چارسو پرس: وقتی از بهترین انیمههای سینمایی تاریخ صحبت میکنیم، اغلب نام آثاری همچون «آبی تمامعیار» و «شبح درون پوسته» به میان میآید اما دهه ۹۰ میلادی تنها به این فیلمها خلاصه نمیشود. انیمههای تلویزیونی جایگاه خاص خود را دارند اما تماشای انیمههای سینمایی کلاسیک اغلب یک تجربهی متفاوت است که نمونهی مشابهی ندارد. ۱۰ انیمه برگزیده این مقاله، نه تنها کیفیت قابل دفاعی دارند بلکه به منبع الهام دهها اثر بزرگ پس از خود تبدیل شدند.
۱۰- جین رو: فرقه گرگها (Jin-Roh: The Wolf Brigade)
- سال اکران: ۱۹۹۹
- کارگردان: هیرویوکی اوکیورا
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۷.۳ از ۱۰
- امتیاز مایانیمهلیست به فیلم: ۷.۸ از ۱۰
- امتیاز راتنتومیتوز به فیلم: ۵۲ از ۱۰۰
«جین رو: فرقه گرگها» دربارهی شکار و شکارچی است. قصه در یک تاریخ متناوب -یا در واقع دنیای موازی- رخ میدهد که نازیها پیروز جنگ جهانی دوم شدهاند. آلمان، ساختارهای دولتی ژاپن را تغییر میدهد تا آن را مدرنیزه کند اما رویکرد آنها جواب نمیدهد تا فقر و شکاف طبقاتی، ژاپن را تحتتاثیر قرار دهد. با این تحولات، یک گروه تروریستی هم وارد ماجراها میشود تا جلوی دولت جدید ایستادگی کند. داستان پیرامون کازوکی اتفاق میافتد یک پلیس جوان که از تروما رنج میبرد و عاشق خواهر تروریستی میشود که جلوی چشمان او، در یک حملهی انتحاری خودکشی کرد. کازوکی حالا روح دخترک را میبیند تا از نظر روانی، در شرایط پیچیدهتری قرار بگیرد.
کسانی که با دنیای انیمه آشنایی چندانی ندارند، فکر میکنند که اکثر این آثار مانند «اتک آن تایتان» اکشن یا مانند «دروغ آوریل تو» عاشقانه هستند.«جین رو: فرقه گرگها» میتواند دیدگاه شما را به کلی تغییر دهد زیرا به مسیر کاملا متفاوتی میرود و یک درام سیاسی با ریتم آرام است که درونمایهی تفکربرانگیزی هم دارد. این ساختهی هیرویوکی اوکیورا، یک جهان دیستوپیایی فاشیستی را به نمایش میگذارد که بعضی از ابعاد آن از دنیای واقعی ما چندان دور نیست. «جین رو: فرقه گرگها» نقدهای چندان مثبتی دریافت نکرد اما در گذر زمان به یک فیلم کالت تبدیل شد. این انیمه یک نسخهی لایواکشن به نام «ایلانگ: تشکیلات گرگ» هم دارد که از قصه ساخت کرهی جنوبی است.
۹- طومار نینجا (Ninja Scroll)
- سال اکران: ۱۹۹۳
- کارگردان: یوشیاکی کاواجیری
- صداپیشگان: کوئیچی یامادرا، امی شینوهارا، تاکهشی آئونو، دایسوکه گوری، توشیهیکو سکی
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۷.۸ از ۱۰
- امتیاز مایانیمهلیست به فیلم: ۷.۶ از ۱۰
- امتیاز راتنتومیتوز به فیلم: ۸۹ از ۱۰۰
«طومار نینجا» شما را به ژاپن دوران فئودالی میبرد و داستان کیباگامی را روایت میکند، یک شمشیرزن مزدور که زندگی سابقش را ترک کرده و حالا برای کسب درآمد، آدم میکشد. هدف اصلی او شکست دادن هشت شیطان کیمون است، گروهی که نینجاها با قدرتهای فراطبیعی که میخوهند حکومت وقت را نابود کنند و قدرت را در دست بگیرند.
بهطور خلاصه، «طومار نینجا» یک فیلم اکشن درجهیک است، انیمیشن زیبایی دارد که حتی امروز هم منسوخ به نظر نمیرسد و اگرچه قصه روی کاغذ ساده است اما با تشکر از سکانسهای خونین و خشن، جدیت خاصی دارد و شما تا انتها کنجکاو باقی خواهید ماند. یک فیلم اکشن خوب اما به یک قصهی خوب و پرجزئیات هم نیاز دارد و خوشبختانه داستان جذاب «طومار نینجا» شما را راضی میکند.
در دههی ۹۰ میلادی، «طومار نینجا» در کنار «آکیرا» و «شبح درون پوسته» از محبوبترین انیمهی سینمایی خارج از ژاپن بود و در همان ماههای اولیهی عرضه در ایالات متحده، به یکی از پرفروشترین محصولات شرکت مانگا اینترتیمنت تبدیل شد. این انیمه قرار بود یک دنباله هم داشته باشد که هرگز ساخته نشد و البته قرار بود نسخهی لایو اکشن هالیوودی آن به تهیهکنندگی لئوناردو دیکاپریو ساخته شود که متاسفانه این پروژه هم به نتیجه نرسید، با این حال، «طومار نینجا» از بهترین انیمههای دهه ۹۰ میلادی است.
۸- مکراس پلاس (Macross Plus)
- سال اکران: ۱۹۹۵
- کارگردان: شوجی کاواموری
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۷.۵ از ۱۰
- امتیاز مایانیمهلیست به فیلم: ۷.۷ از ۱۰
- امتیاز راتنتومیتوز به فیلم: ۹۱ از ۱۰۰
«مکراس پلاس» شاید یکی از بهترین انیمههای دهه ۹۰ میلادی باشد اما این روزها کمتر از آن صحبت میشود؛ شاید به این دلیل که ابتدا در قالب یک مجموعهی تلویزیونی پخش شد و پس از اینکه به پایان رسید، سازندگان آن را با تدوین دوباره، به یک اثر سینمایی تبدیل کردند. مطابق انتظار، فشرده شدن قصه باعث شده است تا بعضی از ابعاد قصه پرداخت مناسبی نداشته باشد یا بعضی از داستانهای مهم فرعی از فیلم حذف شوند، با وجود این، «مکراس پلاس» همچنان ارزش تماشا دارد. قصه دربارهی دو دوستی قدیمی است که به رقیب یکدیگر تبدیل شدهاند زیرا باید مراحل مختلف تبدیل شدن به خلبان اصلی یک هواپیمای پیشرفته را با موفقیت طی کنند. خاطرات گذشته اما رفتهرفته گریبانگیر آنها میشود تا در شرایط سختی قرار بگیرند.
این انیمهی هیجانانگیز، تلفیق درخشانی از ژانرهای اکشن و علمی-تخیلی ارائه میدهد که همچنان جذاابیت خود را حفظ کرده است. این انیمه همچنین یک گزینهی ایدهآل برای طرفداران مجموعههایی همچون «تاپ گان» و «گاندام» است. برای کسانی که میخواهند دوبلهی انگلیسی را تماشا کنند، «مکراس پلاس» یکی از بهترین دوبلهها را دارد اما نسخهی اصلی تعلیقآمیزتر است. این انیمهی جاهطلبانه، به آنچه سزاوارش بود نرسید و کمتر به عنوان یک اثر جریانساز به آن پرداخته میشود اما از تماشایش پشیمان نخواهید شد.
۷- پایان اونگلیون (The End of Evangelion)
- سال اکران: ۱۹۹۷
- کارگردان: هیدهآکی آنو، کازویا سوروماکی
- صداپیشگان: مگومی اوگاتا، مگومی هایاشیبارا، یوکو میامورا، کوتونو میتسویشی، فومیهیکو تاچیکی، یوریکو یاماگوچی
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۸.۱ از ۱۰
- امتیاز مایانیمهلیست به فیلم: ۸.۶ از ۱۰
- امتیاز راتنتومیتوز به فیلم: ۹۲ از ۱۰۰
«پایان اونگلیون» در حقیقت یک پایان متفاوت برای مجموعهی «نئون جنسیس اونگلیون» است که دو اپیزود پایانی را نادیده میگیرد. دلیل ساخت این فیلم واضح بود، در حالی که انیمه تلویزیونی اصلی با تحسین همگانی روبهرو شد، دو قسمت پایانی آن انتقادات فراوانی دریافت و بسیاری از طرفداران را خشمگین کرد زیرا همهچیز گمراهکننده و انتزاعی به نظر میرسید و آن چیزی نبود که طرفداران میخواستند یا منتظرش بودند. خوشبختانه، همهی این مشکلات با «پایان اونگلیون» حل شد؛ این فیلم برخلاف قسمتهای پایانی که ذهن قهرمان قصه اتفاق میافتادند، رویدادهای دنیای واقعی را در کانون توجه قرار میدهد.
«پایان اونگلیون» نه تنها برداشت تازهای از ژانر «مِکا» (آثاری با محوریت رباتها) ارائه میدهد بلکه یک پایانبندی راضیکننده برای یکی از انیمههای برتر تاریخ است. سازندگان البته سعی نکردهاند تا ایدههای پیشین را سطحی عرضه کنند و باید همهچیز را با دقت دنبال کنید تا ابعاد مختلف قصه قابل درک شود. طرفداران از این فیلم استقبال کردند و «پایان اونگلیون» به همه نشان داد که یک پایان خوب چگونه باید باشد.
۶- شاهزاده مونونوکه (Princess Mononoke)
- سال اکران: ۱۹۹۷
- کارگردان: هایائو میازاکی
- صداپیشگان: یوجی ماتسودا، یوریکو ایشیدا، یوکو تاناکا، کائورو کوبایاشی، ماساهیکو نیشیمورا
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۸.۴ از ۱۰
- امتیاز مایانیمهلیست به فیلم: ۸.۷ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۹۳ از ۱۰۰
هیچ فهرستی از بهترین انیمههای دهه ۹۰ میلادی بدون «شاهزاده مونونوکه» کامل نمیشود و همان دقایق اول را که تماشا کنید، متوجه میشوید که چرا منتقدان و طرفداران، آن را با شاهکار توصیف میکنند. از اهمیت و ارزش این انیمه، فقط این نکته را یادآوری میکنیم که آثار متعددی با تقلید از آن ساخته شدند اما هیچکدام جادوی آن را نداشتند و به موفقیتی نرسیدند. «شاهزاده مونونوکه» یکی از محصولات جاودانهی جیبلی است که میتوان آن را هنر فاخر و از نقاط عطف انیمیشنسازی سنتی دانست. ناگفته نماند که برای بسیاری از انیمه و انیمیشندوستان، «شاهزاده مونونوکه» نخستین مواجهه آنها با محصولات استودیو جیبلی بود و البته همگی را حیرتزده کرد.در حالی که دیدگاهها به انیمهها منفی بود، هایائو میازاکی به همه نشان داد که انیمه تنها برای کودکان نیست و میتواند برای بزرگسالان هم به همان اندازه جذاب و پرکشش باشد.
«شاهزاده مونونوکه» جهان پیچیده و عمیقی دارد؛ جهانی که در آن، رابطهی انسان و طبیعت از همیشه مهمتر است (هایائو میازاکی اصلا فیلم را با همین هدف ساخت که توجه شما را به مسائل زیست محیطی جلب کند). در این دنیای منحصربهفرد، همه با یکدیگر سر جنگ دارند و انسانها با ارواح و حیوانات در کشمکش هستند اما هیچکدام شیطانی ترسیم نشدهاند و انگیزههایشان قابل درک است: همگی میخواهند به بقا ادامه دهند، پیشرفت کنند و جایگاه خودشان را داشته باشند: بشریت با گسترش صنعت، و حیوانات با ایستادگی در مقابل کسانی که از منابع طبیعی سوءاستفاده میکنند. فارغ از اینکه چه حسی نسبت به انیمهها دارد، «شاهزاده مونونوکه» را باید تماشا کنید؛ فیلمی که قدرت و نبوغ میازاکی را به رخ میکشد.
۵- آبی تمامعیار (Perfect Blue)
- سال اکران: ۱۹۹۷
- کارگردان: ساتوشی کن
- صداپیشگان: جونکو ایوائو، ریکا ماتسوموتو، شیهو نیاما، ماساکی اوکورا، شینپاچی سوجی، امیکو فوروکاوا
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۸ از ۱۰
- امتیاز مایانیمهلیست به فیلم: ۸.۵ از ۱۰
- امتیاز راتنتومیتوز به فیلم: ۸۳ از ۱۰۰
ساتوشی کن فقید، نابغهی بلامنازع دنیای انیمه بود و همهی آثار او از جمله انیمهی تلویزیونی عامل پارانویا» (۲۰۰۴) و فیلم «پاپریکا» (۲۰۰۶) ارزش تماشا دارند اما او یکی از بهترین انیمههای سینمایی دهه ۹۰ میلادی را هم در کارنامه دارد: «آبی تمامعیار». ساتوشی کن استاد روایت قصههای تلخ و تاثیرگذار بود و «آبی تمامعیار» یکی از اضطرابآورترین فیلمهای او است، انیمهی سیاهی که عناصر فلسفی و روانشناسی هم در آن به چشم میخورد و از انیمههایی هست که تا مدتها به آن فکر خواهید کرد و هرگز نمیتوانید فراموشش کنید.
داستان دربارهی دختر جوان خوشآتیهای به نام میما است که آواز میخواند اما قصد دارد به مسیر متفاوتی قدم بگرد. او مصمم است که در حوزهی بازیگری میتواند موفقتر عمل کند اما ورود او به این جهان متفاوت، با اتفاقاتی غیرقابلپیشبینی همراه است. او از سوی چند مزاحم غریبه تحت تعقیب قرار میگیرد و در همین حین، قتلهای وحشتناکی هم در شهر اتفاق میافتد که شاید به میما ربط داشته باشند. بنابراین، دخترک تحتفشار قرار میگیرد و به تدریج به پارانویا و توهم دچار میشود. ساختهی ساتوشی کن، مرز میان حقیقت و رویا را کمرنگ میکند و اگرچه فیلم آسانی برای تماشا نیست اما اگر به دنبال یک انیمه تجربی نامتعارف هستید، بهتر از «آبی تمامعیار» را پیدا نمیکنید.
۴- شبح درون پوسته (Ghost in the Shell)
- سال اکران: ۱۹۹۵
- کارگردان: مامورو اوشی
- صداپیشگان: آتسوکو تاناکا، آکیدو اوتسوکا، لماسا کایومی، کوئیچی یامادرا
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۷.۹ از ۱۰
- امتیاز مایانیمهلیست به فیلم: ۸.۲ از ۱۰
- امتیاز راتنتومیتوز به فیلم: ۹۵ از ۱۰۰
یکی از بهترین آثار سایبرپانکی تاریخ، «شبح درون پوسته» شاید نیازی به معرفی نداشته باشد، انیمهای که حتی آثار مشهور و جریانساز ژانر علمی-تخیلی مانند «ماتریکس» (۱۹۹۹) از آن الهام گرفتهاند! اقتباسی از مانگایی به همین نام، «شبح درون پوسته» باعث شد تا انیمهسازها به سایبرپانک علاقهی ویژهای پیدا کنند و این نوع آثار در کانون توجه قرار بگیرند. داستان در سال ۲۰۲۹ اتفاق میافتد و ما به یک شهر خیالی به نام نیو پورت سیتی قدم میگذاریم که زندگی ساکنانش بهطور کامل از سوی دولت تحت نظارت قرار دارد. موتوکو یک سایبورگ (نیمه انسان، نیمه ربات) است به قصد پیدا کردن هکری به نام عروسکگردان (Pupper Master) را دارد، کسی که میخواهد مسیر جامعه را عوض کند.
«شبح درون پوسته» انیمهی هوشمندانه و حتی ترسناکی است که آینده را پیشبینی میکند، آیندهای که شاید در آن دوران باورکردنی به نظر نمیرسید اما حالا تا حد زیادی به واقعیت تبدیل شده است زیرا کسی نمیتواند منکر وابستگی انسان مدرن به تکنولوژی شود و با قدرت گرفتن هوش مصنوعی، چندان دور از انتظار نیست که تا سالهای عادی، جهانهای سایبرپانکی انیمههای فانتزی را در جهان واقعی ببینیم. «شبح درون پوسته» اثری فلسفی سیاسی است که هنوز هم یک موفقیت بزرگ برای زیرژانر انیمه محسوب میشود و تاثیر آن بر ژانر علمی-تخیلی را نمیتوان نادیده گرفت.
۳- زمزمهی قلب (Whisper of the Heart)
- سال اکران: ۱۹۹۵
- کارگردان: یوشیفومی کوندو
- صداپیشگان: یوکو هونا، ایسی تاکاهاشی، شیگرو موروئی، شیگرو تسویوگوچی، کیجو کوبایاشی
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۷.۹ از ۱۰
- امتیاز مایانیمهلیست به فیلم: ۸.۲ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۹۴ از ۱۰۰
فهرست بهترین انیمههای دهه ۹۰ میلادی تنها به آثار پیچیده، فلسفی و انتقادی خلاصه نمیشود و سه اثر پایانی را به ژانرهای دیگری اختصاص دادهایم و به آثاری میپردازیم که میینیمالتر اما عین حال احساسیتر هستند. «زمزمهی قلب» اثر رمانتیکی است که البته طرفداران خاص خودش را دارد و شاید برای هر نوع سلیقهای مناسب نباشد اما نمیتوان از کنار این حقیقت عبور کرد که به شدت تاثیرگذار و جذاب است. برگ برندهی این انیمه، تصویر تاثیرگذاری است که از شیزوکو عرضه میکند، دختر چهارسالهای سالهای که میداند دوران بلوغش رو به پایان است؛ او در حال بزرگ شدن است و باید کشف کند میخواهد چه جایگاهی در جهان داشته باشد. او تصمیم میگیرد به یک نویسنده تبدیل شود و در این مسیر، با پسری آشنا میشود که همهی کتابهای موردعلاقه او را خوانده است.
چیزی که «زمزمهی قلب» را به اثر ماندگاری تبدیل کرده، دو شخصیت اصلیاش است. رابطهی رمانتیک آنها شاید آرمانی باشد و نقصی در آن به چشم نخورد اما دقیقا به همین دلیل است که آن را دوست داریم زیرا ما هم به دنبال چنین چیزی هستیم. به «زمزمهی قلب» انتقاداتی هم وارد است و عناصر ملودراماتیک قصه همانطور که بالاتر هم اشاره کردیم، برای همه نیست، با وجود این، «زمزمهی قلب» در مجموع بیآلایش و متواضع است. مثل همیشه، جادوی همیشگی استودیو جیبلی را هم در برخی از نماها احساس میکنید. «زمزمهی قلب» شاید ظاهررنگارنگ و کودکانهای داشته باشد اما پیامهای بزرگسالانهای دارد و داستانش دربارهی دنبال کردن رویاها و اهداف را نباید نادیده گرفت.
۲- پورکو روسو (Porco Rosso)
- سال اکران: ۱۹۹۲
- کارگردان: هایائو میازاکی
- صداپیشگان: شوئیچیرو مورییاما، توکیکو کاتو، آکیدو اوتسوکا
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۷.۷ از ۱۰
- امتیاز مایانیمهلیست به فیلم: ۷.۹ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۹۵ از ۱۰۰
اکثر انیمههای هایائو میازاکی درونمایههای مشترکی دارند، از پیامهایی در باب محافظت از محیط زیست تا بیانیههایی تاثیرگذار علیه جنگ. فهرست شاهکارهای میازاکی بلندبالا است اما در میان آنها به «پورکو روسو» کمتر توجه میشود، احتمالا به این دلیل که ایدهی داستانی اولیهاش عجیب است: مردی با سر خوک که با هواپیما پرواز میکند. «پورکو روسو» اما یک انیمهی اصیل و کلاسیک است که امضاهای آشنای انیمههای استودیو جیبلی را هم دارد، از شخصیتهای عمیق و فرهمند تا لحظات احساسی و بامزهی بهیادماندنی.
قصهی «پورکو روسو» در سال ۱۹۲۹ و در کشور ایتالیا اتفاق میافتد، در یک دنیای متفاوت که در آن دزدان با هواپیماهای دریایی در اقیانوس پرسه میزنند تا گنج پیدا کنند و گاهی هم آدمهای مختلف را گروگان میگیرند. در این میان، شکارچیهای جایزهبگیری همچون قهرمان قصه، پورکو وجود دارند که با این دزدان مبارزه میکنند. یک داستان فرعی پیرامون یک دولت فاشیست هم داریم که قدرت را در اختیار گرفته است و میخواهد آدمهایی همچون پورکو را بازنشسته کند. البته میازاکی این عناصر سیاسی را در پسزمینه قرار داده است و چندان به آنها نمیپردازد. «پورکو روسو» نه تنها یکی از بهترین انیمههای دهه ۹۰ میلادی است بلکه به آثار کلاسیک هالیوودی آن دوران نیز ادای دین میکند.
۱- همین دیروز (Only Yesterday)
- سال اکران: ۱۹۹۱
- کارگردان: ایسائو تاکاهاتا
- صداپیشگان: میکی ایمای، توشیرو یاناگیبا، یوکو هونا، مایومی ایزوکا،
- امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۷.۶ از ۱۰
- امتیاز مایانیمهلیست به فیلم: ۷.۴ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز به فیلم: ۱۰۰ از ۱۰۰
«همین دیروز» شاید دربارهی دوران کودکی و بلوغ باشد اما همزمان برداشتی تاثیرگذار از جوانی و بزرگسالی ارائه میدهد، خصوصا کسانی که در نزدیکی ۳۰ سالگی هستند و احساسات و انگیزههای خود را واکاوی میکنند. تائکو زن ۲۷ سالهای است که میخواهد برای مدتی کوتاه از فضای شهری فاصله بگیرد، به همین دلیل به حومهی شهر سفر میکند. او در این مسیر، خاطرات و دوران کودکیاش را به یاد میآورد و همزمان در تلاش است تا هویت خود در زمان حال را کشف کند، اینکه چه کسی است و میخواهد در زندگیاش چه کارهایی انجام دهد.
تلفیق زمان حال با خاطرات گذشته را به فور در آثار سینمایی مشاهده کردهایم اما در انیمه و انیمیشن، کمتر از این تکنیک استفاده میشود؛ «همین دیروز» بر مبنای چنین ساختاری استوار است و این تکنیک را به بهترین شکل ممکن استفاده کرده است. ماجراجویی تائکو برای رسیدن به خودشناسی، مخاطب بزرگسال را وادار به تفکر میکند. ایسائو تاکاهاتا به عشق در دوران نوجوانی و سن بلوغ هم اندکی میپردازد، «همین دیروز» ضمن اینکه از بهترین انیمههای دهه ۹۰ میلادی به حساب میآید، اثر تفکربرانگیزی است و شما را به یاد روزهای خوب گذشته میاندازد.
منبع: دیجیمگ