها در کنار ما بودند که ایشان هم طراح بسیار برجسته ای هستند و درک درستی از فضاهای معاصردارند. خیلی مهم است کسانی که در یک گروه هستند، به یک درک مشترک برسند.
خالقی با بیان این که ترجیح می دهد بازیگران را اجراگر بنامد ادامه داد: کسانی که در کار من به عنوان اجراگر هستند، روحیه تجربی دارند و این پتانسیل و انعطاف را داشتند که با تغییرات مداوم و شرایط سخت و طولانی تمرین خود را وفق دهند. نمایش ما 4 پرسوناژ دارد که نقش دو خواهر در نمایش را، دو خواهر واقعی، فائزه بختیار و فاطمه بختیار بازی می کنند. لیلا پرویزی، دیگر باریگر خانم نمایش است. از همه مهم تر بازیگر نقش مرد نمایش است که هم نقش یک پسر جوان را بازی میکند هم نقش پدر خانواده؛ او دو نقش را بازی نمیکند، یک نقش را با دو تاویل بازی میکند و این بسیار به درک و انعطاف زیادی احتیاج داشت که خوشبختانه نوید بانی بازیگر بسیار باهوشی بود.
مژگان خالقی که دومین حضورش به عنوان کارگردان در جشنواره فجر است، درباره این دوره جشنواره توضیح داد: من فکر میکنم جشنواره به اندازه یک شهر بزرگ شده؛ این اتفاقی است که در جشنواره های آوینیون و ادینبورگ می افتد؛ یعنی وقتی یک شهر درگیر تئاتر باشد، تئاتر به خاستگاه اولیه خود، که نیاز بشر است نزدیک میشود و این به نظر من خیلی اتفاق مبارکی است.
در این ایام به هر قسمتی از شهر که می رویم، می بینیم که تئاتری در حال اجرا است. من روحیه انتقادی بالایی دارم ولی باید اعتراف کنم جشنواره ی امسال یکی از بیاد ماندنی ترین جشنواره های فجر خواهد بود؛ به دلیل گستردگی اش در شهر. ما تئاتر را برای خودمان کار نمی کنیم؛ تئاتر باید به فرهنگ و نیاز ما تبدیل شود و به نظرم این اتفاق امسال افتاده و امیدوارم کسی که سال بعد دبیر جشنواره است آن رو کوچک نکند.
او در ادامه درباره ویژگی های مهم جشنواره امسال گفت: دو بخش خیلی مهم امسال به جشنواره اضافه شده؛ یک بخش آف استیج است که من فکر میکنم اتفاق به شدت مهمی است و بخش ترای اوت که ما در این بخش هستیم. این دو بخش خیلی تئاتر را جدی میگیرند. حتی مخاطب عام هم استقبال بسیار خوبی از این بخش ها کرده؛ یعنی اینطور نبوده که بگوییم به دلیل این که این بخش تئاتر ماهیت خاص و تخصصی تر دارد، فقط تماشاگر تئاتری به دیدنش آمده.
خالقی در پایان بیان کرد: وقتی یک چیزهایی راجع به جشنواره می شنویم، فکرمیکنیم که وجود دارد. در همه جشنواره های دنیا همیشه انتقادهایی وجود دارد؛ اما بنظرمن بهتر است ما با هم به یک زبان گفتگو در تئاتر برسیم و برای بهتر شدن باهم بداخلاقی نکنیم. جشنواره دارد ما را به هم نزدیک می کند و ما را دعوت به گفتگو می کند. فکر میکنم این اتفاق باید در منش و فرهنگ ما به وجود بیاید که امیدوارم به خصوص از جانب تئاتری ها این اتفاق بیشتر شود.
