پایگاه خبری تئاتر: گروه تاریخ و باستان‌شناسی خانه اندیشمندان علوم انسانی به مناسبت هفته دفاع مقدس، سلسله برنامه‌هایی با عنوان «ناگفته‌های جنگ» را برگزار می‌کند که در این راستا روز یکشنبه ٣١شهریورماه برنامه «سینمای جنگ، بازتاب واقعیت یا خیال» با حضور حسن برزیده (کارگردان) و رضا درستکار (منتقد سینما) و تعداد کمی از علاقه‌مندان برگزار شد.
حسن برزیده در ابتدای سخنانش گفت: اتفاقاتی که در ابعاد گوناگون در کشور افتاده، موجب شده جامعه و مردم از فضا و حال و هوای دوران جنگ دور شوند و دیگر کسی حوصله شنیدن و دیدن این فضا را نداشته باشد. با این حال هنوز عده‌ای هستند که دوست دارند درباره جنگ بشنوند اما امروز خالی بودن سالن گویای حرف بنده است.
او ادامه داد: چندی پیش با تعدادی از بچه‌های سینما با مقام معظم رهبری ملاقاتی داشتیم، از ما خواستند برای ایشان خاطرات خوبی تعریف کنیم اما من به عنوان اولین سخنران، خواستم درباره نکات جدی‌تر به جز سینما و خاطرات خنده‌دار حرف بزنم و ایشان هم پذیرفتند. یکی از نکاتی که من گفتم این بود که این روزها خیلی از آنچه که در روزهای اول انقلاب گفتیم و رفتار کردیم فاصله گرفته‌ایم. صحبت‌ها در آن روز مفصل بود از این جهت به این نکته اشاره کردم که خیلی عجیب است که در سالگرد حادثه بزرگ "جنگ" این اتفاقات و بچه‌های جنگ فراموش شده‌اند. متاسفانه هیچ کدام از مسئولین کشور شبیه بچه‌های جنگ نیستند. من امروز ترجیح می‌دهم بیشتر درباره بچه‌های جنگ حرف بزنم تا از سینمای دفاع مقدس تا شاید کمی دین‌مان را به آن‌ها ادا کنیم.
رضا درستکار منتقد حاضر در نشست هم در بخشی از سخنانی گفت: این روزها شاید بدنه جامعه تقاضای فیلم جنگی ندارد و از این موضوع استقبال نمی‌کند.
او در ادامه بیان کرد: در یکی دو سال گذشته دامنه فساد بسیار گسترده شده است و فساد را کسانی مرتکب می‌شوند که سبقه طولانی در دوران انقلاب دارند. فساد این افراد خیلی گسترده است و فرزندانشان ژن خوب از آب درآمدند و به داشته‌های لاکچری‌شان افتخار می‌کنند. اگر در گذشته آقازادگی ارزش داشت حالا به دلیل رفتار این افراد فاقد ارزش شده است.
او یادآور شد: مسئله مهمی که در دوران جنگ وجود داشت معیشت افراد بود که برای خدا به سمت معیشت‌شان می‌رفتند نه مقام و پول. اگر بخواهم به معیشت در قبل از انقلاب اشاره کنم یاد فیلم «کندو» می‌افتم، «کندو» تنها فیلمی است که معیشت را تعریف می‌کند. بازیگر این فیلم که "اِبی" نام داشت با تجلی به سمت معیشت الهی می‌رفت. این فیلم سال ١٣۵۴ ساخته شده است و از موجی که در آن دوران می‌آید اطلاع می‌دهد. بعد از آن فیلم انقلاب و جنگ می‌شود که "اِبی‌ها" می‌آیند بدون هیچ چشم داشتی به معیشت الهی تن می‌دهند. اما حالا ما هرروز داریم از این معیشت الهی دور می‌شویم و هر روز اخبار فساد و رانت را بیشتر می‌شنویم چراکه از نسبت‌های آن موقع دور شدیم و دهه ۶٠ با تمام سختی‌هایش برای ما لذت‌بخش‌تر بوده است. ناگفته‌های جنگ زیاد است چرا نباید این حرف‌ها گفته شود تا حالا ما اینقدر نگران وضعیت باشیم.
در بخش بعدی حسن برزیده در راستای صحبت‌های ابتدایی خودش و درستکار اضافه کرد: علی رغم تمام صحبت‌هایی که گفته شد، همیشه امید است و همه ما قرار است نقش خود را بازی کنیم. یعنی هر چقدر که اوضاع خوب نباشد ما باید نقش درستی ایفا کنیم و در جهت نابسامانی حرکت نکنیم.
کارگردان «دکل» با بیان اینکه ''موضوع سینمای جنگ انسان‌های جنگ هستند'' ادامه داد: امام حسین در میدان جنگ وجود توحید و قیامت را ثابت کرد و بچه‌های جنگ هم همین کار را کردند. من در جنگ بچه‌هایی را دیدم که شب سر سجاده‌شان تا صبح گریه و دعا می‌کردند و صبح مانند شیر می‌جنگیدند. این روزها راجع به این چیزها حرف زدن سخت است چرا که مورد سواستفاده خیلی‌ها قرار گرفته و مخدوش شده است.
او سپس خاطراتی از بچه‌های جنگ تعریف کرد و گفت: بچه‌های آن موقع با حالا خیلی متفاوت بودند. آن‌ها با اعتقاد کامل رفتار می‌کردند و مانند حالا اهل شعار نبودند.
در ادامه درستکار تصریح کرد: در این روزها که همه با هم بیگانه شده‌اند، حرف از بچه‌های جنگ آدم را علاقه‌مند می‌کند که بیشتر از آن‌ها بداند. من دو سه باری شهید آوینی را ملاقات کردم، او آیینه‌ای از بچه‌هایی بود که به تصویر می‌کشید، بچه‌هایی که نووراسته بودند بچه‌هایی که از بریز و بپاش های آن دوران برآمده بودند! به راستی آن بچه ها کجا تربیت شده بودند؟ خاطرات آن دوران انگار افسانه است و خیلی دور از ذهن شده است.
این منتقد سینما به محدودیت‌هایی که برای ساخت فیلم دفاع مقدسی وجود دارد اشاره کرد و گفت: بخش مهمی از واقعیات جنگ را نمی‌توان گفت چراکه به خیلی‌ها برمی‌خورد و مصلحت آن‌ها به خطر می‌افتد. فیلم آقای مهدویان (ماجرای نیمروز 2) که قرار است به زودی اکران شود یکی از این واقعیات را نشان می‌دهد که پشت آدم از حرارت واقعیت می‌سوزد.
سپس برزیده درباره اینکه چگونه باید یک فیلم جنگی ساخت، توضیح داد: من به عنوان فیلمساز ابتدا از خود می‌پرسم چرا باید درباره جنگ حرف بزنیم و چه لزومی دارد؟ یکی از این پرسش‌ها منجر به ساخت «مزارشریف» شد که خیلی هم برایم دردساز شد و شرایط فیلمسازی را سخت کرد. یک بخشی از آن نیاز شخصی ماست. بخش دیگر هم منجر به این پرسش می‌شود که فرزندانمان چرا باید این فیلم‌ها ببینند؟! و دلیل این پرسش باید دلیل ساخت فیلم باشد. برخی فیلم‌ها خیلی بی‌خود هستند و فقط می‌خواهند سلحشور بودن افراد جنگ را بیان کنید اما ما باید بدانیم با فیلمسازی چه بگوییم. من مدتی است که ترجیح می‌دهم فیلم جنگی نسازم و فکر میکنم موضوعاتی هست که به این موضوع ارجح هستند. هر چند که من جنگ و آن دوران خیلی ارادت دارم. به نظر من اگر در موقعیتی هستیم که از جنگ و بچه‌های آن دوران سواستفاده می‌شود باید از آن حرف زد. بچه‌های جنگ قدیس بودند و فیلم ساختن درباره قدیس‌ها خیلی سخت است.
سازنده «مزار شریف» از شرایط سختی که برای این فیلم به وجود آمد، سخن گفت و در بخش دیگری از سخنانش گفت: من فیلمسازِ جنگ وارد خط قرمز شدم. این‌ها گلایه نیست و با آدم‌هایی که در هر دوره‌ای از دولت روی کار می‌آیند این شرایط موجود است و در این شرایط فیلمسازی برای جنگ سخت است مگر اینکه فرمایشی کار کنی.
او افزود: در حال حاضر خیلی از فیلمسازان جنگ کار نمی‌کنند. با این حال در این زمینه موضوع و حرف وجود دارد که باید مطرح شود. نمی‌شود در دورانی که فضای جامعه دور از ساخت فیلم جنگی است ، فیلسازی کرد. ساختن فیلم جنگی کار دشواری است اما من همیشه خوشحال می‌شوم که اگر کسی فیلم جنگی بسازد.
درستکار در ادامه درباره فیلم‌های جنگی گفت: وقتی از فیلم جنگی حرف می‌زنیم به بیست شاخه می‌رسیم از "ماجرای نیمروز ٢" تا "مزار شریف". اما وقتی طبقه بندی می‌شوند می‌بینیم که چقدر جنس‌شان با هم متفاوت است. شاید تقسیم بندی راحت باشد اما در این زمانه صحبت از آن سخت است. شاید آقای برزیده هم نتواند در این زمانه «دکل» و یا «مزار شریف» را بسازد.
او درباره کلیت کارهای حسن برزیده بیان کرد: آقای برزیده نیازی به نقد من ندارند فیلم‌های اول ایشان خیلی استخوان‌دار بوده و در فیلم‌هایشان خلوص دیده می‌شود. ایشان با انگیزش‌های اجتماعی آمدند و با فیلم‌های اول‌شان جایگاه خودشان را تثبیت کرده‌اند اما خیلی کم کار بوده‌اند. یک منتقد فیلم وقتی پای یک فیلم می‌ایستد که زیبایی‌شناسی هنری را رعایت کرده باشد. ارزش‌های هنری و سینمایی جایگاه هر فیلمی را مشخص می‌کند. جایگاه هر نقد و فیلمی زمانی مشخص می‌شود که یک باد تاریخی به آن بخورد.
در قسمت پایانی برزیده درباره نقد و بررسی فیلم‌ها نیز بیان کرد: ما در نقد فیلم هم خیلی مشکلات داریم. بعد از نمایش «مزار شریف» سکوت عجیبی در بین منتقدین بود و یکی دو منتقد بودند شمشیرشان از رو بسته بودند. در مراسمی در خانه سینما یک منتقد معروف مرا بوسید و گفت که عجب فیلمی ساختی اما نمی‌شود راجع به آن حرف زد، گفتم:چرا؟ گفت: معلوم است دیگر برای نظام ساخته‌اید. اینطور است که ما از همه طرف می‌خوریم.
این کارگردان درباره نحوه شکل‌گیری و شرایط سخت ساخت فیلم سینمایی «مزار شریف» در بخش دیگری از این نشست سخن گفت.
در انتهای این برنامه از برزیده که سابقه حضور در جنگ تحمیلی را داشته پرسیده شد که آیا جنگ نعمت بوده است؟ و او در پاسخ گفت: ما در همه معرکه‌ها یاد می‌گیریم چه کسی باشیم و چه کاری انجام دهیم. من به اجبار در جنگ بودم اما آخر این اجبار، تجربیاتی به دست آوردم و خیلی چیزها یاد گرفتم از این جهت نعمت بوده اما من دعا میکنم، هیچ‌وقت جنگی اتفاق نیفتد چراکه خیلی بد است.
