رسانه‌های دنیا با چند نفر اداره می‌شوند؟

چارسو پرس: خبر رسید که ‌مارک تامپسون‌، مدیرعامل شبکه CNN، تعداد ۲۱۰ نفر از کارکنان این شبکه در بخش‌های مختلف که معادل ۶ درصد از کل کارمندان این رسانه می‌شود را اخراج کرده است. او این امر را دردناک، ولی بسیار ضروری دانست و این اتفاق را گامی در راستای توسعه روش جدیدی برای ارتباط با مخاطبان سی‌ان‌ان قلمداد کرد. او بیان داشت که راه‌اندازی یک سرویس نو در این شبکه باعث شده ۶ درصد از کارمندان کار خود را از دست بدهند، ولی به این نکته اشاره نکرد که این سرویس قرار است چه تفاوتی با CNN PLUS که پیش‌تر قطع و از دسترس خارج شد، داشته باشد! بیکار شدن ۲۱۰ نفر که معادل ۶ درصد از کل کارکنان سی‌ان‌ان است، ما را به درک این مسئله می‌کشاند که این رسانه درمجموع بالغ بر ۴۰۰۰ نفر نیرو دارد که در نوع خود عدد قابل‌توجهی است. به همین بهانه قصد داریم در گزارش پیش رو وضعیت نیروی انسانی در رسانه‌های خبری و شبکه‌های مهم و پُربازدید را در دنیا مورد بررسی قرار دهیم. باری، استفاده از نیروی انسانی لازمه یک کار رسانه‌ای حرفه‌ای است ولی تضمین‌کننده موفقیت نیست. با نفرات کم ولی متخصص هم می‌شود کار را به سرانجام رساند و نتیجه خوبی گرفت.

در میان رسانه‌های متعدد خبری در جهان، ‌بی‌بی‌سی‌ با سرویس‌های مختلفش یکی از مطرح‌ترین‌ها به‌شمار می‌رود. براساس آماری که مدیران این شبکه در دسترس همگان قرار داده‌اند، کارمندان حاضر در این رسانه تا انتهای سال میلادی قبل، ۲۱۹۱۸ نفرند که این میزان سوای کارکنان بخش‌های اداری شامل سرویس‌های مختلفی از جمله تلویزیون بی‌بی‌سی، بی‌بی‌سی ورزشی، رادیو بی‌بی‌سی، بی‌بی‌سی آنلاین، بی‌بی‌سی آب‌و‌هوا و سرویس جهانی بی‌بی‌سی -که بی‌بی‌سی فارسی هم جزئی از آن است- می‌شود. بودجه تخصیص‌یافته به این شبکه در سال ۲۰۲۴ هم نزدیک به دو میلیارد پوند بوده که مبلغ قابل‌توجهی برای اداره این شبکه به حساب می‌آید.

بیش از 21 سال است که از تاسیس شبکه خبری «العربیه» می‌گذرد. این رسانه متعلق به «مرکز پخش خاورمیانه» یا همان «ام‌بی‌سی گروپ» است و محتوای خود را به صورت رایگان در اختیار مخاطبانش -که عموماً عرب‌زبان‌اند- قرار می‌دهد. العربیه را رقیبی برای الجزیره قلمداد می‌کنند، اما باید گفت که این رسانه به دلیل نوع تفکر کارفرمایان خود چندان نتوانسته در میان شبکه‌های منطقه و همچنین رسانه‌هایی که ابعادشان بسیار گسترده‌تر از زمین بازی خاورمیانه است، سری میان سرها درآورد. العربیه در حال حاضر ۶۹۲ کارمند دارد و تیم مدیریت کانال خبری آن شامل سمیر بن سعود، ایاد النیمر و نادیا بلباسی می‌شود.

وضع رقیب جمهوری‌خواه سی‌ان‌ان، یعنی «فاکس‌نیوز» در استفاده از نیروی انسانی در سراسر جهان به‌مراتب بهتر است. اگر سی‌ان‌ان نزدیک به ۴۰۰۰ کارمند دارد، این میزان در شبکه فاکس‌نیوز کمی بیش از سه برابر، یعنی ۱۴ هزار نفر است. اعضای تیم فاکس‌نیوز در ۶ قاره به کار برای این رسانه مشغولند، اما تمرکز این رسانه به‌نحوی است که کار در حوزه آمریکای شمالی و اروپا برای متقاضیان حضور در فاکس‌نیوز بیش از دیگر نقاط دنیا مشتری دارد. فاکس‌نیوز متعلق به کمپانی فاکس است و در حال حاضر پربیننده‌ترین تلویزیون خبری کابلی در ایالات متحده آمریکا محسوب می‌شود. فاکس‌نیوز در میان رسانه‌های وابسته به کمپانی فاکس سود خوبی را هم به سهامداران این شرکت رسانده، به‌طوری‌که براساس گزارش‌ها ۷۰ درصد از سود شرکت مادر را پیش از احتساب و کسر مالیات به خود اختصاص داده است. بودجه پرداخت شده به فاکس‌نیوز در سال ۲۰۲۴ نزدیک به ۱۱ میلیارد دلار بود.

شبکه تلویزیونی «فرانس ۲۴» از ششم دسامبر توسط دولت فرانسه راه‌اندازی شد و روی اِیر قرار گرفت. این رسانه، با کارویژه خبری، علاوه بر پخش برنامه به زبان فرانسوی، زبان‌های دیگری همچون انگلیسی، عربی و اسپانیولی را هم تحت پوشش قرار می‌دهد. دولت فرانسه به این خاطر دست به تاسیس فرانس ۲۴ زد که در زمان جنگ آمریکا با عراق تصور می‌کرد که صدایش چندان پژواک بلندی در میان دیگر کشورهای قدرتمند غربی ندارد و باید کاری کند تا هم رقیبی برای سی‌ان‌ان، بی‌بی‌سی و... باشد و هم بتواند جمهوری فرانسه را همچنان در متن اتفاقات ریز و درشتی که در دنیا پدید می‌آید نگه دارد. تعداد کارمندان فرانس ۲۴ در ابتدا فقط کمی از تعداد انگشتان دو دست فراتر می‌رفت، ولی به مرور بر تعداد نیروی انسانی این شبکه افزوده شد و به ۱۵۰۰ نفر در سراسر دنیا از جمله اروپا، آمریکای شمالی، آفریقا و خاورمیانه رسید.

وضع شبکه رسمی اتحادیه اروپا قابل مقایسه با رقبای آمریکایی‌اش نیست. «یورونیوز» با وجود اسم پُرطمطراقی که دارد، از نظر نیروی انسانی و کسانی که به‌صورت پاره‌وقت و تمام‌وقت برای این شبکه کار می‌کنند، قابل توجه نیست. یورونیوز روزانه برای ۱۶۰ کشور در دنیا محتوای تصویری تولید می‌کند و ماهانه ۱۴۵ میلیون نفر مخاطب دارد، ولی تعداد کارکنان رسمی آن درنهایت به ۵۰۰ نفر می‌رسد که عدد ناچیزی برای رسانه‌ای به این بزرگی است. ۱۷۰ میلیون اروپایی مشترک و مخاطب این شبکه‌اند که یورونیوز را از طریق ماهواره، فرستنده‌های زمینی و فرستنده‌های کابلی مشاهده می‌کنند. 

شبکه «تی.آر.تی» ترکیه که صحبت از آن با توجه به معادلات منطقه نقل محافل رسانه‌ها و جراید داخل و خارج از کشور است، پیش از این چندان مورد توجه مردم ما نبود، ولی کم‌کم توانست اهمیت خود را به رخ بکشد و به بلندگوی اختصاصی دولت ترکیه تبدیل شود. این شبکه در سال ۱۹۶۴ تاسیس شد و تا سال‌ها تنها شبکه تلویزیونی ترکیه باقی ماند. با تاسیس رسانه‌های خصوصی در این کشور، کم‌کم از ارزش تی.آر.تی کاسته شد و به سمت حاشیه رفت. در حال حاضر ۷۰ درصد از بودجه این شبکه توسط مالیاتی که بر گیرنده‌های رادیو و تلویزیون در ترکیه وضع می‌شود، تامین می‌شود. ۲۰ درصد بقیه بودجه به‌صورت کمک‌های بلاعوض دولتی و ۱۰ درصد هم برمبنای مبالغی که توسط تبلیغات به حساب این شبکه واریز می‌شود، تامین می‌شود. تی.آر.تی یکی از ۲۳ سازمان پخش رادیویی در اتحادیه اروپا به‌شمار می‌آید. سرویس جهانی این شبکه هم‌اکنون در حال توسعه و گسترش است و به‌تازگی بخش فارسی خود را نیز راه‌اندازی کرده است. گویا پیشینه امنیتی وزیر امور خارجه ترکیه، ‌هاکان فیدان، تاثیر زیادی را بر ادامه روند برنامه‌سازی شبکه تی‌آر‌تی گذاشته و باعث شده آن‌ها تمام حواس‌شان را برای به وجود آوردن بلوا در کشورهای همسایه به کار بگیرند. سرویس جهانی تی‌آر.تی با ۷۷۰ کارمند به کارش ادامه می‌دهد، ولی به احتمال زیاد در آینده‌ای نه‌چندان دور بر تعداد کارکنان آن اضافه خواهد شد.

دویچه‌وله یا همان «موج آلمانی» یک پخش‌کننده بین‌المللی عمومی و دولتی است که توسط دولت فدرال آلمان اداره می‌شود و هرسال بودجه مشخصی به آن اختصاص داده می‌شود. این شبکه ماهواره‌ای به ۳۲ زبان در دسترس است، اما بیشتر تاکید خود را بر روی زبان‌های آلمانی، انگلیسی، اسپانیایی و همچنین عربی گذاشته است. مدیران دویچه‌وله بارها تاکید کرده‌اند که روش این شبکه در تولید برنامه‌های گوناگون کاملاً منتزع از نفوذ دولت آلمان است، ولی رویکرد گردانندگان رسانه فوق با مخالفان سیاسی خود در سطح بین‌المللی نشان می‌دهد که چندان نمی‌توان روی حرف آن‌ها حساب باز کرد. باری، دفتر مرکزی دویچه‌وله در شهر بُن آلمان قرار دارد، ولی بیشتر برنامه‌های تلویزیونی این رسانه  در دفتر برلین ضبط و پخش می‌شود. هم‌اکنون بیش از ۴۰۰۰ نفر با ملیت‌های متفاوت برای این شبکه در سراسر دنیا کار می‌کنند.

دفتر مرکزی شبکه تلویزیونی «الجزیره» در شهر دوحه، پایتخت قطر استقرار دارد و بیشتر محتوای این رسانه با زبان عربی و انگلیسی به گوش و چشم مخاطبان از سراسر دنیا می‌رسد. مردم بیش از ۱۵۰ کشور در دنیا امکان دسترسی ماهواره‌ای به الجزیره را دارند و طبق آمار، این رسانه از ۴۳۰ میلیون مخاطب بین‌المللی بهره‌مند است. تعداد کارکنان الجزیره ۳۰۰۰ نفر تخمین زده می‌شود که این تعداد در ۷۰ دفتر در دنیا پراکنده شده‌اند. گردانندگان الجزیره ادعا دارند که رسانه‌شان مشی خصوصی در مواجهه با اخبار دارد، ولی بودجه عمومی این شبکه توسط دولت قطر پرداخت می‌شود! الجزیره از زمان آغاز عملیات طوفان‌الاقصی تاکنون زیر فشار گسترده دولت‌ها و رسانه‌های غربی قرار دارد. حتی در پی بحران‌های دیپلماتیک قطر با عربستان سعودی و امارات، این کشورها روابط خود با نظام سیاسی مستقر در قطر را قطع کردند و بر شیوه کار الجزیره نیز تاثیر بسزایی گذاشتند. الجزیره در حال حاضر یکی از بزرگ‌ترین رسانه‌ها در جهان محسوب می‌شود و در حد نام خود به آلترناتیوی برای شبکه‌های اروپایی و آمریکایی تبدیل شده است.