۱۰ فیلم درباره بمب اتمی که بعد از «اوپنهایمر» باید تماشا کنید

چارسو پرس: آخرین ساخته کریستوفر نولان «اوپنهایمر» (Oppenheimer) که در اکرانی جنجالی به سالن‌های سینما آمد، درباره ساخت سلاح‌های هسته‌ای است که هیروشیما و ناکازاکی را در جنگ جهانی دوم نابود کردند. اما فیلمساز تصمیم گرفته است که مخاطب هرگز بمباران واقعی را نبیند. در عوض، فیلم بر آزمایش ترینیتی در نیومکزیکو و اینکه چگونه میراث آن جی رابرت اوپنهایمر (کیلین مورفی) را تا ابد تسخیر می‌کند، تمرکز دارد. «مرد چاق» و «پسر کوچولو» – بمب‌های اتمی که بر فراز هیروشیما و ناکازاکی پرتاب شدند – در مجموع جان افراد کمتری را نسبت به بمباران معمولی شهرهای ژاپن گرفتند (انیمه «مدفن کرم‌های شب‌تاب» (Grave of the Fireflies) بمباران دوم را به تصویر کشیده است). اما چون تنها استفاده از سلاح‌های هسته‌ای در زمان جنگ بودند، و به دلیل آسیب‌های جبران‌ناپذیری که به همراه داشتند، در تصور عمومی بزرگ و ویرانگر ثبت شده‌اند، که واقعاً بودند و بازتاب آن را می‌توانیم در فیلم‌هایی که در این‌باره ساخته شده است، ببینیم. در نتیجه، فیلم‌های زیادی بمباران هیروشیما و ناکازاکی را به تصویر کشیده‌اند؛ از جمله این ده فیلم درباره بمب اتمی که بعد از «اوپنهایمر» باید تماشا کنید.

۱۰. راپسودی در آگوست (Rhapsody in August)

• سال اکران: ۱۹۹۱
• کارگردان: آکیرا کوروساوا
• بازیگران: ساچیکو موراسه، ریچارد گی‌ر، هیده‌تاکا یوشی‌اوکا، نوریکو هونما، هیساشی ایگاوا، توشی نگیشی
• امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۶۰ از ۱۰۰

کین (ساچیکو موراسه) یک زن سالخورده ژاپنی است که در نزدیکی ناکازاکی زندگی می‌کند. شوهرش در بمباران «مرد چاق» کشته شده است. فرزندان و نوه‌هایش و برادرزاده‌اش کلارک (ریچارد گیر) که در آمریکا بزرگ شده است، به دیدار او می‌آیند. کین دارد کم کم حافظه‌اش را از دست می‌دهند و در همین حین، ترومای قدیمی او از بمب دوباره ظاهر می‌شود.

یکی از آخرین فیلم‌های آکیرا کوروساوا، «راپسودی در ماه اوت»، با استقبال متفاوت منتقدان روبه‌رو شد. با این حال، فیلم تصاویر به یاد ماندنی و قابل توجهی دارد– معروف‌ترین آن، فلا بک به ابر قارچی ناکازاکی است که به یک چشم غول‌پیکر تبدیل می‌شود.

۹. روز اول (Day One)

• سال اکران: ۱۹۸۹
• کارگردان: جوزف سارجنت
• بازیگران: برایان دنهی، دیوید استراترن، مایکل تاکر، هیوم کرونین، ریچارد دیسارت، هال هالبروک، برنارد هاگز
• امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۶۴ از ۱۰۰

این مستند دارم تلویزیونی از دیدگاه فیزیکدان لئو زیلارد (مایکل تاکر) داستان پروژه منهتن را بازگو می‌کند. زیلارد، با حمایت اینشتین، دولت ایالات متحده را متقاعد می‌کند که قبل از اینکه آلمان نازی موفق به ساخت بمب هسته‌ای شود، بمب هسته‌ای بسازد. اما وقتی این پروژه شکست می‌خورد، زیلارد به فکر ایجاد یک سلاح کشتار جمعی می‌افتد.

«روز اول» یکی از دو فیلمی بود که در سال ۱۹۸۹ به پروژه منهتن پرداختند (دیگری «مرد چاق و پسر کوچک» (Fat Man and Little Boy) با بازی پل نیومن بود). «روز اول» برخلاف «اوپنهایمر» پسر کوچک را در حال انفجار بر فراز هیروشیما همراه با عکس‌هایی از جراحات و ویرانی‌های ایجادشده نشان می‌دهد. این فیلم با استقبال خوبی از سوی منتقدان مواجه شد و برنده جایزه امی پرایم تایم برای درام/کمدی ویژه شد.

۸. من در ترس زندگی می کنم (I Live In Fear)

• سال اکران: ۱۹۵۵
• کارگردان: آکیرا کوروساوا
• بازیگران: توشیرو میفونه، تاکاشی شیمورا، مینورو چیاکی، کاماتاری فوجیوارا، کن میستودا، ماسائو شیمیزو، نوریکو سنگوکو، آکمی نگیشی، ایجیرو تونو
• امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۷۵ از ۱۰۰

کیچی ناکاجیما (توشیرو میفونه) نه سال بعد از بمباران ناکازاکی و هیروشیما در وحشت یک آخرالزمان هسته‌ای زندگی می‌کند. این کارخانه‌دار عجیب و غریب می‌خواهد تمام خانواده (از جمله دو معشوقه و فرزندان نامشروع خود) را به برزیل منتقل کند. فرزندان بزرگسال او به دنبال این هستند که کیچی را «دیوانه» جلوه دهند تا او را به یک مرکز روانپزشکی بفرستند و در نتیجه از ارث آن‌ها محافظت شود.

این کمدی سیاه کوروساوا نگاهی تکان‌دهنده و ترسناک به آسیب‌های روحی در ژاپن پس از جنگ است که تأثیر روانی بمب اتمی را در جامعه نشان می‌دهد. آنجا که داماد کیچی تاکائو (ماسائو شیمیزو) با عصبانیت به او اطلاع می‌دهد که هیچ کجای زمین امن نیست – «اکنون سلاح‌های هسته‌ای کافی برای از بین بردن تمام زندگی وجود دارد» – فیلم در واقع می‌خواهد ترس جهانی بسیار واقعی را که در عصر اتمی و دوران جنگ سرد وجود داشت به تصویر بکشد.

۷. جن پابرهنه (Barefoot Gen)

• سال اکران: ۱۹۸۳
• کارگردان: موری ماساکی
• بازیگران: ایسی میازاکی، ماساکی کودا
• امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۷۵ از ۱۰۰

بر اساس مانگای کیجی ناکازاوا، «جن پابرهنه» یک پسر ژاپنی را در جریان بمباران هیروشیما و بعد از آن دنبال می‌کند. پدر و دو خواهر و برادر جن در آتش سوختند، اما مادر باردار او زنده می‌ماند. مادرش دختری به نام توموکو را زودتر از موعد به دنیا می‌آورد که بر اثر سوء تغذیه می‌میرد.

«جن پابرهنه» به خاطر صحنه بمباران وحشتناکش معروف است – کنده شدن پوست، آب شدن کره چشم، بدن‌های سوخته و زامبی‌مانند که شیشه به تنشان فرو رفته است. حضور بی‌امان کابوس در این فیلم شبیه فیلم کوتاه ژاپنی «پیکادون» (Pikadon) است که هر دو فیلم ثابت می‌کنند انیمه چقدر می‌تواند در به تصویر کشیدن چیزهای غیرقابل تصور قدرتمند باشد.

۶. امپراتوری خورشید (Empire of the Sun)

• سال اکران: ۱۹۸۷
• کارگردان: استیون اسپیلبرگ
• بازیگران: کریستین بیل، جان مالکوویچ، میراندا ریچاردسون، نایجل هیورز، جیمز گرین، پیتر کاپلی، امیلی ریچارد، روپرت فریزر
• امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۷۷ از ۱۰۰

در سال ۱۹۳۷، جیمی (کریستین بیل) دانش‌آموز شیک بریتانیایی در طول تهاجم ژاپن در شانگهای رها می‌شود. به دنبال درگیری با سربازان و مهاجران سیاه‌پوست آمریکایی، جیمی – که حالا اسمش جیم است – به اردوگاه اسرا می‌رود. در اواخر فیلم، جیم از دور تصویری سریع از بمب «مرد چاق» را می‌بیند که ناکازاکی را نابود می‌کند.

صحنه بمب اتمی به طرز وحشتناکی زیباست؛ جیم آسیب‌دیده تصویری را که از بمب دیده است، به بهشت رفتن خانم ویکتور (میراندا ریچاردسون) – هم‌بندی که به تازگی قبل از او مرده است – تعبیر می‌کند. او با هیجان به نوری از دور و رنگ‌های رنگین‌کمانی مرگبار در آسمان خیره می‌شود. امکان دیدن انفجار «مرد چاق» از شانگهای پرسش‌برانگیز است، اما سینمای قدرتمند و تکان دهنده‌ای را می‌سازد.

۵. باران سیاه (Black Rain)

• سال اکران: ۱۹۸۹
• کارگردان: شوهئی ایمامورا
• بازیگران: یوشیکو تاناکا، کیسوکه ایشیدا
• امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۸۶ از ۱۰۰

یاسوکو (یوشیکو تاناکا) با عمه و عمویش در فوکویاما زندگی می‌کند. آن‌ها هیباکوشا هستند، بازماندگان بمباران هیروشیما که پنج سال قبل اتفاق افتاده است. یاسوکو به دلیل قرار گرفتن در معرض ریزش باران سیاه، غیرقابل ازدواج در نظر گرفته می‌شود، اما او در نهایت با یک کهنه‌سرباز مبتلا به PTSD یا اختلال اضطراب پس از سانحه به نام یویچی (کیسوکه ایشیدا) ازدواج می‌کند. طی سال‌ها، یاسوکو و هیباکوشای دیگر تسلیم بیماری ناشی از تشعشع و سرطان شدند.

«باران سیاه» (با فیلمی به همین نام که ریدلی اسکات همان سال ساخته است اشتباه نشود) فیلمی زیبا و کند است که با تصویر سیاه و سفید فیلمبرداری شده است. در داستان ترومای جنگی درونی‌شده‌اش، بدن‌های زغال‌شده، تغییر شکل‌یافته و مرگ‌های آهسته و دردناک ناشی از تشعشعات را نشان می‌دهد.

۴. هزارتوی سینما (Labyrinth of Cinema)

• سال اکران: ۱۹۵۲
• کارگردان: کانتو شیندو
• بازیگران: نوبوکو اوتاوا، اوسامو تاکیزاوا، هیدجی اوتاکی، ماسائو شیمیزو، تانیه کیتابایاشی، ایجیرو تونو، تایجی تونویاما، جوکیچی اونو، ری یوشیدا
• امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۹۲ از ۱۰۰

یک سینمای کوچک ژاپنی در حال تعطیل شدن است و با نمایش شبانه فیلم‌های جنگی جشن می‌گیرد. سه مرد و یک دختر مدرسه‌ای به نام نوریکو (ری یوشیدا) از بین تماشاگران به داخل فیلم منتقل می‌شوند و وقایع تاریخی واقعی را که در فیلم به تصویر کشیده شده است، تجربه می‌کنند. نوریکو و مردان در نهایت در لحظه بمباران در هیروشیما قرار می‌گیرند و همه‌شان زنده نمی‌مانند.

«هزارتوی سینما» آخرین فیلم نوبوهیکو اوبایاشی، فیلمساز تجربی، سه ساعت فانتزی سورئالیستی و غریب است. سکانس بمباران هیروشیما ترسناک است؛ آن تصویری که به دنبال آن باران سیاه می‌بینیم، و تبدیل شدن نوریکو به سایه انسانی حک‌شده در سنگ.

۳. فرزندان هیروشیما (Children Of Hiroshima)

• سال اکران: ۱۹۵۲
• کارگردان: کانتو شیندو
• بازیگران: نوبوکو اوتاوا، اوسامو تاکیزاوا، هیدجی اوتاکی، ماسائو شیمیزو، تانیه کیتابایاشی، ایجیرو تونو، تایجی تونویاما، جوکیچی اونو
• امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۹۲ از ۱۰۰

معلم جوانی به نام تاکاکو (نوبوکو اوتووا) از قبر خانواده‌اش در هیروشیما دیدن می‌کند. او با خدمتکار سابق‌شان که به شدت مجروح شده است، ایواکیچی (اوسامو تاکیزاوا) ملاقات می‌کند و از او و نوه‌اش دعوت می‌کند تا با او زندگی کنند. تاکاکو همچنین از محل تخریب‌شده مهدکودکی که قبلاً در آن تدریس می‌کرد بازدید می‌کند و تعدادی از دانش‌آموزان سابق خود را (که حالا بیماری لاعلاج دارند) پیدا می‌کند.

«فرزندان هیروشیما» یکی از دو فیلم ژاپنی بود که کمتر از ده سال پس از بمباران «پسر کوچولو» با این موضوع ساخته شد (دیگری «هیروشیما» محصول ۱۹۵۳ بود). فیلم با نماهای طولانی از شهر ویران‌شده آغاز می‌شود، اما هرگز خود انفجار را به تصویر نمی‌کشد. بلکه به شدت بر روی هیباکوشا (کسانی که از بمباران‌ها آسیب ابدی دیده‌اند) تمرکز دارد، با روایتی که بر اساس روایت‌های واقعی شکل گرفته است.

۲. در این گوشه از جهان (In This Corner of the World)

• سال اکران: ۲۰۱۶
• کارگردان: سونائو کاتابوچی
• بازیگران: رنا نونن، یوشیماسا هوسویا، ناتسوکی اینابا، مینوری اومی، دایسوکه اونو، مگومی هان، شیگرو اوشیاما، مایومی شینتانی
• امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۹۷ از ۱۰۰

سوزو یک زن جوان هنرمند و جدی است که در طول جنگ جهانی دوم در نزدیکی هیروشیما زندگی می‌کند. او در جریان حمله‌ای هوایی دست راست خود را از دست می‌دهد و خواهرزاده جوانش نیز کشته می‌شود. خانواده سوزو در بمباران هیروشیما می‌میرند، اما شوهرش، شوساکو، زنده می‌ماند. سوزو و شوساکو دختری یتیم را در شهر ویران‌شده پیدا می‌کنند و به همراه او زندگی جدیدی را در کوره آغاز می‌کنند.

این انیمه زیبا بر اساس مانگای فومیو کونو، داستانی دلخراش و صمیمی از بقا در دوران جنگ است. انفجار هیروشیما در این انیمه دو بار به تصویر کشیده می‌شود؛ یکی‌شان بسیار وحشتناک است که کودکی که به جسد خونین و فرو رفته در شیشه مادرش چسبیده است به این امید که او بیدار شود.

۱. هیروشیما عشق من (Hiroshima Mon Amour)

• سال اکران: ۱۹۶۰
• کارگردان: آلن رنه
• بازیگران: امانوئل ریوا، ایجی اوکادا، استلا داساس، پیر باربو، برنار فرسون
• امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۹۸ از ۱۰۰

یک بازیگر فرانسوی (امانوئل ریوا) برای ساخت فیلمی ضد جنگ در هیروشیما است. او با یک معمار ژاپنی (ایجی اوکادا) که خانواده خود را بر اثر بمب اتمی از دست داده است، رابطه عاشقانه‌ای را آغاز می‌کند. این زن در واقع با گذشته خودش تسخیر شده است؛ به این خاطر که عاشق یک سرباز آلمانی شده بود تبعیدشده و او را جاسوسی (با سر تراشیده) می‌دانند.

این فیلم معروف موج نو فرانسه محصول مشترک فرانسه و ژاپن بود. «هیروشیما عشق من» که در طول یک بیست و چهار ساعت اتفاق می‌افتد، با یک سکانس طولانی از این زوج که به فیلم‌های خبری تخیلی وحشتناک از پیامدهای بمباران کات می‌خورد، آغاز می‌شود. این فیلم به دلیل تصویر اصیل و بدیعی که از ترومای دوران جنگ به نمایش گذاشت، از سوی منتقدان مورد تحسین قرار گرفت.

منبع: collider