دنیای انیمیشن بسیار وسیع و دائما در حال تکامل است. قدمت این شیوه از داستان سرایی، به بیش از صد سال پیش برمی‌گردد. از دوران‌های انیمیشنی دیزنی گرفته تا انیمیشن‌ها‌ی غیر هالیوودی، مخاطبان سینما همیشه این شیوه‌ی داستان‌گویی را تحسین کرده‌اند. یک موضوع در مورد انیمیشن که ما را مجذوب خود می‌کند، این است که یک اثر که بر روی هر لحظه آن فکر شده، هزاران بار طراحی شده و در نهایت کنار هم قرار داده شده تا تبدیل به انیمیشن بشود، دقیقا چه پروسه‌ای را برای رسیدن به نقطه نهایی طی کرده است؟
چارسو پرس:همه از اینکه بتوانند ببینند یک اثر هنری پیچیده چگونه ساخته می‌شود لذت می‌برند و با این حال، در مورد مستند درباره انیمیشن که به شدت مبحث جالبی است، به اندازه کافی صحبت نمی‌شود. دنیای انیمیشن بسیار وسیع و دائما در حال تکامل است. قدمت این شیوه از داستان سرایی، به بیش از صد سال پیش برمی‌گردد. از دوران‌های انیمیشنی دیزنی گرفته تا انیمیشن‌ها‌ی غیر هالیوودی، مخاطبان سینما همیشه این شیوه‌ی داستان‌گویی را تحسین کرده‌اند. یک موضوع در مورد انیمیشن که ما را مجذوب خود می‌کند، این است که یک اثر که بر روی هر لحظه آن فکر شده، هزاران بار طراحی شده و در نهایت کنار هم قرار داده شده تا تبدیل به انیمیشن بشود، دقیقا چه پروسه‌ای را برای رسیدن به نقطه نهایی طی کرده است؟ همه چیز در مورد روند کشیدن یک نقاشی روی یک صفحه تا زنده کردن شخصیت‌های آن توسط حرکت، کاملاً شگفت انگیز است. داستان پشت انیمیشن‌ها به قدری مجذوب‌کننده است که مستندهای زیادی برای ردیابی و یادگیری عملکرد پشت صحنه‌ی برخی از بزرگترین انیمیشن‌ها و برنامه‌های تلویزیونی تمام دوران در طول تاریخ ساخته شده است.

۱۰- تاریخ انیمیشن شوروی (History of Soviet Animation)

  • سال انتشار: ۲۰۲۱
  • سازنده: ماونتن مدیا
  • امتیاز کاربران IMDb به فیلم: –
  • امتیاز کاربران راتن تومیتوز: –
چه کسی فکر می‌کرد در دوران شوروی، یعنی دورانی که روسیه زیر ظلم کمونیست بوده، به قدری صنعت انیمیشن رونق پیدا کرده که این کشور تعداد زیادی فیلم‌های انیمیشنی کوتاه و بلند تولید کند؟ «تاریخ انیمیشن شوروی» یک مستند درباره انیمیشن مستقل است که به راحتی در یوتیوب در دسترس است. این مستند سی دقیقه‌ای، غنی‌ترین و جذاب‌ترین مستندی است که درمورد تاریخ انیمیشن‌های بین‌المللی ساخته شده است. این مستند به همه موضوعات تاریخ این کشور می‌پردازد. از انیمیشن‌های استاپ موشن آوانگارد در اوایل دهه ۱۹۰۰ شوروی تا جشنواره بین المللی فیلم مسکو که پنجاه سال بعد برگزار شد. رویدادی که در آن فیلم «سه خوک کوچک»والت دیزنی نمایش داده شد و تاثیری ماندگار بر روسیه تحت رهبری استالین داشت. در سال های بعد، فیلم های زیادی شبیه به زیبایی شناسی دیزنی در آن زمان اکران شدند. تاریخچه‌ی انیمشین در زیر یک نظام دیکتاتوری، موضوع به شدت جذابی برای تمام عاشقان انیمیشن خواهد بود.

۹- آن صدا را می‌شناسم (I know that voice)

  • سال انتشار: ۲۰۱۲
  • سازنده: لارنس شاپیرو
  • امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۷.۴ از ۱۰
  • امتیاز منتقدان راتن تومیتوز: ۸۴ از ۱۰۰
«آن صدا را می‌شناسم» نگاهی جالب به هنرمندان صداپیشگی آمریکا است که بسیاری از شخصیت‌های کارتونی را با صدای خود زنده کرده‌اند. برخی از آنها نام‌هایی هستند که ممکن است با آن‌ها آشنا نباشیم و برخی دیگر از بزرگ‌ترین نام‌های این صنعت هستند. استعدادهایی مانند مارک همیل، هنک آزاریا، سث گرین، و کوین کانروی که به بسیاری از شخصیت‌های کارتونی با صدای خود جان دادند. این مستند درباره انیمیشن و صنعت گسترده‌ی آن نکات جالبی را روایت می‌کند و یک نگاه عالی به پشت صحنه‌ی صداهای این صنعت است. یکی از نکات مهم این است که شما می‌توانید چهره واقعی پشت صدای برخی از شخصیت‌های مورد علاقه خود را ببینید. این فیلم گواهی بر استعداد هنرمندانی است که هنر صداپیشگی را زنده نگه داشته‌اند.

۸- تجربه آمریکایی والت دیزنی (American Experience Walt Disney)

  • سال انتشار: ۲۰۱۵
  • سازنده: شبکه پی. بی. اس
  • امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۸.۱ از ۱۰
  • امتیاز منتقدان راتن تومیتوز: ۸۲ از ۱۰۰
در طول تاریخ این شرکت انیمیشن‌سازی، مستند‌های دیزنی زیادی ساخته شده که تاریخچه‌ی شرکت خود را مورد تحلیل و بررسی قرار دادند. مستندهای شبکه پی. بی .اس مانند مستند‌های خود دیزنی پر زرق و برق نیست، اما مملو از اطلاعات هست؛ و این به مراتب موضوع مهم‌تری در یک مستند است. هدف سریال این است که نشان دهد «تجربه آمریکایی» از کجا شروع شده است و بنابراین اختصاص دادن یک قسمت به گفتن داستان کامل پشت پرده‌ی والت دیزنی از واجبات بود. این مستند چهار ساعته که مملو از فیلم‌های کمیاب است، والت را از آغاز فروتنانه خود تا ساخت دیزنی‌لند به تصویر می‌کشد. این اپیزود از مجموعه مستند «تجربه آمریکایی» آن حس و حال جادویی دیزنی را ندارد، اما این به تجربه آن آسیبی نمی‌زند؛ زیرا یک تصویر صادقانه‌تر از داستان یک مرد بزرگ آمریکایی را به تصویر می‌کشد.

بیشتر بخوانید: ۱۰ فیلم و انیمیشن که از منابع عجیب‌وغریب اقتباس شده‌اند

۷- فرانک و اولی (Frank and Ollie)
  • سال انتشار: ۱۹۹۵
  • سازنده: تئودور توماس
  • امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۷.۶ از ۱۰
  • امتیاز منتقدان راتن تومیتوز: ۸۸ از ۱۰۰
اگر طرفدار برخی از انیمیشن های کلاسیک دیزنی یا حتی فقط تاریخ هالیوود هستید، پس داستان «فرانک و اولی» ارزش تماشا کردن را دارد. این مستند درباره انیمیشن‌های دیزنی، تاریخچه‌ای جذاب را روایت می‌کند. داستان دو انیماتور مهم تاریخ دیزنی را دنبال می‌کند که چگونه به شکل گیری دیزنی به عنوان یک شرکت بزرگ ساخت انیمیشن کمک کردند. کار آن‌ها بر روی فیلم‌هایی مانند «پینوکیو»، «بانو و ولگرد» و «بامبی»فقط چند مورد محدود از افتخارات آن‌ها است. فرانک توماس و اولی جانستون هر دو پس از ساخت مستند درگذشته‌اند که این موضوع تماشای این دو را در طول مستند تلخ می‌کند؛ اما اگر می‌خواهید در مورد انیمیشن‌های دو بعدی چیزهای زیادی یاد بگیرید، داستان زندگی «فرانک و اولی» بهترین نقطه‌ی شروع برای شما است.

۶- شش روز تا پخش (six days to air)

  • سال انتشار: ۲۰۱۱
  • سازنده: آرتور بردفورت
  • امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۷.۷ از ۱۰
  • امتیاز منتقدان راتن تومیتوز: ۷۹ از ۱۰۰
«ساوث پارک» فقط بخاطر اینکه چگونه حتی به تابوترین موضوعات جامعه طعنه می‌زند و بارها تبدیل به یک سریال ممنوعه شده است محبوب نیست، بلکه چیزی که آن‌ها را از بقیه مجموعه‌های انیمیشن بزرگسالان متمایز می‌کند این است که چگونه یک قسمت را فقط در طول شش روز می‌سازند؛ به شکلی که حتی تا آخرین لحظات دارند بر روی یک قسمت قبل از اینکه پخش بشود کار می‌کنند. مستند «شش روز تا پخش» به ما نشان می‌دهد که چگونه می‌توانند این کار را با سرعت به انجام رسانند. این مستند درباره انیمیشن‌های تلویزیونی است و درست پس از اینکه مت استون و تری پارکر جایزه تونی را برنده شدند شروع می‌شود و آن‌ها باید دست‌به‌کار شوند تا پروسه‌ی طولانی ساخت انیمیشن را فشرده کنند و آن را در طول شش روز به اتمام برسانند .ما در مستند می‌بینیم که آن‌ها چگونه یک اپیزود را تا روز پنجشنبه آماده می‌کنند و ظرف چند ساعت در همان روز پنجشنبه، به شبکه‌ی پخش تحویل می‌دهند.

بیشتر بخوانید: ۱۰ فیلم پرفروش دیزنی که عملکردی خیره‌کننده در باکس‌آفیس داشتند

۵- داستان خالق موش: زندگی آب آیورکس (The Hand Behind the Mouse: The Ub Iwerks Story)

  • سال انتشار: ۲۰۰۰
  • سازنده: لزلی آیورکس
  • امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۷.۸ از ۱۰
  • امتیاز منتقدان راتن تومیتوز: ۱۰۰ از ۱۰۰
این مستند درباره انیمیشن‌های دیزنی است و توسط نوه‌ی آب آیروکس ساخته شده است، داستان مرد پشت صحنه‌ی خلق شخصیتی را که ما نماد دیزنی می‌دانیم، یعنی میکی موس، را روایت می‌کند. والت دیزنی شخصیت مشهوری بود که برای دیزنی به عنوان یک استودیوی انیمیشن  شکوه زیادی را کسب کرد، اما این آب آیورکس بود که هنر ادغام انیمیشن با فیلم لایو اکشن را به کمال رساند و تمام دانشی که ما از دیزنی داریم را خلق کرد. این مستندی بودجه‌‌ی کمی دارد، اما از نظر روح پشت اثر، بزرگ است. مستند برخی از الهامات واقعی برای خلق میکی ماوس را نیز بررسی می‌کند.

۴- زندان مجرد (Sweatbox)

  • سال انتشار: ۲۰۰۲
  • سازنده: ترودی استایلر
  • امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۷.۱ از ۱۰
  • امتیاز منتقدان راتن تومیتوز: ۱۰۰ از ۱۰۰
«زندان مجرد» اصطلاحا در صنعت انیمیشن به اتاقی گفته می‌شود که انیماتورها، انیمیشن‌های نهایی را برای نمونه به مسئول پروژه نشان می‌دهند. این مستند در مورد پروسه‌ی وحشتناک ساخت انیمیشن «زندگی جدید امپراطور» است که چگونه از یک فیلم، تبدیل به فیلمی دیگر شد. دیزنی نمی‌خواهد شما این مستند را ببینید؛ به همین دلیل به هر شکل ممکن، سعی کرده که آن را نابود کند و ردیابی آن امروزه بسیار دشوار است؛ اما کلیپ برخی از لحظات آن بر روی اینترنت آپلود شده است. این فیلم توسط ترودی استایلر کارگردانی شده است که به عنوان همسر موزیسین معروف، استینگ شناخته می شود که زمانی در ساخت این انیمیشن دخیل بوده است. هیچ کلیپ یا صدایی با وضوح بالا در مستند وجود ندارد، اما به خوبی مشکلات بوروکراتیکی را که کارکنان دیزنی در طول ساخت انیمیشن از سر گذرانده‌اند را مستند می‌کند. «زندگی جدید امپراطور» در ابتدا با نام خدای خورشید قرار بود ساخته بشود ولی در طول مسیر با تغییرات زیادی در خط داستانی خود روبرو شد؛ و دیزنی به دلایلی وانمود می‌کند که این مستند وجود ندارد و اتفاقات آن رخ نداده است.

۳. بیداری زیبای خفته (Waking Sleeping Beauty)

  • محصول: ۲۰۰۹
  • سازنده: دان هان
  • امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۷.۵ از ۱۰
  • امتیاز منتقدان راتن تومیتوز: ۷۱ از ۱۰۰
این اثر ولی یک مستند درباره انیمیشن است که بر خلاف مورد قبلی، دیزنی با اینکه آن را ببینید مشکلی ندارد. «بیداری زیبای خفته» از فیلم‌های آرشیوی استفاده می‌کند تا به ما نشان دهد که استودیو‌ی دیزنی برای بیرون کشیدن خود از رکود مالی در اواسط دهه هشتاد میلادی چه کارهایی انجام داده است. همه داستان بازگشت و موفقیت یک فرد شکست خورده را دوست دارند، و «بیداری زیبای خفته» دقیقا همین داستان است. این مستندی است که به شما نشان می‌دهد این شرکت چگونه تغییر کرد و در حالی که همچنان ارزش‌های اصلی خود را حفظ کرده، توانست نسبت به گذشته‌ی خود تکامل پیدا کند. ببینید که چگونه دیزنی در اواخر دهه هشتاد و دهه نود در حال دویدن برای نجات خود بود. به علاوه در نقطه‌ای از مستند، با تیم برتون جوان و ژولیده آشنا می‌شوید که هنوز کارگردانی مشهور نشده و به عنوان یک انیماتور ساده کار می‌کند.

بیشتر بخوانید: ۷ تفاوت بزرگ انیمیشن‌های پیکسار و دیزنی

۲. داستان پیکسار (The Pixar Story)

  • محصول: ۲۰۰۷
  • کارگردان: لزلی ایورکس
  • امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۷.۷ از ۱۰
  • امتیاز منتقدان راتن تومیتوز: ۸۶ از ۱۰۰
عنوان مستند «داستان پیکسار» خود مشخص می‌کند که در مورد چیست. این مستند درباره انیمیشن‌‌های پیکسار است و داستان شروع کار این استودیوی فیلمسازی انیمیشن‌های کامپیوتری را روایت می‌کند. این فیلم داستان پشت کارهای اولیه خود و اولین فیلم‌هایی را که با دیزنی تولید شده را شرح می‌دهد. مستند با فیلم‌های کمیاب و هرگز دیده نشده از دست‌اندرکاران پیکسار مانند استیو جابز، اد کاتمول و جان لستر و همچنین مصاحبه با بسیاری از بازیگرانی که در آثار پیکسار صداپیشگی کردند، شما را در طول تاریخ این شرکت همراهی می‌کند. «داستان پیکسار» یک مستند عالی است که تاریخچه‌ی بهترین انیمیشن‌های پیکسار و حتی بدترین آثارش را برای اینکه نشان بدهد چگونه به نقطه‌ی امروز خودش رسیده، روایت می‌کند و هر کسی که به تاریخ انیمیشن علاقه دارد، باید حتما این مستند را تماشا کند.

۱- قلمرو رویاها و جنون (The Kingdom of Dreams and Madness)

  • محصول: ۲۰۱۳
  • کارگردان: مامی سونادا
  • امتیاز کاربران IMDb به فیلم: ۷.۷ از ۱۰
  • امتیاز منتقدان راتن تومیتوز: ۹۲ از ۱۰۰
آیا کسی در این سیاره وجود دارد که حداقل یک فیلم از استودیو گیبلی را دوست نداشته باشد؟ مستند «قلمرو رویاها و جنون» ما را به پشت صحنه کارهای داخلی استودیوی گیبلی می‌برد. مامی سونادا‌ی فیلمساز، توشیو سوزوکی، ایسائو تاکاهاتا، و هایائو میازاکی، مدیران استودیو را در حالی که برای اکران دو فیلم خود آماده می‌شوند، دنبال می‌کند.. انیمیشن‌های استودیو گیبلی به شدت زیبا هستند و این بخاطر نگاه زیبای آن‌ها به روند خلاقه است. بینندگان همچنین می‌توانند تفاوت در روند خلاقانه شرکت‌های آمریکایی و یک روز کاری را در یک استودیوی ژاپنی مانند گیبلی مشاهده کنند. تقریبا تمام کلیپ‌های سخنان هایائو میازاکی که در اینترنت پخش شده‌اند، از این مستند هستند. اگر طرفدار آثار استودیو گیبلی یا به طور کلی انیمیشن‌های ژاپنی هستید، مطمئن باشید بارها و بارها این مستند را تماشا خواهید کرد.