پایگاه خبری تئاتر: اولین پرونده سایت تئاتر هم به این موضوع اختصاص پیدا کرد. در این پرونده اخبار مرتبط با این رویداد و صحبت‌های مخالفان و موافقان آن را در قالب خبر، یادداشت، مصاحبه و گزارش خواندید.
مصاحبه با میثم بکتاشیان، دبیر چهارمین جشنواره نمایش‌های کمدی را هم مریم قدسیه و محسن رهنما برای روزنامه اصفهان زیبا انجام داده‌اند که سایت تئاتر، بخش‌هایی از آن را در ادامه بازنشر کرده است.
بحث ملی شدن جشنواره از 2 سال پیش مطرح شد ولی ظاهرا هنوز هم در مرحله زمزمه و موکول شدن به سال بعدی مانده است؟
ما امسال با ملی شدن بخش نمایشنامه نویسی تا حدی به قول خودمان عمل کردیم؛ اما درست است بنا بود کل جشنواره ملی شود که با توجه به ضروریت‌هایی که در سال 91 پیش آمد و مشکلات و ضعف‌هایی که وجود داشت، به این نتیجه رسیدیم که بهتر است ابتدا بخش نمایشنامه نویسی در راستای تولید متن خوب ملی شود و ملی شدن کل جشنواره را در سال آینده شاهد باشیم.
البته این بحث پیش می‌آید که ملی شدن چنین جشنواره‌ای چه لزومی دارد و اصلا چه موقع جشنواره به این مرحله می‌رسد که قابلیت ملی شدن را داشته باشد، اینکه آیا این جشنواره در استان خود به‌طور کامل وجوه مختلف را پوشش داده که الان قرار بر ملی شدنش باشد؟ به هر حال زمانی می‌توان به ملی شدن جشنواره‌ای اندیشید که از نظر پژوهشی نمونه‌ها و سابقه‌ی خوبی را ارائه داده باشد.
آیا این جشنواره تجربه برگزاری ورک‌شاپ‌های آموزشی را در دوره‌های قبلی داشته است؟ آیا بحث پژوهش به طور مستقل در دوره‌های قبل جایگاه قابل قبولی داشته است؟ این جشنواره واقعا به حدی رسیده است که دیدگاه‌ها در زمینه نمایش کمدی را در کل کشور به غنای خاصی برساند؟ تا چه حد به وجوه مختلف این قضیه و جریانات تازه و خلاقانه در دوره‌های قبلی پرداخته شده که امروز از ملی شدن و کشوری شدن صحبت می‌شود؟
ما تلاش‌هایی در این زمینه داشته‌ایم. در جشنواره دوم کتابی از مقالات دوستان به چاپ رسید اما در دوره سوم به دلیل محدودیت‌های بودجه‌ای این موضوع امکان‌پذیر نشد و به دلیل مشکلات خاص اقتصادی تنها کاری که توانستیم انجام دهیم نمایش فیلم‌تئاترهای خوب کمدی تهران بود و گروهها می‌توانستند از آن استفاده کنند. در بحث ملی شدن نیز به آشنایی هنرمندان اصفهانی با قالب‌ها، ساختارها و ... در تئاتر کشور فکر می کنیم تا با این آشنایی به ارتقاء سطح کیفی تئاتر اصفهان کمک شود.
جشنواره‌ای که مبنا را بر گرفتن متون بومی می‌گذارد، اگر زمان مشخصی داشته باشد، یعنی متقاضیان بدانند که مثلا این جشنواره هر سال فراخوان خود را در اردیبهشت ماه یا هر زمان دیگری خواهد داد، آنها هم برای تولید متن زمان بندی می‌کنند و شتابزدگی در این قضیه اتفاق نمی‌افتد؛ چنانچه بسیاری از کسانی‌که امسال متن صحنه‌ای نیمه کاره داشتند، نتوانستند به جشنواره برسند و این مشکل وجود داشت
بله، این آسیب به ما وارد است و بهتر است زمان مشخصی این کار انجام شود ولی ما با محدودیت نیمه دوم و انبوه جشنواره‌ها و درگیری بچه‌ها با جشنواره‌هایی مثل مریوان و بسیج و ... در آن زمان مواجه بودیم و دادن فرجه بیشتر میسر نشد.
ولی به نظر می‌آید جشنواره کمدی با داعیه‌های خاصی که دارد، باید آن‌قدر استقلال داشته باشد که چنین جشنواره‌هایی با آن مقایسه نشود و به عنوان عامل رقابتی مطرح شود
بله قابل مقایسه هم نیست. اینکه ما هفته اصفهان را برای برگزاری انتخاب کردیم هم به همین قضیه برمی‌گردد. همانطور که کشورهای مختلف عموما یک فستیوال فرهنگی برای روزهای خاص خود دارند. ما هم با توجه به سبقه تئاتر کمدی اصفهان می‌خواستیم این تشخص را به جشنواره بدهیم و هر ساله آن را در اردیبهشت ماه برگزار کنیم؛ اما میسر نشد ولی سعی می‌کنیم از جشنواره پنجم به بعد اردیبهشت ماه را برای برگزاری آن در نظر بگیریم.
احساس می‌شود جریان همکاری جدی تالار هنر برای جشنواره امسال با کمیته فرهنگ شهروندی، تاثیرات زیادی بر روند جشنواره داشته است و تمام الویت‌ها را از موضوعات آزاد به این سمت برده است
به هرحال تالار هنر وابسته به سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری است و این سازمان هم اهداف و رسالت‌هایی دارد که به این منظور تشکیل شده است و یکی از رسالت‌های اصلی ما پرداختن به این موضوعات است. موضوعات فراخوان جشنواره هم مباحث مشترک بین تالار هنر، سازمان فرهنگی تفریحی و کمیته فرهنگ شهروندی است. بحرحال نه تنها این جشنواره، بلکه هر جشنواره‌ای که توسط مرکزی برگزار می‌شود با توجه به رسالت‌های همان‌جا ملزومات خود را دارد.
البته همین چند ماه پیش ما شاهد برگزاری جشنواره تئاتر غیر رقابتی شهر آیین با موضوعاتی نزدیک به همین موارد بودیم. طبیعتا برگزاری بیش از یکی دو جشنواره در یک‌سال برای سازمان هزینه‌های زیادی دارد و بیش از آن ممکن نیست، پس ترجیح بر آن است که این دو جشنواره نزدیک بهم نباشد، گذشته از اینکه شعار خلاقانه بودن نیز در این جشنواره مطرح است
به هرحال از نظر ما موضوع بندی جشنواره به معنای محدود کردن خلاقیت نیست. مواردی که در فراخوان جشنواره کمدی مطرح شده، مفاهیمی بر مبنای ارتباطات انسانی است که در دل نمایشنامه‌های زیادی وجود دارد و ما میخواهیم پر رنگ تر نیز نشان داده شود. صله رحم، آپارتمان نشینی، همسایه داری، شهروند الکترونیک و ... مباحث به روزی است و به روز بودن یکی از ویژگی‌های کمدی است ، همان طور که کمدی ارحام صدر در زمان خود دغدغه های به روز داشت و مخاطبان می‌توانستند با آن ارتباط برقرار کنند. این مباحث هم می‌تواند دست مایه کار قرار گیرد.
درست است اما وقتی خوب نگاه کنیم می‌بینیم؛ بهترین آثاری که این مفاهیم عمیق انسانی در دل‌شان وجود دارد، به طور خود به خودی و توسط خود هنرمند شکل گرفته اند نه اینکه سفارش جای خاصی بوده و با چارچوب بندی ذهن هنرمند و ارائه جزیی ترین موارد به هنرمند تولید شده باشند، موضوعاتی که می‌گویید در دل بسیاری از کارها و در کنار بیان دغدغه‌های دیگر وجود دارند نه اینکه به عنوان موضوع اصلی به هنرمند ارائه شوند.
البته ما سعی می کنیم چارچوب مشخص نکنیم و تنها پیشنهاداتی ارائه کنیم که این پیشنهادات هم بر اساس نظر سنجی‌ها از خود شهروندان اخذ شده و جزء دغدغه‌های اصلی آنها محسوب می‌شود. مواردی مثل شعار نویسی روی آثار باستانی، ترافیک و ...
درست است ما همه درگیر یک زندگی شهری هستیم و با چنین مواردی درگیریم اما آیا این موارد واقعا جدی‌ترین و اصلی‌ترین دغدغه‌های شهروندان امروزند ؟ علاوه بر اینکه تاکید بیش از حد بر آنها باعث کم‌رنگ شدن بخش آزاد شده است چون حتی کمک هزینه ای هم که به گروهها در بخش ویژه داده می‌شود دوبرابر بخش آزاداست
به هر حال این سیاست در جهت اهداف سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان است. گذشته از اینکه ارائه خلاقیت هم در این شرایط ارزشمندی بیشتری پیدا می‌کند، بحرحال جشنواره ای که سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری برگزار می‌کند با جشنواره ارشاد و ... متفاوت است. علاوه بر اینکه ما منکر ارزش‌های متن‌های بخش آزاد نیستیم.
اما این خلاقانه بودن در موارد زیادی در جشنواره سوم کم رنگ بود، مثلا طراحی صحنه‌ها در بیشتر موارد استفاده مجدد از داشته های تالار هنر در انبار بدون تغییر خاصی بود، فقدان جلسات نقد و بررسی که خود می تواند بسیار کارا باشد نیز در این جشنواره به شدت احساس می‌شد، بی بهره بودن جشنواره از بولتن روزانه نیز واقعا معضلی برای درک و بررسی جشنواره بوده و هست و با وجود سختی‌های که در تولید آن وجود دارد امری ضروری محسوب می‌شود
در مورد دکور باید بگویم که این معضل ما نیست و تئاتر اصفهان با توجه به مشکلات بودجه‌ای کلا با چنین معضلی درگیر است. حتی در اجراهای عموم و عادی در شهر نیز مشکل استفاده از دکور به شدت مشهود است. البته باید کم کم به سمت اصلاح و جان گرفتن آن حرکت کرد. بقیه موارد هم قابل قبول است ولی تولید آنها سختی هایی دارد که کم کم باید رفع شود و به سمت آن حرکت کرد.
درست است، اما برنامه ریزی و سطح جشنواره کمدی می‌تواند طوری باشد که شرکت کنندگان واقعا برای طراحی صحنه‌شان فکر کنند، آسیب جشنواره استانی شاید از آسیب در همین موارد ناشی شود و نباید در این جشنواره تکرار شود، نکته قابل توجه و مورد انتظار دیگر بالا رفتن سطح کیفی هر جشنواره نسبت به جشنواره قبل و حرکت از کمدی سخیف به سمت کمدی ارزشمند است. منظور اجتناب از اجرای کارهایی با هر کیفیت صرفا برای خندان تماشاگر است که بلای جان کمدی در تمام مدیوم‌هاست زیرا معیارهای شعور مخاطب را به سخره می‌گیرد
من معتقدم در این سه دوره جشنواره ما کمدی سخیف نداشته‌ایم. شورای بازخوانی و بازبینی کاملا این مورد را مد نظر دارند. در جشنواره چهارم نیز سعی خودمان را در جلوگیری از این آسیب کرده‌ایم. همانطور که آمار اسمی شرکت کنندگان نیز در این جشنواره شاهدی بر این مدعاست.
اما کاری وجود داشته که کلا با نگاه خنده گرفتن از مخاطب بسته شده و اتفاقا در این زمینه به موفقیت هم رسیده اما اصول و ساختار یک نمایش کمدی خوب را دارا نبوده است. برای تولید متون کمدی اصولی باید از این موضوع جلوگیری کرد نه اینکه به متن‌هایی دل خوش کرد که به موقعیت هایی در یک نمایشنامه غیر کمدی برای خنده گرفتن از تماشاگر بسنده می‌کنند، نکته ای که مطمئنا خود شما هم در صدد رسیدن به آن هستید
به هر حال ما همواره در تولید چنین متونی و اجتناب از به صحنه بردن متون ضعیف سعی داشته و داریم و از کارشناسان و افراد صاحب نظر نیز در این زمینه کمک گرفته ایم. گذشته از اینکه جشنواره ما جشنواره‌ای اخلاق مدار است و هر حرکت و رفتاری نمی‌تواند در آن جایی داشته باشد.
به عنوان پرسش پایانی به نظرتان جشنواره نمایش‌های کمدی در این چند سال برگزاری چه تاثیری در عمق بخشیدن به کل جریان تئاتر اصفهان داشته است؟ و این جشنواره چقدر در اصفهان معیار سنجش شده است؟
باید بگویم در جشنواره تئاتر استان سال گذشته از 40 اثر بازبینی شده نزدیک به 50 درصد آن از تولیدات تالار هنر و جشنواره کمدی بود و این به نظرم مایه مباهات است. در مورد معیار بودن هم به نظرم باید همه چیز را با هم سنجید. زیرا جشنواره ملزومات خود را دارد و به هر حال جشنواره یعنی ریسک پذیری، بسترسازی برای بروز خلاقیت ها و حمایت از هنرمندان حرفه‌ای و ... این مهم است که همه هنرمندان خود را در جشنواره سهیم دانسته و آن را جزئی از خود و تئاتر شهرشان بدانند.
