۵ فیلم‌ اقتباسی برتر از رمان‌های «تام ریپلی» که باید تماشا کنید

چارسو پرس: با پخش مینی‌سریال «ریپلی» (Ripley)، آقای تام ریپلی بااستعداد بار دیگر در کانون توجه قرار گرفته است، با این حال، این شخصیت بدنامِ دنیای ادبیات، دهه‌ها است که در دنیای سینما حضور پررنگی دارد و درباره‌ی او چند فیلم شاخص ساخته شده که آن‌ها نیز بی‌تردید ارزش تماشا دارند.

شخصیت ریپلی و داستان‌هایش همواره مورد توجه فیلمسازان بوده‌اند و اقتباس‌های متفاوتی از ریپلی و داستان‌هایش صورت گرفته است. اگرچه پیش از این هم فیلم‌هایی با محتوای ریپلی و ماجراهایش ساخته شده‌اند، اما این شخصیت حتی امروزه هم توانسته است جذابیت خود را برای مخاطبان حفظ کند. فیلم‌هایی که داستان‌هایی از این شخصیت را روایت می‌کنند اقتباس‌هایی هستند از مجموعه کتاب‌هایی که پاتریسیا های‌اسمیت آن‌ها را نوشته است. در هر یک از این کتاب‌ها ریپلی با ماجراجویی‌های جدیدی روبه‌رو می‌شود و هر بار خودش را وارد موقعیت‌های درهم و برهم می‌کند. او بعد از این که تا گردن در منجلاب فرو می‌رود، برای نجات خود شروع به حقه‌بازی، کلاه‌برداری و یا به قتل رساندن دیگران می‌کند.

علاوه بر سریالی که در حال پخش شدن از نت‌فلیکس می‌باشد، پنج فیلم سینمایی از ماجراهای ریپلی اقتباس شده‌اند؛ درست به تعداد کتاب‌هایی که های‌اسمیت برای این شخصیت نوشته است. ماجراهای پنج فیلم سینمایی کاملا با یک‌دیگر متفاوت هستند. از بین رمان‌هایی که های‌اسمیت درباره‌ی شخصیت ریپلی نوشته است، دو رمان آخر هرگز تبدیل به اقتباس‌های سینمایی نشده‌اند؛ «پسری که ریپلی را دنبال کرد» (The Boy Who Followed Ripley) محصول سال ۱۹۸۰ و «ریپلی زیر آب» (Ripley Under Water) محصول سال ۱۹۹۱. آخرین رمان، چهار سال پیش از فوت کردن های‌اسمیت منتشر شد. از بین سه رمان دیگر، رمان اول، «آقای ریپلی بااستعداد» (The Talented Mr. Ripley) رمانی است که سریال «ریپلی» از آن اقتباس کرده. پیش از این هم دو فیلم سینمایی از این رمان اقتباس کرده‌اند. از دومین رمان، «ریپلی زیر زمین» (Ripley Under Ground)، تنها یک اقتباس سینمایی صورت گرفته است و از رمان سوم، «بازی ریپلی» (Ripley’s Game) دو اقتباس.

۵. ریپلی زیر زمین (Ripley Under Ground)

• سال تولید: ۲۰۰۵
• کارگردان: راجر اسپاتیس‌وود
• بازیگران: بری پپر، ویلم دفو، جاسیندا بارت، تام ویلکینسون
• امتیاز راتن تومیتوز: ۳۷ از ۱۰۰
• امتیاز IMDb به فیلم: ۶ از ۱۰

این اقتباس سینمایی از ماجراهای ریپلی فیلم بی‌کیفیتی نیست، اما با توجه به سایر اقتباس‌های سینمایی این لیست، بی‌شک «ریپلی زیر زمین» از سایرین ضعیف‌تر است. این فیلم که سال ۲۰۰۵ منتشر شد، از نظر زمانی جدیدترین اقتباس سینمایی از مجموعه کتاب‌های ریپلی محسوب می‌شود. این فیلم تنها فیلمی است که داستان آن برگرفته از کتاب «ریپلی زیر زمین» است. وقایع این کتاب چند سال بعد از وقابع «آقای ریپلی بااستعداد» رخ می‌دهند. در این فیلم، تام سعی می‌کند خودش را به عنوان یک نقاش بااستعداد جا بزند و آثار او را بفروشد. هر چه نباشد او از اساتید طراحی نقشه‌های بی‌شرمانه است.

با وجود این که فضای این فیلم کمی عجیب به نظر می‌رسد، بعضی از کسانی که در این فیلم ایفای نقش کرده‌اند، نام‌هایی هستند که ارزش دارد به آن‌ها شاره کنیم؛ بری پپر در این فیلم نقش تام ریپلی را ایفا می‌کند، اگرچه نمی‌توان از او به عنوان بهترین بازیگر ایفاکننده‌ی نقش این شخصیت یاد کرد. در نیم بازیگران مکمل این فیلم هم نام‌های آشنایی به چشم می‌خورند، مانند تام ویلکینسون، ویلم دفو و آلن کامینگ. این فیلم به عنوان یک فیلم دلهره‌آور عملکرد مناسبی از خودش به نمایش می‌گذارد، اگرچه بعد از تماشای آن احتمالا آن را فیلمی ضعیف خواهید دانست، چرا که اگر آن را با سایر اقتباس‌های سینمایی از داستان‌های تام ریپلی که همه  پیش از سال ۲۰۰۵ منتشر شده‌اند مقایسه کنید، درمی‌یابید که این فیلم حرفی برای گفتن ندارد.

۴. بازی ریپلی (Ripley’s Game)

• سال تولید: ۲۰۰۲
• کارگردان: لیلیانا کاوانی
• بازیگران: جان مالکوویچ، دوگری اسکات، ری وینستون، لیندا هیدی
• امتیاز راتن تومیتوز: ۹۲ از ۱۰۰
• امتیاز IMDb به فیلم: ۶.۶ از ۱۰

شاید این فیلم از نظر جنایی خوب نباشد و احتمالا بهترین اقتباس سینمایی از رمان «بازی ریپلی» هم نیست، اما «بازی ریپلی» سال ۲۰۰۲ هم‌چنان یک برداشت سینمایی ارزشمند از این کتاب است و داستان آن قانع‌کننده. نمی‌توان این فیلم را بخشی از یک مجموعه فیلم دانست. نباید فراموش کنیم که هیچ بازیگری تا به امروز بیش از یک‌بار نقش ریپلی را ایفا نکرده است، البته این در صورتی است که احتمال ساخته شدن فصل دوم برای سریال «ریپلی» وجود نداشته باشد، چرا که در آن صورت احتمالا اندرو اسکات یک‌بار دیگر فرصت خواهد داشت تا نقش ریپلی را ایفا نماید. با این حال، جان مالکوویچ در این فیلم موفق شده است انرژی متفاوت و شخصیت عجیب و همیشگی خودش را با ریپلی ترکیب کند و به شخصیتی جذاب بدل شود.

ریپلی مالکوویچ کمی از سایر برداشت‌های سینمایی از این شخصیت بزرگ‌تر است، اما موفق می‌شود باورپذیر باشد و البته از آن‌جایی که داستان این فیلم اقتباسی است از سومین کتاب از مجموعه‌ی کتاب‌ها به نظر همه‌چیز منطقی می‌آید. به هر حال شخصیت ریپلی هم باید با گذشت زمان اندکی پیر شود. «بازی ریپلی» ریپلی را در حالتی نشان می‌دهد که بیش‌تر از همیشه کنترل اوضاع را در دست دارد و در حال شست‌وشوی مغزی دادن اطرافیان است. ریپلی بعد از این که یکی از همکاران قدیمی‌اش از او می‌خواهد رقیبی را بکشد، سعی می‌کند یک مرد در حال مرگ را تبدیل به یک آدم‌کش کند. درست همان‌طور که در عنوان فیلم اشاره شده، ریپلی با همه چیز مانند یک بازی برخورد می‌کند و به نظر می‌رسد از قدرت فراوانی که حالا برخلاف همیشه در اختیار او قرار گرفته است لذت می‌برد. او از همین قدرت خود استفاده می‌کند و به فیلم احساس همیشگی نوعی تنش را تزریق می‌کند. تنشی که باعث می‌شود «بازی ریپلی» به عنوان یک فیلم دلهره‌آور روانشناختی عملکرد مناسبی داشته باشد.

۳. دوست آمریکایی (The American Friend)

• سال تولید: ۱۹۷۷
• کارگردان: ویم وندرس
• بازیگران: دنیس هاپر، برونو گانتس، ژرار پلان، دانیل اشمید
• امتیاز راتن تومیتوز: ۸۸ از ۱۰۰
• امتیاز متاکریتیک: ۷۹ از ۱۰۰
• امتیاز IMDb به فیلم: ۷.۴ از ۱۰

اگرچه این فیلم هم اقتباسی از رمان «بازی ریپلی» است، اما خط داستانی آن بسیار با فیلم سال ۲۰۰۲ متفاوت است. این تفاوت‌ها اما آن را تبدیل به فیلم بدی نمی‌کند، بلکه باعث می‌شود این شاهکار ویم وندرس تبدیل به یکی از متفاوت‌ترین اقتباس‌های سینمایی از مجموعه رمان‌های تام ریپلی شود. وندرس در این فیلم نشان می‌دهد که از ترکیب کردن چیزهای مختلف با هم‌دیگر هیچ ترسی ندارد. استفاده کردن از دنیس هاپر در نقش تام ریپلی احتمالا او را تبدیل به غیرمعمولی‌ترین و غیرمنتظره‌ترین بازیگری که تا به امروز نقش این شخصیت را ایفا کرده است می‌کند. هاپر بیش از هرچیر به دنبال ایفای نقش شخصیت‌های ماندگار با مراودات احساسی زیاد شناخته شده است، اما ریپلی شخصیتی است که به خاطر توانایی‌های احساسی‌اش مشهور نیست.

هاپر اما باعث می‌شود همه‌چیز به درستی تاثیر خودش را بگذارد. او در کنار هم‌بازی‌اش برونو گانتس موفق می‌شود تبدیل به یک ریپلی خارق العاده شود. گانتس که بعدتر در فیلم «زیر آسمان برلین» (Der Himmel über Berlin) هم با وندرس همکاری کرد، در این فیلم نقش مرد مریضی را ایفا می‌کند که ریپلی می‌خواهد تبدیلش کند به یک آدم‌کش. «دوست آمریکایی» هیچ عجله‌ای برای تعریف کردن داستان خودش نمی‌کند. بعضی از صحنه‌های این فیلم ممکن است خسته‌کننده و آهسته به نظر برسند، اما به هر حال موفق می‌شوند به ساخته شدن تنش کمک کنند و کنجکاوی مخاطبان را برانگیزانند. وقتی که این فیلم به سکانس‌های پرتنش‌تر می‌رسد، معلوم می‌شود که آن همه انتظار کشیدن در صحنه‌های کم‌سرعت ارزشش را داشته است. این فیلم در مجموع موفق می‌شود با فضاسازی جذاب‌اش شما را وارد داستان کند و بازیگری درخشان ستاره‌هایش هم به این مهم کمک شایانی می‌کنند.

۲. آقای ریپلی بااستعداد (The Talented Mr. Ripley)

• سال تولید: ۱۹۹۹
• کارگردان: آنتونی مینگلا
• بازیگران: مت دیمون، جود لاو، گوئینت پالترو، کیت بلانشت
• امتیاز راتن تومیتوز: ۸۵ از ۱۰۰
• امتیاز متاکریتیک: ۷۶ از ۱۰۰
• امتیاز IMDb به فیلم: ۷.۴ از ۱۰

«آقای ریپلی بااستعداد» سال ۱۹۹۹ احتمالا آن اقتباس سینمایی‌ای است که مخاطبان بیش از همه نامش را شنیده‌اند. هیچ ایرادی در این مهم وجود ندارد چرا که این اقتباس مینگلا بی‌شک یکی از بهترین اقتباس‌های سینمایی از داستان‌های تام ریپلی است. این فیلم که درباره‌ی تام ریپلی است می‌تواند نقطه‌ی آغازی خارق‌العاده برای کسانی باشد که می‌خواهند با این شخصیت آشنا شوند و به تماشای اقتباس‌های سینمایی موجود از آن بنشینند. این فیلم اقتباسی است از نخستین کتاب مجموعه کتاب‌های ریپلی و احتمالا می‌توان آن را قابل درک‌ترین اقتباس سینمایی از این شخصیت دانست. از نظر روایی این فیلم موفق می‌شود به خوبی تام ریپلی را به مخاطبان معرفی کند و وسواس دیوانه‌وارش نسبت به مرد جوانی دیگر به نام دیکی گرینلیف را به تصویر بکشاند. این فیلم به خوبی داستان نزدیک شدن این دو مرد به یک‌دیگر و سپس جدایی ناراحت‌کننده و دراماتیکشان را تعریف می‌کند.

ریپلی در تمام فیلم‌هایی که اقتباس‌هایی از داستان‌های او هستند ویژگی‌های رفتاری مشترکی دارد که تعریف‌کننده‌ی شخصیت وی می‌باشند. در این فیلم اما همه‌چیز بیش‌تر از همیشه به هم ریخته است. این فیلم نخستین قدم‌های تام را نشان می‌دهد. وقتی که نوبت به انجام دادن کارهایی مانند دروغ گفتن، قتل و دزدیدن هویت‌ها می‌رسد، تام در این فیلم آدم باتجربه‌ای نیست. این فیلم یکی از مهم‌ترین نقش‌آفرینی‌های مت دیمون را در خودش جای داده است. نقش‌آفرینی او به عنوان تام ریپلی به اندازه‌ی نقش‌آفرینی‌اش در «ویل هانتینگ نابغه» (Good Will Hunting) مهم است و توانست توانایی‌های او به عنوان یک بازیگر را به اثبات برساند. بازیگران مکمل این فیلم هم درخشانند؛ بازیگرانی مانند جود لاو، گوئینت پالترو، کیت بلانشت و فیلیپ سیمور هافمن. این فیلم حالا با گذشت زمان به عنوان یکی از تاثیرگذارترین فیلم‌های تاریخ سینما خودش را به اثبات رسانده است و توانسته به یکی از آثار مهم در ژانر جنایی و دلهره‌آور تبدیل شود.

۱. ظهر بنفش (Purple Noon)

• سال تولید: ۱۹۶۰
• کارگردان: رنه کلمان
• بازیگران: آلن دلون، موریس رونه، ماری لافوره، ارنو کریسا
• امتیاز راتن تومیتوز: ۹۵ از ۱۰۰
• امتیاز IMDb به فیلم: ۷.۷ از ۱۰

«ظهر بنفش» نخستین اقتباس سینمایی تاریخ از داستان تام ریپلی و به عقیده‌ی بسیاری هنوز هم بهترین اقتباس موجود از این شخصیت است، حتی با گذشت بیش از شش دهه. این فیلم تنها پنج سال بعد از منتشر شدن نخستین کتاب از مجموعه کتاب‌های شخصیت ریپلی، «آقای ریپلی بااستعداد» به اکران درآمد. خط داستانی این فیلم هم درست مانند خط داستانی نسخه‌ی مینگلا است؛ همه‌چیز درباره‌ی تام، رابطه‌اش با دیکی و تغییر دیوانه‌کننده‌ای است که تام بعد از این که دوستی به نتیجه‌ای خشونت‌آمیز می‌رسد تجربه می‌کند.

«ظهر بنفش» یک فیلم است درباره‌ی تام ریپلی. این فیلم ساخته‌ی کشور فرانسه است و احتمالا آزادی‌هایی که این کشور به فیلم‌سازان خود از نظر محتوایی می‌دهد باعث شده است که مضامین بزرگسالانه و خشونت به این فیلم اضافه شوند؛ مضامینی که در نهایت باعث ماندگاری بیشتر این فیلم شدند. اگر سال ساخت این فیلم را در نظر بگیریم، باید آن را یک فیلم انقلابی بنامیم. اگرچه شاید این فیلم امروزه خیلی هم قدرتمند به نظر نرسد، اما بی‌شک وقتی که سال ۱۹۶۰ منتشر شد بسیاری را شوکه کرد. این برداشت سینمایی بی‌شک زیباترین برداشت سینمایی از داستان‌های تام ریپلی هم هست؛ فقط کافی است نگاهی بیاندازید با پالت رنگی این فیلم. کلمان با توجه دقیق به رنگ توانسته است از نظر کیفی این فیلم را در دل تاریخ ماندگار کند. البته که نمی‌توان از این فیلم حرف زد و از نقش‌آفرینی درخشان آلن دلون دست‌نیافتنی در نقش ریپلی سخنی به میان نیاورد. بی‌شک نقش‌آفرینی این بازیگر فقید فرانسوی در نقش ریپلی بهترین پرتره‌ای است که تا به امروز از این شخصیت ترسیم شده.


منبع: دیجی‌مگ