«دوازده مرد خشمگین» شاهکاری است که مصداق بارز "معجزه سینمایی" است. هرچه از عظمت این دُر تک‌لوکیشنه بگویم در حکم قلم‌فرسایی‌ست. اولین تجربه سینمایی سیدنی لومت بزرگ، شاهکاری ابدی است که در آن مرز بین خیال و واقعیت محو است و با ذهن مخاطب بازی می‌کند.
چارسو پرس: در اوایل دهه۵۰، رجینالد رز، نویسنده تلویزیونی، به‌عنوان عضو هیئت‌منصفه در پرونده قتلی غیرعمدی حضور داشت. او با الهام از تجربه‌اش، تله‌نمایشی به نام «دوازده مرد خشمگین» را به‌عنوان یک درام یک‌ساعته نوشت. این تله‌نمايش در سپتامبر ۱۹۵۴ با کارگردانی فرانکلین شافنر از شبکه CBS پخش شد.
یکی از بینندگان آن تله‌فیلم، هنری فوندا، یکی از بزرگ‌ترین ستاره‌های هالیوود بود. فوندا با دیدن پتانسیل فیلم، با رز تماس گرفت و آن‌ها با هم برای مشارکت در تولید نسخه سینمایی توافق کردند. فوندا از این تجربه خوشش نیامد و این فیلم اولین و آخرین تجربه‌ی او به‌عنوان تهیه‌کننده بود.
در همان زمان، فیلم «مارتی» موفقیت چشمگیری کسب کرده بود. آن فیلم هم بر اساس یک تله‌نمايش ساخته شده بود و استودیوها به دنبال پروژه‌های تلویزیونی دیگری برای اقتباس بودند. بنابراین، وقتی فوندا و رز فیلم «دوازده مرد خشمگین» را پیشنهاد دادند، یونایتد آرتيستز بلافاصله آن را تصاحب کرد.
فوندا که به دنبال کارگردانی مناسب می‌گشت، سیدنی لومت را به خاطر کارهایش در برنامه‌ی تلویزیونی «استودیو وان» برگزید. لومت فیلمساز جوانی بود که به‌عنوان کارگردان تلویزیونی شهرت خوبی داشت و لذا از فرصت ورود به سینما استقبال کرد.
به‌عنوان بخشی از توافق بین آن دو، فوندا علاوه بر مشارکت در تهیه‌کنندگی، بازی در نقشِ «عضو شماره ۸ هیئت منصفه» را نیز پذیرفت. همچنین، او و رز توافق کردند دستمزد خود را به حالت تعلیق در آورند؛ به این معنا که تا زمانی که فیلم سودآوری نداشته باشد، پولی دریافت نکنند.
دو بازیگر از نسخه‌ی تلویزیونی، نقش‌های خود را تکرار کردند. جوزف سونی ۷۲ ساله به‌عنوان «عضو شماره ۹ هیئت منصفه» انتخاب شد و جرج وسکووک نیز در نقش «عضو شماره ۱۱ هیئت منصفه» بازگشت.
این فیلم به طرز ظریفی مضمون تعصب نژادی را در خود جای داده است؛ چرا که قومیت مظنون‌به‌قتل نوجوان، به‌طور عمدی در فیلمنامه ذکر نشده است. رز گفت نکته‌ی اصلی این بود که او تبار اروپای شمالی نداشت و به همین دلیل مورد تبعیض قرار گرفت.
یکی از بینندگان آن تله‌فیلم، هنری فوندا، یکی از بزرگ‌ترین ستاره‌های هالیوود بود. فوندا با دیدن پتانسیل فیلم، با رز تماس گرفت و آن‌ها با هم برای مشارکت در تولید نسخه سینمایی توافق کردند. فوندا از این تجربه خوشش نیامد و این فیلم اولین و آخرین تجربه‌ی او به‌عنوان تهیه‌کننده بود.
در همان زمان، فیلم «مارتی» موفقیت چشمگیری کسب کرده بود. آن فیلم هم بر اساس یک تله‌نمايش ساخته شده بود و استودیوها به دنبال پروژه‌های تلویزیونی دیگری برای اقتباس بودند. بنابراین، وقتی فوندا و رز فیلم «دوازده مرد خشمگین» را پیشنهاد دادند، یونایتد آرتيستز بلافاصله آن را تصاحب کرد.
فوندا که به دنبال کارگردانی مناسب می‌گشت، سیدنی لومت را به خاطر کارهایش در برنامه‌ی تلویزیونی «استودیو وان» برگزید. لومت فیلمساز جوانی بود که به‌عنوان کارگردان تلویزیونی شهرت خوبی داشت و لذا از فرصت ورود به سینما استقبال کرد.
به‌عنوان بخشی از توافق بین آن دو، فوندا علاوه بر مشارکت در تهیه‌کنندگی، بازی در نقشِ «عضو شماره ۸ هیئت منصفه» را نیز پذیرفت. همچنین، او و رز توافق کردند دستمزد خود را به حالت تعلیق در آورند؛ به این معنا که تا زمانی که فیلم سودآوری نداشته باشد، پولی دریافت نکنند.
دو بازیگر از نسخه‌ی تلویزیونی، نقش‌های خود را تکرار کردند. جوزف سونی ۷۲ ساله به‌عنوان «عضو شماره ۹ هیئت منصفه» انتخاب شد و جرج وسکووک نیز در نقش «عضو شماره ۱۱ هیئت منصفه» بازگشت.
این فیلم به طرز ظریفی مضمون تعصب نژادی را در خود جای داده است؛ چرا که قومیت مظنون‌به‌قتل نوجوان، به‌طور عمدی در فیلمنامه ذکر نشده است. رز گفت نکته‌ی اصلی این بود که او تبار اروپای شمالی نداشت و به همین دلیل مورد تبعیض قرار گرفت.
فیلم، اثری کاملا مردانه بود. همانطور که از عنوان فیلم پیداست، هیچ زنی در میان بازیگران حضور ندارد. در واقع، تنها یک زن در کل تولید فیلم دخیل بود. او ناظر فیلمنامه، «فِیث هابلی» بود که بعدها به عنوان یک انیماتور به شهرت رسید.
https://teater.ir/news/60968
