نقد و بررسی فیلم «ناکس می‌رود» / مایکل کیتون کارگردان

چارسو پرس: هنگامی که یک قاتل قراردادی آگاه می‌شود که به یک نوع بیماری زوال عقل مبتلا است، این فرصت برای او فراهم می‌شود تا با نجات جان پسر بالغ خود که از او جدا شده، در پایان عمر به رضایت برسد. برای انجام این کار، او باید با پلیسی که به او نزدیک شده و همچنین با تیک تاک ساعت ذهن رو به زوال خودش مسابقه دهد.
همه ما مایکل کیتون را به عنوان یک بازیگر مشهور می‌شناسیم. بازیگری که در فیلم‌های Batman و Beetlejuice با تیم برتون همکاری کرد و در فیلم Birdman ایناریتو درخشید و نامزد اسکار هم شد. همچنین کیتون در سال‌های اخیر در فیلم‌های Spotlight ،The Founder ،Spider-Man Homecoming ایفای نقش کرد. اما شاید خیلی‌ها ندانند که مایکل کیتون پیش‌تر در سال ۲۰۰۵ فیلم The Merry Gentleman را کارگردانی کرده بود و به عنوان بازیگر نقش اصلی هم به ایفای نقش پرداخته بود. اکنون پس از ۱۸ سال، کیتون برای دومین بار، فیلمی را در مقام کارگردان (و بازیگر نقش اصلی) ساخته است.

کیتون با همان پلان‌های ابتدایی ما را آگاه می‌سازد که قرار نیست شاهد یک فیلم اکشن استودیویی باشیم و قرار است با اثری آرام‌تر و شخصیت محور‌تر روبه‌رو شویم. در ادامه جان ناکس (مایکل کیتون) را در ماشینی تنها می‌بینیم. سپس ناکس به یک کافه می‌رود و در آنجا با همکارش می‌نشیند. پس از آن، جان ناکس را در اتاق دکتر می‌بینیم. متوجه می‌شویم که جان ناکس به بیماری کروتسفلد جاکوب مبتلاست. در فیلم هم به شکلی درست و برگرفته از علم، این بیماری معرفی و شناسانده می‌شود. کروتسفلد جیکوب بیماری‌ای شبیه به آلزایمر است که سرعت فراموشی و زوال عقل در آن بسیار سریع‌تر است. واریانتی از همین بیماری باعث بیماری جنون گاوی می‌شود. در بین علائم بیماری کروتسفلد جیکوب مشکلات حافظه – تمرکز – تفکر، گیجی و مشکل در شناخت افراد آمده است. کیتون به خوبی از این علائم برای ساخت یک شخصیت آدمکشی که رو به زوال است و در حال گذران هفته‌های پایانی‌اش است استفاده می‌کند. کیتون به لطف بازی خوب خودش، در همان دقایق ابتدایی ما را با کاراکتر جان ناکس آشنا می‎‌کند و ما با یک کاراکتر تنهای خونسرد بی حوصله روبه‌رو می‌شویم.

فیلم «ناکس کنار می‌رود» را نباید یک فیلم اکشن طبقه بندی کرد چرا که ریتم فیلم نسبتا کند و آهسته است. ضرباهنگ فیلم به هیچ وجه مانند آثار اکشنِ استودیویی بالا نیست و این تصمیم، انتخاب درستی بوده است چرا که کیتون در این فیلم سعی نکرده تا فیلمی مهیج و پرحرارت را بسازد بلکه ساخت فیلمی آرام درباره روز‌های پایانی یک آدمکش را داشته است. کیتون در این فیلم سعی داشته به لایه‌های شخصیتی و زندگی شخصی ناکس وارد شود. اما کیتون نتوانسته به گونه‌ای که بتوانیم آن را موفق قلمداد کنیم به این مهم دست پیدا کند. شخصیت ناکس علیرغم نقش آفرینی خوب و به جای مایکل کیتون، نتوانسته به کاراکتر خاص تبدیل شود و تبدیل به یک تیپ کاراکتر شده است. همچنین واضحا فیلم برای بقیه شخصیت‌های حاضر، اهمیتی قائل نیست و این اثر را می‌توان شخصیت محور دانست. بنابراین روابط بین ناکس با شخصیت‌های دور و برش در نمی‌آید و به تبع آن از عمق شخصیت می‌کاهد.
حضور آل پاچینوی بزرگ هم در این فیلم جنبه تبلیغاتی داشته است و عملا پاچینوی ۸۴ ساله چیزی به فیلم اضافه نمی‌کند. گفتنی است که «ناکس کنار می‌رود» بازگشت آل پاچینو پس از فیلم House of Gucci 2021 است.

یکی از بزرگترین مشکلات فیلم «ناکس کنار می‌رود» بحث تعلیق است. پیش‌تر اشاره کردم که کیتون به درستی فیلمِ اکشن نساخته و طبیعتا این موضوع باعث افت ریتم فیلم و کاهش هیجان می‌شود. راه جبران این موضوع، مفهوم تعلیق است که در چنین آثاری (جنایی) واضحا یکی از اصلی‌ترین بخش‌ها محسوب می‌شود. اما در این اثر تقریبا هیچ تعلیقی وجود ندارد و حتی یک صحنه از فیلم هم برای بیننده تعلیق ایجاد نمی‌کند. صرفا یکی دو تا سکانس زد و خورد در فیلم وجود دارد که به دلیل تزریق هیجان، بیننده را کمی درگیر می‌کند.
نحوه لاپوشانی قتل توسط ناکس جالب است و به لطف بازی جذاب و کاریزماتیک مایکل کیتون، بیننده با او در این مسیر (خسته کننده) همراه می‌شود.

یکی از مضامینی که فیلم قصد دارد راجع به آن صحبت کند مفهوم خانواده دوستی است. فیلم قصد دارد فداکاری پدر برای فرزند را به نمایش بگذارد. اما از آنجایی که شخصیت‌های مکمل هیچ یک پرداخت مناسبی ندارند؛ این موضوع در سطح باقی می‌ماند.
سینماتوگرافی فیلم، خوب و در راستای فیلم است. کیتون به درستی از رنگ‌های تیره استفاده بیشتری کرده و توانسته فضایی دارک و گرفته را در میزانسن‌ها به کار بگیرد. همچنین دوربین ثابت کیتون، جدا از ثبت قاب‌های ظاهرا جذاب، به خوبی زندگی راکد ناکس را به نمایش در می‌آورد.

در مجموع باید گفت فیلم Knox Goes Away فیلمی به شدت معمولی است. مایکل کیتون در فیلم «ناکس کنار می‌رود» سعی داشته با ساخت فیلمی شخصیت محور و غیراکشن، هفته‌های پایانی زندگی یک آدمکش را به تصویر بکشد که در این امر نتوانسته به معنای واقعی کلمه موفق ظاهر شود و حتی در ساخت تعلیق هم ناکام مانده است. بزرگترین نقطه قوت فیلم نقش آفرینی کاریزماتیک کیتون در نقش اصلی است.