معرفی انیمیشن‌های نامزد اسکار ۲۰۲۴؛ کدام فیلم برنده خواهد بود؟

چارسو پرس: مراسم اسکار ۲۰۲۴ به زودی برگزار می‌شود. مثل هر سال، بحث بر سر اینکه کدام فیلم‌ها جوایز را با خود به خانه خواهند برد، داغ است. جایزه بهترین انیمیشن هم در کنار جایزه بهترین فیلم و بهترین فیلم غیرانگلیسی‌زبان یکی از بخش‌های مهم این جایزه است. انیمیشن‌های نامزد اسکار ۲۰۲۴ باز هم نام بعضی از غول‌های این حوزه را با خود به یدک می‌کشند. به علاوه اینکه، نام هایائو میازاکی بزرگ هم با انیمه «پسرک و مرغ ماهیخوار» یک بار دیگر میان انیمیشن‌های نامزد اسکار قرار گرفته است. درست است که او پیش از جایزه بهترین انیمیشن اسکار را برای «شهر اشباح» (Spirited Away) دریافت کرده اما سابقه اسکار در بخش انیمیشن نشان می‌دهد که همیشه یک یا دو نام غالب جوایز را دریافت کرده‌اند.

از وقتی «شرک» برنده بهترین فیلم انیمیشن در اسکار سال ۲۰۰۱ این بخش یعنی بخش بهترین انیمیشن اسکار تا حد زیادی تحت سلطه نام‌های تثبیت‌شده در حوزه انیمیشن قرار گرفت. از میان بیست و سه جایزه اسکار که تا به حال به انیمیشن بلند اختصاص داده شده، پانزده جایزه را یا پیکسار برده است یا دیزنی. دریم‌ورکس تنها کمپانی تولید انیمیشن بوده که بیش از یک بار جایزه بهترین انیمیشن اسکار را برده است. به جز انیمیشن «شرک»، فیلم استاپ موشن «والاس و گرومیت: نفرین موجود خرگوش‌نما» (Wallace & Gromit: The Curse of the Were-Rabbit) بود که رکورد کمپانی دریم‌ورکس در بخش بهترین انیمیشن اسکار به عدد دو رساند.

جایزه بهترین انیمیشن اسکار سال ۲۰۲۳ را «پینوکیو» (Pinocchio) گیلرمو دل تورو با خود به خانه برد و نتفلیکس تهیه‌کننده آن فیلم بود. در اسکار ۲۰۲۴ هم این پلتفرم پخش آنلاین یک بار دیگر در کنار غول‌های حوزه انیمیشن به رقابت می‌پردازد. بدیهی است که فقط یک انیمیشن می‌تواند تندیس طلایی را با خود به خانه ببرد. اما حقیقتاً هر پنج انیمشین نامزدشده شایسته دریافت جایزه بهترین انیمیشن اسکار  هستند. جایزه بهترین فیلم انیمیشن بلند اسکار یکی از مهم‌ترین جوایز این مراسم است. رقابت بر سر آن معمولاً داغ است. در اسکار اغلب بسیار رقابتی است. هر پنج نامزد به دلیل مشارکت در هنر انیمیشن و ایستادن در کنار سایر رقبای برجسته شایسته تقدیر هستند. هر فیلم ماحصل ساعت‌ها تلاش خلاقانه و نوآوری است و انتخاب تنها یکی از آن‌ها به‌عنوان بهترین قطعاً چالش‌برانگیز است. با این حال، صرف نظر از اینکه کدام فیلم در نهایت جایزه را به خانه می‌برد، کل صنعت انیمیشن از دستاوردهای هنری که به اسکار راه پیدا می‌کنند، خشنود خواهد بود. نگاهی به انیمیشن‌های نامزد اسکار ۲۰۲۴ می‌اندازیم.

۱. پسرک و مرغ ماهیخوار (The Boy and The Heron)

• کارگردان: هایائو میازاکی
• صداپیشگان: سوما سانتوکی، ماساکی سودا، ایمیون، یوشینو کیمورا، شوهی هینو، کو شیباساکی، تاکویا کیمورا

وقتی نام میازاکی بزرگ به میان بیاید، سرها به نشانه تعظیم فرود خواهد آمد. اسکار هم بیست سال پیش جایزه بهترین انیمیشن بلند را به یکی از بهترین کارهای این استاد انیمه ژاپن «شهر اشباح» داد. حالا «پسرک و مرغ ماهیخوار» جایزه گلدن گلوب و بفتا را هم برده است. معمولاً هم این چنین است که جوایز گلدن گلوب و بفتا با اسکار یکی خواهد بود، با تغییرات جزئی. انیمه «پسرک و مرغ ماهیخوار» میازاکی هم یکی از مدعیان جدی جایزه بهترین انیمیشن‌های نامزد اسکار ۲۰۲۴ است. باید هم باشد. او با «شهر اشباح» و آن جهان خارق‌العاده و رویایی‌ای که در آن (و تقریباً تمام آثارش) خلق کرده است، نام خود را در جهان به عنوان استاد این حوزه ثابت کرد. با این حال، اگر «پسر و مرغ ماهیخوار» برنده جایزه بهترین انیمیشن بلند اسکار ۲۰۲۴ شود، می‎‌تواند ادای احترام به‌موقع و بجایی به میراث ماندگار میازاکی باشد؛ کسی که همیشه این توانایی را داشته که تماشاگران با قدرت تخیلش مسحور کند و با قصه‌هایش عمیقاً به فکر فرو ببرد.

هایائو میازاکی، فیلمساز افسانه‌ای پیش از «پسرک و مرغ ماهیخوار» بازنشستگی‌اش را اعلام کرده بود. اینکه دوباره فیلم ساخته حتماً دلیل مهمی داشته است. این انیمه داستان تلخ ماهیتو پسرک دوازده ساله‌ای را روایت می‌کند که با از دست دادن مادرش کنار آمده و حالا دارد خودش را با زندگی جدیدش وفق می‌دهد. وقتی مرغ ماهیخوار به او می‌گوید که مادرش ممکن است هنوز زنده باشد، سفری ماجراجویانه به قلمرویی خارق‌العاده آغاز می‌شود. همان سفرهای همیشگی کارهای میازاکی که در پایان قرار است قهرمان قصه را به کشف‌های مهمی برساند. ماهیتو هم در این ماجراجویی ماورایی به دنبال مادرش حقایق عمیقی درباره خودش و دنیای اطرافش کشف می‌کند. شیوه روایی استادانه میازاکی همراه با مضامینی چون از دست دادن، امید و انعطاف‌پذیری در «پسرک و مرغ ماهیخوار» نوید آن را می‌دهد که باز هم یک تجربه سینمایی فوق‌العاده روبه‌رو خواهیم بود.
شاهکار اخیر میازاکی، کاوش عمیقی است در مضمامینی چون تعقیب رویاها، فرار از واقعیت‌های سخت و چنگ انداختن به امیدهایی که گمان می‌رود از دست رفته‌اند. این روایت صمیمانه با جلوه‌های بصری خیره‌کننده و صداپیشگی بی‌نقص بازیگران در هر دو نسخه زبان اصلی ژاپنی و انگلیسی احساس می‌شود. توانایی میازاکی در ترکیب پیچیده قصه‌گویی و انیمه در این فیلم به نقطه اوج تازه‌ای رسیده است و بدون شک، تجربه سینمایی قابل تأملی را برای مخاطبان در هر سنی رقم خواهد زد.

۲. بنیادین (Elemental)

• کارگردان: پیتر سون
• صداپیشگان: لیا لوئیس، مامادو آتی، رونی دل کارمن، وندی مک‌لندن کاوی، کاترین اوهارا
• امتیاز راتن تومیتوز به انیمیشن: ۷۴ از ۱۰۰

پیکسار تا به حال هجده بار نامزد جایزه بهترین انیمیشن بلند اسکار شده و یازده بار جایزه را با خود به خانه برده است. از آنجا پیکسار کمپانی خواهر دیزنی است، جای تعجب ندارد که در کنار دیزنی بیشترین تعداد جوایز این بخش را دریافت کرده و امروز دیگر جایگاه تثبیت‌شده‌ای در صنعت انیمیشن دارد. به همین خاطر اگر یکی از محصولاتش به بخش اسکار بهترین انیمیشن‌های بلند سال راه پیدا کند، احتمال اینکه جایزه را ببرد، بسیار زیاد است. اما انیمیشن «بنیادین» یا «المنتال» با تمام بلندپروازی‌هایش از بهترین کارهای پیکسار نیست. بنابراین، احتمالش کم است که جایزه را با خود به خانه ببرد. اگر ببرد واقعاً عجیب خواهد بود.

«بنیادین» خط داستانی بسیار جالبی دارد و تا حد زیادی سرگرم‌کننده است. برای انیمیشنش هم واقعاً زحمت کشیده شده است. اما فیلم حرف تازه‌ای برای گفتن ندارد. دیزنی و خود پیکسار پیش از این بارها این حرف‌ها را زده‌اند. منتها این بار عناصر چهارگانه طبیعت که تحسین‌برانگیز است اما درجه‌یک  نیست. فیلم داستان دختری از جنس آتش را روایت می‌کند که در مغازه پدرش کار می‌کند. عنصر آتش میان دیگر عناصر شهر یعنی آب و باد و خاک، غریبه است. بنابراین، این دختر و خانواده‌اش احساس بیگانگی در شهر دارند، با این حال کسب و کار خوبی دارند. آتش در مواجهه با آب وارد ماجراجویی جالب و خطرناکی می‌شود که در نهایت می‌خواهد هم عشق را ثابت کند و هم مخاطب را به جست‌وجوی آرزوها تشویق کند.

با این حال، با وجود نقاط قوت فراوانی که فیلم دارد، به نظر فاقد آن «عناصر جادویی» است که بسیاری از فیلم‌های پیکسار را به برندگان اسکار، فیلم‌های محبوب و کلاسیک جاودانه بدل می‌کند. البته که همچنان گواهی بر قدرت انیمیشن‌سازی و قصه‌گویی پیکسار است اما با وجود نام میازاکی میان انیمیشن‌های نامزد اسکار ۲۰۲۴، بعید است جایزه را با خود به خانه ببرد.

۳. نیمونا (Nimona)

• کارگردان: نیک برونو، تروی کوان
• صداپیشگان: کلویی گریس مورتس، ریز احمد، یوجین لی یانگ
• امتیاز راتن تومیتوز به انیمیشن: ۹۲ از ۱۰۰

سفر «نیمونا» از ایده تا پایان کار چیزی کمتر از شگفتی نیست. اول قرار بود استودیو بلو اسکای این انیمیشن را تهیه کند. بعد دیزنی کمپانی مادر بلو اسکای یعنی فاکس قرن بیستم را خرید و سرنوشت فیلم بلاتکلیف ماند. البته بعد  آناپورنا پیکچرز و نتفلیکس پروژه را دوباره زنده کردند. با توجه به تمام موانعی که بر سر راه ساخت این انیمیشن بوده است، جای تعجب دارد که اصلاً ساخته شده، آن هم با این کیفیت که به جمع انیمیشن‌های نامزد اسکار ۲۰۲۴ راه یافته است. این نتیجه مقاومت و تلاش سازندگانش است که حالا با نامزد اسکار شدن به ثمر نشسته است. باید دید آیا موفق می‌شود این جایزه مهم را با خود به خانه ببرد یا نه.

فیلم داستان شوالیه‌ای را روایت می‌کند که به دروغ به جنایتی متهم می‌شود که مرتکب نشده است. بعد با یک دگرپیکر (موجودی که تغییر شکل می‌دهد) همراه می‌شود که شاید همان هیولایی باشد که او با خودش سوگند یاد کرده بکشد، شاید هم نباشد. بدین ترتیب، خوانشی متفاوت از داستانی افسانه‌ای شکل می‌گیرد؛ خوانشی چنان ماهرانه که موضوعی بسیار جدی را با سبکی بسیار سرگرم‌کننده روایت می‌کند. و این چیزی است که «نیمونا» را تبدیل به انیمیشنی متفاوت می‌کند.
نیمونا با ترکیب جادو، رمز و راز، ماجراجویی و طنز، نگاهی راضی‌کننده و تأمل‌برانگیز به مضامینی همچون هویت، وفاداری و پیچیدگی‌های اخلاق دارد. «نیمونا» جسورانه به موضوعاتی جدی مانند فساد سیاسی، پیچیدگی هویت و مقاومت در برابر تغییرات فرهنگی و اجتماعی می‌پردازد. البته این‌ها برای یک انیمیشن خانواده‌پسند کمی سنگین است، اما سازندگان اثر موفق شده‌اند به آسانی و سبکی قابل تحسین قصه‌ را خوب روایت کنند. شیوه روایی پرکشش و شخصیت‌پردازی‌های خوب به فیلم کمک می‌کند مفاهیمی حساسیت‌برانگیز را برای مخاطبان در هر سنی قابل فهم کند. این گواهی بر پختگی و عمق آن است؛ فیلمی که برای سطوح مختلف حرفی برای گفتن دارد.

 ۴. رویاهای رباتی (Robot Dreams)

• کارگردان: پابلو برگر
• امتیاز راتن تومیتوز به انیمیشن: ۹۷ از ۱۰۰

اقتباس انیمیشنی پابلو برگر از کمیک بوک سارا وارون عجیب‌ترین نامزد بخش بهترین انیمیشن‌های اسکار ۲۰۲۴ است؛ یک پروژه تجربی ۱۰۲ دقیقه‌ای که هیچ دیالوگی ندارد. احتمالاً همین تصمیم جسورانه بوده که آکادمی اسکار ترغیب کرده است این انیمیشن را شایسته نامزدی جایزه بهترین انیمیشن بلند بداند. در واقع این تصمیم لایه‌ای منحصربه‌فرد به قصه اضافه کرده که تنها به نشانه‌های بصری و حالات احساسی برای انتقال روایت متکی است. با پذیرش این رویکرد غیرمتعارف، فیلم برگر یک تجربه سینمایی کاملاً نوآورانه است که قراردادهای داستان‌سرایی سنتی را به چالش می‌کشد. البته شاید شانس زیادی برای بردن جایزه بهترین انیمیشن اسکار ۲۰۲۴ نداشته باشد، آن هم کنار اسم‌های بزرگی مثل میازاکی و پیکسار، اما خلاقیت جسورانه‌اش تأثیر ماندگاری روی مخاطبان و منتقدان خواهد گذاشت. هرچه باشد، فیلم هم امتیاز خوبی از منتقدان گرفته و هم به جمع انیمیشن‌های نامزد اسکار ۲۰۲۴ راه یافته است.
داستان فیلم در نیویورک دهه ۱۹۸۰ درباره رابطه دوستانه عجیب میان سگی به نام داگ و روباتی به نام ربات است. ماجرا از این قرار است که داگ آگهی تبلیغاتی یک روبات را در تلویزیون می‌بیند، آن را سفارش می‌دهد و بعد قطعاتش را به هم وصل می‌کند. دوستی این دو از همین‌جا آغاز می‌شود تا اینکه در سفری به کونی آیلند برای حضور در جشن روز کارگر، ربات شروع می‌کند به زنگ زدن و روزبه‌روز بی‌حرکت‌تر می‌شود. این قصه تلخ و شیرین نگاهی به دوستی، وفاداری و گذر زمان دارد. داستان تأثیرگذارش هم طنز دارد و هم احساس.

«رویاهای رباتی» با از بین بردن مرزهای بین واقعیت، رویاها،کابوس‌ها و گذر زمان، داستانی خنده‌دار، فوق‌العاده منسجم و البته دلخراشی را درباره رابطه انسان با جانشین کامپیوتری آینده‌اش روایت می‌کند. جلوه‌های بصری فیلم هم تحسین‌برانگیز است. این فیلم در عمق خود به مفاهیمی همچون دوستی، تنهایی، عشق و روحیه جست‌وجوگر می‌پردازد. بله، این فیلم هم دست روی موضوعات جدی و سنگینی گذاشته است که شاید برای انیمیشن منابس نباشد. اما از آنجا که بسیاری معتقدند انیمیشن فقط برای بچه‌ها نیست، بلکه فقط یک سبک فیلمسازی است، نمی‌توان ایرادی به سازندگان «رویاهای رباتی» گرفت.

 ۵. مرد عنکبوتی: در میان دنیای عنکبوتی (Spider-Man: Across the Spider-Verse)

• کارگردان: ژواکیم دوس سانتوس، کمپ پاورز، جاستین کی. تامپسن
• صداپیشگان: شامیک مور،ذهیلی استاینفلد، برایان تایری هنری، لورین ولز، جیک جانسون، جیسون شوارتزمن، ایسا رای
• امتیاز راتن تومیتوز به انیمیشن: ۹۵ از ۱۰۰

اگر کار آقای میازاکی جزو انیمیشن‌های نامزد اسکار ۲۰۲۴ نبود، «مرد عنکبوتی: در میان دنیای عنکبوتی» جایزه بهترین انیمیشن بلند را با خود به خانه می‌برد. این فیلم به دنبال موفقیت قسمت اول، سال ۲۰۲۳ سر و صدای زیادی به پا کرد. اما بازگشت میازاکی شانس این انیمیشن برای برد اسکار بهترین انیمیشن را بسیار کم کرده است. حقیقتاً هم رقابت سختی خواهد بود. اما این جهان عنکبوتی خیلی تازه است، هم میازاکی خیلی بزرگ است.

جز این، با اینکه فیلم خوب است، اما یک ایراد مهم دارد و به همین خاطر، شانس پیروزی‌اش کمتر می‌شود. در قسمت دوم جهان عنکبوتی فقط فقط نیمی از داستان روایت می‌شود. قرار است قسمت سوم یعنی «فراتر از دنیای عنکبوتی» (Beyond the Spider-Verse) هم ساخته شود و سفر مایلز مورالس را کامل کند. با این حال، با وجود این محدودیت، خلاقیت بصری چشمگیر فیلم که حتی از قمست اول هم بیشتر و هیجان‌انگیزتر است، قابل تحسین است. «مرد عنکبوتی: در میان دنیای عنکبوتی» با هر فریمی که سرشار از خلاقیت و انرژی است، یک تجربه سینمایی فراموش‌نشدنی را برای مخاطبان با هر سلیقه‌ای رقم می‌زند. این انیمیشن محصول سونی گواهی بر توانایی بی‌نظیر این کمپانی در به تصویر کشیدن ماهیت شخصیت‌های محبوب کتاب‌های مصور را در حوزه انیمیشن. ثابت می‌کند.

در قسمت اول «مرد عنکبوتی: به درون دنیای عنکبوتی» (Spider-Man: Into the Spider-Verse) مایلز مورالز و چند نفر دیگر در دنیای جهان‌های موازای به مرد عنکبوتی تبدیل می‌شود تا با همکاری هم نیویورک را از دست کینگ‌پین نجات دهند. حالا در قسمت دوم مایلز به همراه گوئن استیسی یا همان زن عنکبوتی در سراسر جهان چندگانه ماجراجویی می‌کننذ. آنجا با گروه جدیدی از افراد عنکبوتی به رهبری میگل او هارا یا مرد عنکبوتی ۲۰۹۹ آشنا می‌شوند، اما با آن‌ها بر سر مقابله با تهدید جدیدی درگیری‌هایی پیدا می‌کنند.