چارسو پرس: اعتماد- بابک احمدی: مديركل هنرهاي نمايشي در گفت‌وگو با خبرگزاري ايسنا با تاييد عملكرد دبيران جشنواره‌هاي گذشته از حضور قطعي مرضيه برومند در مقام دبير جشنواره تئاتر عروسكي خبر داده است اما نكته اينجاست كه در مورد انتخاب و معرفي دبير جشنواره تئاتر فجر اظهارنظر جدي ندارد: «همه اين جشنواره‌ها در سال گذشته دبيران با تجربه‌اي داشتند و اتفاقات خوبي در آنها رخ داد، بنابراين مي‌توان ابتدا يك ارزيابي داشت و بعد، از مشاوره هنرمندان درباره كيفيت و نحوه برگزاري اين رويدادها و همچنين تاثير برگزاري آنها بهره برد تا براساس نظر هنرمندان براي تعيين دبير جشنواره‌ها تصميم‌گيري كرد. مبناي من از ابتدا همين بود كه به همين شكل عمل كنم و با توجه به اينكه فرصت زيادي نداريم، تمام تلاش خود را مي‌كنم كه دبيران حداكثر تا هفته اول ارديبهشت‌ماه معرفي شوند.»
كرمي در بخش ديگري از صحبت‌هايش مي‌گويد: «درحال حاضر هم هركدام از دبيران دوره‌هاي قبل جزو گزينه‌ها براي دوره جديد هستند ولي نگاهم بر اين است كه مي‌توان به گزينه‌هاي متفاوت هم فكر كرد تا به يك نتيجه برسيم.»
حالا وارد هفته اول ارديبهشت يعني موعد مورد نظر مديركل هنرهاي نمايشي شده‌ايم ولي مساله اين است كه آيا كرمي ظرف مدت كوتاهي كه از حضورش در اداره كل مي‌گذرد موفق به ارزيابي دقيق جشنواره‌ها و مشورت با هنرمندان و انتخاب دبير شده است يا خير؟
در همين حال طرح دو پرسش نيز ضروري به نظر مي‌رسد، آيا اداره‌كل هنرهاي نمايشي اهميتي براي برگزاري نشست آسيب‌شناسي جشنواره با حضور كارشناسان قائل است يا خير؟ و اگر چنين نظري دارد آيا رسانه‌ها در اين امر محرم شناخته مي‌شوند؟ و ديگر آنكه چرا دبيران جشنواره‌ها ظرف چندسال گذشته هيچگاه خود را موظف به پاسخگويي در قبال عملكردشان نديده‌اند؟
سعيد اسدي در قامت دبير جشنواره تئاتر فجر دوبار از مهدي شفيعي، مديركل سابق هنرهاي نمايشي حكم گرفت. يكي ٨ ارديبهشت ٩٤ و ديگري بلافاصله پس از پايان جشنواره در تاريخ ١٢ بهمن ٩٤ كه اين رويكرد موجب مي‌شد امكان بهتري براي برنامه‌ريزي به ويژه در زمينه دعوت از گروه‌هاي بين‌المللي و پيش‌بيني‌هاي ضروري براي حضور گروه‌هاي با كيفيت ايراني در اختيار داشته باشد. اما دو جشنواره برگزار شده به دبير اسدي نيز مثل بيشتر رويدادهاي داخلي بري از ضعف و انتقاد نبود. حضور كم تعداد گروه‌ها و هنرمندان با كيفيت تئاتر ايراني به همراه ضعف جدي جشنواره در دعوت از گروه‌هاي شناخته شده بين‌المللي از جمله مسائل پررنگ دو دوره حضور اسدي بود اما او هيچگاه به برگزاري نشست رسانه‌اي آسيب‌شناسي بعد از جشنواره تن نداد.
اما اسدي در دومين سال حضورش به عنوان دبير مهم‌ترين رويداد نمايشي ايراني، مدتي بعد از پايان جشنواره سي‌وپنجم در گفت‌وگو با خبرگزاري فارس (در مقام داور جشنواره تئاتر بسيج) درباره ادامه كار خود توضيح مي‌دهد: «فكر مي‌كنم فرصت به ديگران داده بشود بهتر است تا آنها با حال و هوا و نفس تازه‌تري ادامه دهند.» او در بخش ديگري از اظهارات خود مي‌گويد: «بخشي از وقت من مصروف به اين مي‌شد كه در گذشته چه اتفاقي افتاده است، من جواب خيلي نقدها را ندادم آنها حتي مرا متهم كردند كه در سكوت كار مي‌كنم درحالي كه من مي‌شنوم و تفكر مي‌كنم. شما فكر كنيد براي هماهنگي يك سفر خانوادگي ما چقدر كار داريم واي به حال برگزاري فستيوال بين‌المللي براي يك هنر زنده با همه ويژگي‌هايش.»
اين مدرس دانشگاه در ادامه از معضلي پرده برمي‌دارد كه رفع آن تنها يك راه دارد و آن «پاسخگويي» در قبال شبهات، نظرها و نقدهاي به وجود آمده است. او بيان مي‌كند: «اين چند روز در فضاي مجازي نوشته‌هايي ديدم كه افسوس مي‌خورم كاش چند سوال از من پرسيده بودند(!) و بعد چيزي مي‌نوشتند. ما مبرا از خطا و اشتباه نيستيم نقدها را هم مي‌شنويم حتي اگر لازم باشد از كسي عذرخواهي هم مي‌كنيم، فضاي اخلاقي و رواني تئاتر ما اصلا خوب نيست و اينطور شده كه آدم‌ها در سلسله مراتب خود قرار نمي‌گيرند يك عده هم موج سوار هستند و در مسير قرار مي‌گيرند من هيچ‌وقت عصبي عاطفي با ديگران مواجه نمي‌شوم، جواب خيلي‌ها را با طرح درست مي‌دهم.» اتفاقي كه حداقل در مورد رسانه‌ها هرگز رخ نداد. فرهاد مهندس‌پور، ديگر گزينه دبيري جشنواره تئاتر فجر ۲۳ خرداد ۱۳۹۶ از شفيعي حكم گرفت و ظاهرا اين‌بار بررسي‌ها تا حدي به‌طول انجاميد. با حضور فرهاد مهندس‌پور در زمينه دعوت از گروه‌هاي خارجي نسبت به گذشته كيفيت بهتري در جشنواره حاكم شد، گرچه فعاليت بخش بين‌الملل دوره سي‌وششم نيز از انتخاب ديرهنگام دبير اين بخش رنج كشيد. مهندس‌پور در مقايسه با سعيد اسدي در زمينه برقراري ارتباط صحيح با رسانه‌ها و پاسخگويي به خبرنگاران امتياز به مراتب بالاتري دريافت كرد اما او نيز بعد از پايان جشنواره برنامه‌اي براي برگزاري نشست آسيب‌شناسي نداشت.
با مرور زمان‌بندي صدور حكم دبيران جشنواره‌ها در سال‌هاي پيش از دوره سي‌وسوم نيز با دو نكته مواجه خواهيم شد؛ اول انتخاب ديرهنگام دبير و دوم، انتخاب شخصي غيرمرتبط كه در يك مورد-انتخاب اسماعيل عاليزاد به عنوان دبير سي‌ودومين دوره- با واكنش جدي كارشناسان و رسانه‌ها مواجه شد.
براي مثال رحمت اميني، دبير سي‌امين دوره جشنواره تئاتر فجر در نشست رسانه‌اي خود گفته است: «با توجه به زمان كمي كه پس از پذيرفتن اين مسووليت داشتم، تصميم گرفتم براي اجماع تمام آنچه در تئاتر كشور مي‌گذرد، از حق خودم براي اضافه كردن تئاترهايي كه بازمانده‌اند استفاده كنم. به همين خاطر از همه هنرمندان خواستم كارهاي خود را برايم بفرستند.» بنابراين در موقعيت كنوني و براي تكرار نشدن اتفاقات تلخ گذشته در زمينه برنامه‌ريزي بهتر جشنواره تذكر دو نكته بسيار ضروري به‌نظر مي‌رسد؛ نخست اينكه به تعويق افتادن روند انتخاب و معرفي دبير سي‌وهفتمين جشنواره بين‌المللي تئاتر فجر قطعا آثار منفي بعدي را در پي خواهد داشت. دوم؛ اداره كل هنرهاي نمايشي بايد براي برپايي نشست‌هاي آسيب‌شناسي فكر عملياتي جدي داشته باشد. گرچه از حضور شهرام كرمي در اداره كل هنرهاي نمايشي هنوز چند ماه بيشتر نگذشته اما چراغ خطر نابساماني در هنرهاي نمايشي به سرعت روشن مي‌شود.
جلوي بحران را امروز بگيريم رحمت اميني
در بحث معرفي به موقع دو نكته وجود دارد كه ايجاب مي‌كند در معرفي و انتخاب دبير سرعت عمل به خرج دهيم. اول جريان ارتباطات بين‌المللي است.
براي مثال در دوره سي‌ام وقتي با چند چهره برجسته تئاتري كشورهاي ديگر براي حضور و اجرا در ايران به نتيجه رسيدم، متوجه شدم برنامه‌هاي اين گروه‌ها دو يا سه ساله بسته مي‌شود. بنابراين اگر قرار است در دنيا سراغ اتفاق‌هاي خوب برويم بايد سريع‌تر با هنرمندان و كمپاني‌هاي صاحبنام وارد مكاتبه شويم. همين روند در زمينه گروه‌هاي داخلي و آماده شدن آنها براي حضور در جشنواره هم صدق مي‌كند.
الان ديگر دوران سابق نيست كه هر زمان دل‌مان خواست به بازيگر پيشنهاد دهيم. اگر من كارگردان براي اجرا در سال آينده برنامه داشته باشم لازم است مكاتباتم را از همين امسال شروع كنم تا فرآيند انتخاب و تمرين و باقي موارد دقيق و جدي پيش برود. سال‌هاي اخير در زمينه حضور گروه‌هاي تئاتر استان‌هاي كشور و گروه‌هاي مناطق مختلف هم با مسائلي مواجه بوديم. اين گروه‌ها بعضا گلايه داشتند كه چرا انتخاب براساس تماشاي فيلم اجراها صورت مي‌گيرد يا عدالت رعايت نمي‌شود.
براي سامان دادن به مواردي از اين دست هم نياز است دبير سريع‌تر وارد عمل شود. معتقدم ما بايد براي جشنواره‌ها برنامه‌هاي حداقل دو ساله داشته باشيم كه به نظرم شهرام كرمي با توجه به آگاهي نسبت به اين قضيه با درايت عمل خواهد كرد.
