پایگاه خبری تئاتر: موضوع فراموشی یا گونه حاد‌تر آن آلزایمر از موضوعاتی است که افکار عمومی در ایران و به‌ویژه سالمندان کشورمان نسبت به آن به‌طور ویژه حساسیت دارند و بسیار دیده شده که افراد مسن و پا به سن گذاشته شده نسبت به تنهایی در دوران پیری و احتمال ابتلا به بیماری فراموشی، به‌عنوان یکی از عوارض اصلی این تنهایی، ابراز نگرانی کرده‌اند.
یکی از نمودهای برجسته حساسیت‌برانگیز بودن این موضوع در میان افکار عمومی ایرانیان، چاپ و انتشار مجلات خاص جدول و سودوکو در ایران به میزان بسیار بالا به‌ویژه برای تقویت حافظه افراد سالمند جامعه است؛ به‌گونه‌ای که تخمین زده می‌شود مجلات ویژه حل جدول و سودوکو از پرانتشار‌ترین مجلات کشور باشند. علاوه بر این، زندگی پرشتاب و پردغدغه مدرن امروز و کوچک‌تر شدن هسته خانواده و تنهایی والدین در سنین بزرگسالی، از دغدغه‌های اصلی جامعه امروزی ایران است. یکی دیگر از نمودهای حساسیت‌برانگیز بودن مسئله فراموشی در ایران نگارش و ترجمه کتاب‌ها و اجرای نمایشنامه‌هایی با موضوع فراموشی است؛ ازجمله یکی از نمایشنامه‌هایی که بسیار در ایران مورد توجه قرار گرفته نمایشنامه «پدر» اثر فلوریان زلر، نمایشنامه‌نویس و کارگردان تئاتر و سینمای اهل فرانسه است.
نمایشنامه «پدر» اثر فلوریان زلر توسط ساناز فلاح به فارسی ترجمه شده است. این نمایشنامه در سال‌های اخیر در ایران 2بار روی صحنه رفته و توسط کارگردانان و بازیگران مختلفی اجرا شده است؛ بار اول این نمایشنامه به کارگردانی محمود زنده‌نام با بازی چنگیز جلیلوند در اواخر آبان 1396در پردیس تئاتر شهرزاد روی صحنه رفت و بار دوم نیز نمایشنامه «پدر» به‌صورت نمایشنامه‌خوانی به کارگردانی نوژان مقدس با بازی مسعود کرامتی در «تماشاخانه شانو» در آذر 1397روی صحنه رفت.
در این نمایشنامه، داستان پدری روایت می‌شود که پس از عمری زندگی در کنار خانواده، از سوی خانواده رها و طرد شده و دوری از محیط خانوادگی او را دچار آشفتگی و ابتلا به فراموشی کرده است. سال گذشته فلوریان زلر با بازی آنتونی هاپکینز و اولیویا کالمن فیلمی به همین نام را کارگردانی کرده که در میان نامزدهای دریافت جایزه بهترین فیلم و بهترین بازیگر سال اسکار به‌خاطر بازی آنتونی هاپکینز قرار گرفته است.
آنتونی هاپکینز از بازی در «پدر» می‌گوید
آنتونی هاپکینز 83ساله توانسته در نقش یک پدر مسن و مطرود از خانواده‌ای که دچار فراموشی شده به طرز بسیار درخشانی ایفای نقش کند. او اکنون به‌دلیل بازی در چنین نقش دشواری، برای بار دوم از شانس بردن جایزه اسکار بهترین بازیگر مرد برخوردار شده است. آنتونی هاپکینز در سال 1992به‌دلیل ایفای نقش در فیلم«سکوت بره‌ها» جایزه اسکار بهترین بازیگر مرد را از آن خود کرده بود و اکنون نیز به‌دلیل بازی درخشان خود در فیلم«پدر» از امیدهای اصلی دریافت جایزه اسکار است.
او در گفت‌وگویی با نیویورک‌تایمز با اشاره به بازی در نقش یک پیرمرد مبتلا به فراموشی و درک شخصی‌اش از این بیماری و رفتار و حالات افرادی که دچار بیماری فراموشی هستند و چگونگی بازی در نقش یک فرد مسن دچار فراموشی، می‌گوید: در خانواده من فرد مبتلا به فراموشی وجود نداشت و پدرم بر اثر عوارض قلبی درگذشت و مادرم نیز بر اثر کهولت سن فوت شد. من تنها یک‌بار شاهد فردی دچار بیماری فراموشی بودم که این فرد نیز از اقوام دور پدرم بود. خانواده او ناگزیر بودند که با این وضعیت کنار بیایند و صبر خود را بالا ببرند. آنها تلاش می‌کردند به سؤالات این فرد دچار بیماری فراموشی پاسخ دهند و نظر مخالفی با نظریات وی ارائه ندهند. او اقیانوس آرام را «رود هادسون» می‌پنداشت و دخترش را جای همسرش اشتباه می‌گرفت. اعضای خانواده وی با نظریاتش مخالفت نمی‌کردند و به وی در محیط گرم خانوادگی در برابر تلویزیون غذا می‌دادند و او در نهایت آرامش درگذشت.
هاپکینز در توضیح بیشتر این موضوع می‌گوید: اما برای رسیدن به پاسخی ساده‌تر در این‌باره باید بگویم که اگر فیلمنامه درجه یکی را برابر خود داشته باشید، زبان این فیلمنامه مانند یک نقشه راه عمل می‌کند؛ بنابراین شما نیازی به بازی ندارید. من سکانس اولی که با اولیویا کالمن برای این فیلم بازی کردیم را به‌خاطر می‌آورم. او وارد اتاق شد و درباره زنی که اخراجش کرده بودم، پرسید و گفت: چه شده؟ چه اتفاقی افتاده است؟ من هم پاسخ دادم که منظورت از اینکه چه اتفاقی افتاده، چیست؟ همین سکانس اولیه نشانگر ناراحتی و خشم و رنجش شخصیت اول فیلم است. زمانی هم که شما با بازیگری نظیر اولیویا کالمن بازی می‌‌کنید، کار برایتان راحت‌تر می‌شود. دیگر به بازی خاصی نیازی نیست؛ به‌ویژه که من نیز اکنون 83سال دارم و به سن افرادی که دچار فراموشی می‌شوند، خیلی نزدیک هستم. خدا نکند که چنین چیزی برایم اتفاق بیفتد، برای همین است که من روزانه پیانو می‌نوازم، نقاشی کرده و وقت خود را صرف یادگیری شعر می‌کنم.
خبرنگار نیویورک‌تایمز در ادامه این گفت‌وگو با اشاره به اینکه در صحنه پایانی فیلم، پدر یکباره می‌شکند و به کودکی‌های خود بازمی‌گردد و مادرش را صدا می‌زند، گفت، این مسئله بیانگر این است که سکانس پایانی فیلم، خیلی ناراحت‌کننده و دلخراش است. شما به این اشاره کردید که این فیلمی ساده است، اما به‌نظر سخت می‌رسد. آنتونی هاپکینز در پاسخ این پرسش خبرنگار نیویورک‌تایمز توضیح می‌دهد: زمانی که فلوریان را دیدم، به من گفت شخصیت اصلی فیلم نامش «آنتونی» است و من این شخصیت را برای اینکه شما در نقش وی بازی کنید، ابداع کرده‌ام. در این فیلم به تاریخ دقیق تولد شما اشاره شده است. در فیلم نیز در سکانسی دکتر از من می‌پرسد، تاریخ تولدت کی است؟ و من در پاسخ می‌گویم جمعه سی‌ویکم دسامبر 1937، با افزودن جمعه به تاریخ تولد می‌خواهم به دکتر این مسئله را اثبات کنم که حافظه‌ام پابرجاست و همه‌‌چیز در کنترلم است.
شخصیت فیلم اینگونه فرض می‌کند که بر همه چیز احاطه دارد؛ درحالی‌که درواقع اینطور نیست و حافظه‌اش در حال تحلیل رفتن است و دارد کنترل خود را از دست می‌دهد. او پیش از این و در سال‌های قبل‌تر، تمام زندگی‌اش را کنترل می‌کرد. او مهندس بود و در شغلی کار می‌کرد که نیاز به دقتی بالا دارد. وی 2دختر داشت که محبوب‌ترین دخترش را در سانحه تصادف از دست داده بود. او با اینکه مرد خوبی است تا حدی رفتار دیکتاتورمآبانه دارد. وی اکنون تبدیل به پدری پیر و بی‌حوصله و زودرنج شده است و در نهایت نیز کنترل خود را بر همه‌‌چیز از دست داده است. او در سکانس پایانی فیلم می‌گوید: من در حال ازدست‌دادن برگ‌های بازی خود هستم. همه‌‌چیز دارد از دست می‌رود. این مسئله از این فیلم یک تراژدی ویرانگر می‌سازد.
فیلم‌های فراموشی‌محور
موضوع فراموشی اما تنها موضوع نگران‌کننده در جامعه ایران نیست و با سالمندشدن جمعیت جهان، تبدیل به دغدغه‌ای برای بیشتر جوامع شده است. در سال‌های اخیر فیلم‌های مهمی با موضوع فراموشی ساخته شده‌اند. همچنان آلیس(2014) یکی از بهترین فیلم‌هایی است که در سال‌های اخیر با موضوع فراموشی ساخته شده است. «همچنان آلیس» به کارگردانی ریچارد گلیتزر با بازی جولیان مور در نقش آلیس هاولند با اقتباس از رمان «لیسا جنووا» به همین نام است. آلیس هاولند، استادی است که مراحل اولیه بیماری آلزایمر در وی تشخیص داده شده است.
جولیان مور برای بازی در این فیلم برنده جایزه بهترین بازیگر زن شد. دور از او(2007) فیلمی کانادایی به کارگردانی سارا پلی و با بازی جولی کریستی با اقتباس از رمان «خرس به کوهستان آمد» اثر «آلیس مونرو» است. جولی کریستی برای بازی در فیلم «دور از او» نامزد دریافت جایزه اسکار در رشته بهترین بازیگر زن شد. داستان این فیلم درباره زنی مبتلا به بیماری آلزایمر به نام فیونا است که در آسایشگاهی بستری می‌شود. او همسر خود را به یاد نمی‌آورد و این اتفاق در ادامه برای او باعث بروز مسائلی می‌شود.
برای مشاهده دیگر اخبار سینما اینجا کلیک کنید
برای مشاهده دیگر اخبار تئاتر اینجا کلیک کنید
منبع: همشهری
نویسنده: آرش نهاوندی
