چارسو پرس: امیر مشهدی عباس با اشاره به حساسیت‌های ویژه برگزاری این جشنواره از لزوم فراهم شدن بستر مناسب سخت‌افزاری و فنی برای برگزاری دوره جدید این رویداد هنری گفت و تغییر و تحولات مدیریتی در همدان را لطمه بزرگی در روند برگزاری جشنواره بیست و هفتم دانست.
این کارگردان در ارزیابی نقاط قوت و ضعف بیست و هفتمین جشنواره کودک و نوجوان که از ۳۱ خرداد تا ۶ تیر امسال در همدان برگزار شد، توضیح داد: «بیست و هفتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر کودک و نوجوان، جشنواره سختی بود چراکه زمان برگزاری آن دو بار به دلیل کرونا تغییر کرد و آثار بی‌نظیری را در بخش بین‌الملل از دست دادیم. درحالی‌که امسال در بخش بین‌الملل می‌توانست خیلی متفاوت‌تر از سال‌های گذشته باشد.»
او ادامه داد: «از دیگر سختی‌های برگزاری جشنواره، حجم بالای آثار متقاضی برای شرکت در این دوره بود. گروه‌های زیادی پس از دو سال وقفه ایجادشده بر اثر کرونا با اعلام تاریخ برگزاری این رویداد از سوی دبیرخانه، آثارشان را آماده کرده بودند و کارگردان‌ها با تغییر زمان برگزاری، مجبور بودند گروه را چند ماه برای حضور در جشنواره سرپا نگه‌دارند که این موضوع کار را برای دبیرخانه و گروه‌های اجرایی سخت‌تر کرده بود.»
مشهدی عباس، خود را فرزند جشنواره کودک و نوجوان دانست و افزود: «جشنواره تئاتر کودک و نوجوان خانه ماست. من از سال ۱۳۷۷ به‌صورت پیوسته در این رویداد حضور داشته‌ام و همیشه دوست داشتم برای برگزاری آن استانداردسازی انجام شود که به‌دور از اعمال‌نظر سلیقه‌ای باشد.»
دبیر بیست و هفتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر کودک و نوجوان توضیح داد: «تصمیماتی درباره جشنواره کودک و نوجوان گرفته شده است که به نظر من برخی از آن‌ها تصمیمات درستی نیست. شاید در گذشته تصمیمات درست و معقولی بوده اما در حال حاضر این‌طور نیست. توافق‌نامه‌های قبل نیاز به تجدیدنظر و اصلاح دارد چراکه کارهایی انجام شده است که شاید برای سال بعد نباید انجام شود.»
او ادامه داد: «بهترین تماشاگران ما در طول سال‌های جشنواره، مردم پرشور و علاقه‌مند شهر همدان بوده و هستند اما وقتی شهری به هر علتی از جمله مدیریت، بودجه و امکانات نمی‌تواند به‌خوبی عمل کند، نباید برگزاری یک جشنواره بین‌المللی را بر عهده بگیرد.»
این هنرمند افزود: «ستاد جشنواره در همدان شبانه‌روز کار کردند و به‌عنوان دبیر این رویداد از تک‌تک آن‌ها سپاسگزارم ولی یک جشنواره بین‌المللی استانداردهای خودش را لازم دارد و به نظر من این اشتباه است که ما جشنواره‌ای را برای چندین سال به استانی واگذار کنیم که ممکن است اکنون، شرایط برگزاری آن را داشته باشد و در سال‌های بعد از امکانات لازم برخوردار نباشد. درحالی‌که جشنواره تئاتر کودک و نوجوان، جشنواره‌ای بین‌المللی با رنکینگ بسیار بالاست و حساسیت‌های ویژه خودش را دارد.»
مشهدی عباس، تلاش برای برگزاری ساده و فنی جشنواره را از اتفاقات خوب این دوره دانست و گفت: «در ستاد اجرایی تلاش کردیم تا جشنواره به شکل ساده، فنی و پرمحتوا برگزار شود. از ریخت‌وپاش‌های اضافی در جشنواره‌های مشابه پرهیز کردیم و در بخش بین‌الملل سختی زیادی کشیدیم. البته که برای برگزاری بیست و هفتمین دوره جشنواره کارهای زیادی مدنظر داشتیم که به دلیل سختی‌های پیش‌آمده نتوانستیم آن‌ها را به اجرا برسانیم اما خیلی از کارهایی که مدنظرمان بود، نیز انجام شد.»
تغییر و تحولات مدیریتی در همدان لطمه بزرگی به جشنواره زد
دبیر بیست و هفتمین جشنواره تئاتر کودک و نوجوان درباره تغییر چندباره زمان برگزاری این رویداد توضیح داد: «اعلام اولیه زمان برگزاری رویداد از طرف دبیرخانه، اسفندماه ۱۴۰۰ بود که به دلیل شرایط کرونا قرار شد تا اردیبهشت ۱۴۰۱ برگزار شود اما همدان به دلیل تغییر و تحولات مدیریتی و برگزاری جشنواره‌های دیگر آمادگی برگزاری را در اردیبهشت‌ماه نداشت. تغییر و تحولات مدیریتی لطمه بزرگی به جشنواره زد. استانداری همدان امسال همکاری چندانی نداشت.»
او افزود: «ما باید جشنواره‌های بین‌المللی را به فضای مناسب و مطلوب بسپاریم. در حالی که طبق توافق پیش رفتیم اما در همدان از نظر سخت‌افزاری و فنی بستر مناسبی مهیا نشد همواره تلاش بر این بوده که کیفیت در جشنواره بین‌المللی تئاتر کودک و نوجوان، حرف اول را بزند و این جشنواره مسئولیت انتقال فرهنگ‌ها را بر عهده دارد.»
مشهدی عباس ادامه داد: «ناهماهنگی در اجرای برنامه و زمان برگزاری، زیرساخت و تجهیزات نامناسب، عدم هماهنگی‌های غیرعمدی و مدیریت و اجرای دوپاره در برگزاری جشنواره از مشکلاتی بود که در این دوره وجود داشت.»
دبیر بیست و هفتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر کودک و نوجوان با اشاره به اینکه استان همدان به بسیاری از تعهدات خود در زمینه برگزاری این دوره از جشنواره عمل نکرده است، گفت: «متأسفانه استان همدان خیلی از تعهداتش را انجام نداد. حتی گروه‌های نمایش کودک و نوجوان همدان نیز شاکی بودند که به علت برگزاری جشنواره در شهر همدان در طول یک سال هیچ حمایتی از سوی ارشاد برای گروه‌های کودک و نوجوان انجام نمی‌شود و همیشه مسئولان استان عنوان می‌کنند که ما جشنواره را برگزار می‌کنیم .»
او ادامه داد: «جشنواره بین‌المللی تئاتر کودک و نوجوان، یک رویداد بین‌المللی و جزو بیست جشنواره برتر جهان است. قطعاً برای برگزاری بیست و هشتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر کودک و نوجوان همدان هر شهر یا استانی از نظر اجرایی، بودجه، زیرساخت و عمل به توافقاتش توانایی بیشتری داشته باشد، در اولویت قرار خواهد گرفت. ما الان استان‌هایی داریم که آماده برگزاری جشنواره هستند.»
مشهدی عباس افزود: «زمانی یک استان قابلیت برگزاری جشنواره را دارد که مشکلاتش در سال بعد تکرار نشود. در دنیا هر جشنواره‌ای به نام یک شهر برگزار می‌شود و این در حالی است که آن شهر قدر جشنواره را بداند، برایش اهمیت قائل باشد و هرسال خودش را تکمیل کند و تمام سیستم شهر در خدمت جشنواره باشد.»
در برگزاری جشنواره نباید به فکر سهم‌خواهی بود
دبیر این رویداد هنری درباره انتقاداتی که در بخش انتخاب و هیئت داوری به جشنواره بیست و هفتم شده بود، توضیح داد: «در بخش انتخاب و داوری جشنواره سعی شد تا از هنرمندان استان‌های متفاوت و داوران نسل جدید دعوت شود تا در برگزاری شاهد تغییر سلیقه و ذائقه باشیم. ما باید به این توجه داشته باشیم که در برگزاری جشنواره نباید به فکر سهم‌خواهی بود. جشنواره باید استاندارد داشته باشد نه بر اساس سلیقه شخصی شکل بگیرد.»
این هنرمند با ذکر بخش‌های اضافه‌شده به جشنواره ادامه داد: «حدود ۱۵۰ نفر به‌واسطه اضافه شدن بخش‌های زیر ۱۸ سال، فراگیر و تئاتر ایرانی به جشنواره تزریق شدند که مورد انتقادهای زیادی نیز قرار گرفت اما این بخش‌ها با مشارکت بسیار خوب سازمان بهزیستی و آموزش و پرورش همراه شد. در بخش تئاتر زیر ۱۸ سال، هدف این بود که کارهای دانش‌آموزی ارتقا پیدا کنند و قطعاً تئاترهای نوجوان دیده شوند. قطعاً بخش تئاتر فراگیر یا توان‌خواه نیز تا زمانی که فعالیت حرفه‌ای و مناسبی دارند، نباید نادیده گرفته شوند.»
او افزود: «جشنواره استاندارد باید بازتاب فعالیت‌های حرفه‌ای یک سال گذشته خودش باشد وقتی در بخش بهزیستی، کانون‌های پرورش فکری و مراکز شهرداری، تئاترهای حرفه‌ای برای عموم اجرا می‌شود، نمی‌توانیم آن‌ها را نادیده بگیریم.»
مشهدی عباس با اشاره به لزوم حضور بخش نمایش ایرانی در جشنواره بین‌المللی کودک و نوجوان اضافه کرد: «ما چندین دوره است که جشنواره تئاتر بین‌الملل برگزار کرده‌ایم ولی بخشی برای نمایش ایرانی در نظر نگرفته و تئاتر ایرانی را جایی معرفی نکرده‌ایم. هیچ همپوشانی موضوعی در جشنواره‌هایی چون جشنواره تئاتر آیینی و سنتی و جشنواره تئاتر عروسکی در بخش موضوع نمایش‌های سیاه‌بازی و خیمه‌شب‌بازی وجود ندارد چراکه در این زمینه کمتر کاری مختص کودک و نوجوان تولید شده است. قطعاً جای نمایش ایرانی با رویکرد و محوریت کودکان در جشنواره خالی بود.»
این فعال تئاتر افزود: «امسال اولین کتاب «مجموعه نمایشنامه‌های خیمه‌شب‌بازی برای کودکان» ویژه کودک و نوجوان در حاشیه برگزاری جشنواره منتشر شد که این موضوع نیز از دستاوردهای جشنواره در راستای اهمیت به نمایش‌های ایرانی برای کودکان به شمار می‌رود.»
تئاتر ایرانی باید به جهان صادر شود
او ادامه داد: «تئاتر ایرانی مثل سیاه‌بازی، خیمه‌شب‌بازی، شاهنامه‌خوانی و نقالی باید صادر شود. بحثی با سازمان میراث فرهنگی داشتیم مبنی بر اینکه شاهنامه باید برگردان مناسبی برای کودک و نوجوان داشته باشد، کاری که در تمام جهان شده است ولی ما به آن توجه نکرده‌ایم و حتی آن را در ویترین‌مان نیز قرار نداده‌ایم. با وجود داشتن محتوای زیاد و مناسب در فرهنگ و ادبیات‌مان، تاکنون گام بلندی برای استفاده از داشته‌هایمان برنداشته‌ایم یا هر بار در به‌روزرسانی به جای جذابیت، زدگی ایجاد کرده‌ایم.»
او ادامه داد: «ما در بخش شاهنامه‌خوانی و نقالی جشنواره بیست و هفتم غافلگیر شدیم چراکه تمام شرکت‌کنندگان کودکان و نوجوانان بودند. به همین دلیل بخش رقابتی و جایزه را به لحاظ بعد روانشناسی و تأثیر منفی که روی کودکان و نوجوانان دارد، از آن حذف کردیم.»
مشهدی عباس با اشاره به اینکه در بخش نقالی و شاهنامه‌خوانی در برگزاری بیست و هشتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر کودک و نوجوان موضوع و رویکرد خاصی در نظر گرفته خواهد شد، گفت: «قطعاً در بیست و هشتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر کودک و نوجوان با در نظر گرفتن رویکرد و موضوع مشخص هدفمندتر عمل خواهیم کرد.»
او ادامه داد: «ما ۴ جشنواره بین‌المللی فیلم فجر، تئاتر فجر، فیلم کودک و نوجوان و تئاتر کودک و نوجوان با رنکینگ بالا داریم. جشنواره تئاتر کودک و نوجوان از لحاظ دایره مخاطب از جشنواره فجر بزرگ‌تر است چون خانواده‌ها درگیر هستند و از لحاظ کمّی خیلی بزرگ‌تر از جشنواره فجر به شمار می‌رود. به همین دلیل شهر برگزارکننده جشنواره باید از پتانسیل‌های جشنواره به نفع خود آورده داشته باشد.»
دبیر جشنواره تئاتر کودک و نوجوان ادامه داد: «برای پیشرفت کردن باید تغییر کرد و نگاه دوگانه‌سازی تهران و شهرستان را از بین برد. مدیران و مسئولان همدان شاید گمان می‌کنند این جشنواره باید مثل دیگر جشنواره‌ها برگزار شود و اگر کمبودی هم هست، همه جشنواره‌ها کمبود دارند. به همین دلیل نیز شاید تاکنون تلاشی برای بهبود شرایط نکرده‌اند.»
مشهدی عباس ادامه داد: «به دنبال گسترش جشنواره نیستم اما جشنواره باید فرآیند و برآیند تئاتر کودک و نوجوان را در طول یک سال کشور بسنجد و برای تحقق این موضوع با اجراها در تعامل باشد. ما در نظر داریم تا گروه‌های تئاتر کودک و نوجوان و خردسال در رقابت جشنواره کار خود را ارتقا دهند و آیینه سال گذشته باشند و جشنواره جایی باشد برای ارائه آثار کل مجموعه تئاتر کودک و نوجوان در همه کشور و در همه شاخه‌ها و گونه‌ها.»
نادیده گرفتن تئاتر کودک و نوجوان، حذف بخشی از آینده است
او اضافه کرد: «تئاتر کودک و نوجوان دغدغه ذهنی من بوده است. جایی که کودک و نوجوان را نبینیم، بخشی از آینده را حذف می‌کنیم. تئاتر نزدیک‌ترین هنر به شکل زندگی است و تأثیرگذارترین هنر در تمام دنیاست. تئاتر کودک و نوجوان نشان داده که هر جا حضور داشته است، توانسته به خواسته‌هایش برسد و پیام و حرفش را انتقال بدهد.»
مشهدی عباس با بیان اینکه ما با تئاتر اولین چیزی که به بچه‌ها یاد می‌دهیم احساسات است، ادامه داد: با تئاتر به او می‌آموزیم تو با حس‌های متفاوت و عکس‌العمل‌های متفاوت می‌توانی نتایج مختلفی را داشته باشی. تئاتر فقط تربیت تماشاگر برای نسل بعد نیست بلکه فرهنگ‌ساز و شخصیت‌ساز است.»
این کارگردان تئاتر خاطرنشان کرد: «باید با تئاتر کودک و نوجوان غیرمستقیم فرهنگ‌سازی کنیم تا کودکان‌مان قهرمانان ملی خود را بشناسند. کشورهای دیگر روی قهرمانان‌شان کار می‌کنند و بیشتر به آن‌ها اهمیت می‌دهند ولی ما برای معرفی بزرگان ادبی و قهرمانان کشورمان قدم‌های زیادی برنداشته‌ایم. یکی از این قدم‌ها، جشنواره بین‌المللی تئاتر کودک و نوجوان است و خیلی بد است که این قدم هم خوب برداشته نشود.»
مشهدی عباس درباره بهترین زمان برای برگزاری بیست و هشتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر کودک و نوجوان تئاتر ادامه داد: «بهترین تاریخ برگزاری جشنواره را مهر و آبان می‌دانم اما باید شورای سیاست‌گذاری تشکیل شود و پس‌ازآن طبق استانداردها اقدامات دیگر جشنواره پیش برود.»
او درباره برنامه‌اش برای جشنواره بیست و هشتم افزود: «کارگردان خوب کسی است که بیشترین چیزی را که در ذهنش می‌بیند به واقعیت تبدیل کند، مدیریت هم همین است. من زمانی مدیر هنری خوبی هستم که بتوانم آنچه را در ذهنم هست به واقعیت تبدیل کنم. به همین دلیل باید ببینم چند درصد از ایده‌هایم را می‌توانم به واقعیت تبدیل کنم تا بیانشان کنم.»
این کارگردان گفت: «بسیار نقدپذیر و تعاملی هستم، نمی‌گویم من جشنواره خوبی برگزار کردم چون معتقدم فعالیت جمعی تأثیرگذار است ولی بسیار به خلاقیت اعتقاد دارم و تلاش کردم تا جشنواره خلاق باشد چراکه جشنواره بدون خلاقیت، فایده‌ای ندارد.»
دبیر بیست و هفتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر کودک و نوجوان توضیح داد: «در برگزاری بیست و هفتم بخشی از نگاه‌مان نگاه روانشناسی و موضوعی بود. جشنواره در روند تولید تأثیر دارد و ما سعی کردیم با برگزاری کارگاه‌ها تأثیرگذار باشیم و تولید را با رویکردی متفاوت عمومیت دهیم.»
همدان طلایی‌ترین دوران جشنواره را در زمان شهرام کرمی داشت
مشهدی عباس ادامه داد: «قطعاً جشنواره زمانی هویت پیدا می‌کند که ثبات داشته باشد. رئیس جشنواره، دبیر جشنواره و مدیر اجرایی، مهم‌ترین سمت‌های هر جشنواره به شمار می‌روند. در کشورهای دیگر، رئیس جشنواره هر ده سال یک‌بار عوض می‌شود و برای برگزاری جشنواره رویکرد دارد، دبیر هر پنج یا شش سال یک‌بار بر اساس توانایی‌هایش عوض می‌شود و مدیر اجرایی بر اساس رویکرد دبیر جشنواره انتخاب می‌شود که ممکن است هرسال عوض شود. در برگزاری جشنواره بین‌المللی تئاتر کودک و نوجوان، باثبات‌ترین دوره به دبیری آقای مصطفی رحماندوست در اصفهان برمی‌گردد که سه سال مداوم با رویکردهای مشخص برگزار شد و دیگری دوران دبیری آقای شهرام کرمی بود که ثبات زیادی وجود داشت و همدان طلایی‌ترین دوران خود را در برگزاری جشنواره در زمان شهرام کرمی داشت.»
مشهدی عباس با گلایه از ارگان‌ها و نهادهایی که برای خودشان جشنواره‌های نوپایی راه‌اندازی می‌کنند، توضیح داد: «برخی از ارگان‌ها و نهادها جشنواره‌های آماتوری، غیرتخصصی و نوپایی برگزار می‌کنند و به‌جای اینکه در کنار جشنواره‌های باسابقه مثل جشنواره تئاتر کودک و نوجوان قرار بگیرند، یک دورهمی راه می‌اندازند. ما به‌راحتی می‌توانیم با همکاری چند ارگان و نهاد مرتبط جشنواره را به بهترین شکل برگزار کنیم. خیلی مهم است، نهادهای دولتی که از نظر موضوعی و محتوایی با ما هم‌افزایی دارند، پای کار جشنواره تئاتر کودک و نوجوان بیایند.»
او در پایان گفت: «ما برای جشنواره دوره پیشین تلاش زیادی کردیم تا همراه مالی پیدا کنیم و در این زمینه به‌سختی افتادیم درحالی‌که با همراهی نهادها جشنواره به‌راحتی برگزار می‌شد و خودشان نیز بهتر دیده می‌شدند. متأسفانه آدم‌هایی هستند که می‌توانند برای این جشنواره قدمی بردارند و برنمی‌دارند.»
///.
منبع: خبرگزاری ایسنا
