نقد فیلم «بدون اجاره»: کمدی تلخ‌وشیرین درباره دوستی، بی‌خانمانی و بحران مالی نسل امروز

چارسو پرس: فیلم «Rent Free» که در فارسی می‌توان آن را «بدون اجاره» ترجمه کرد، دومین تجربه کارگردانی بلند فرناندو آندرس پس از فیلم تجربی «Three Headed Beast» است. این بار، آندرس سراغ ژانر کمدی اجتماعی رفته تا با نگاهی تند و تلخ، بحران‌های اقتصادی، روابط عاطفی نابالغ، و سردرگمی نسلی را که بین خواسته‌های شخصی و فشارهای بیرونی گیر کرده، به تصویر بکشد.

در مرکز داستان، دو شخصیت بن (با بازی چشمگیر جیکوب رابرتز) و جردن (دیوید تروینو) قرار دارند؛ دو دوست قدیمی که تصمیم می‌گیرند برای فرار از مخارج سرسام‌آور زندگی شهری، به مدت یک سال در خانه دوستان و آشنایانشان بدون پرداخت اجاره زندگی کنند. این طرح که در ابتدا به‌عنوان راهی سرگرم‌کننده و خلاقانه برای پس‌انداز پول به نظر می‌رسد، به‌تدریج به مسیری پر از تنش، سوءتفاهم و افشای ضعف‌های شخصیتی منتهی می‌شود.

فیلم در نیویورک آغاز می‌شود، جایی که بن در مهمانی‌ای در کنار دوستان قدیمی‌اش، به‌واسطه مستی، اشتباهی غیرقابل‌بخشش مرتکب می‌شود و مجبور می‌شود به آستین بازگردد. در آنجا، او به خانه دوستش جردن پناه می‌برد، اما رابطه جردن با دوست‌دخترش آنا (مولی ادلمن) نیز به دلیل حضور ناخواسته بن دچار بحران می‌شود. این آغاز سفر ماجراجویانه اما فاجعه‌بار دو دوست است که خانه به خانه به دنبال سقفی موقت، به روابط خود و دیگران آسیب می‌زنند.

فیلم‌نامه نوشته آندرس و تایلر رو، اپیزودیک است و هر بخش، به‌نوعی بازتاب‌دهنده یک بحران، یک کشمکش روانی یا یک حقیقت تلخ درباره نسل جوان امروزی است. این ساختار پراکنده اما هدفمند، به مخاطب امکان می‌دهد تا با لایه‌های مختلف شخصیت‌ها آشنا شود. از مهمانی‌های مملو از آدم‌های خودشیفته و روابط سطحی، تا ملاقات با خانواده‌ی ناکارآمد بن که تصویری از پدرسالاری فاسد را ارائه می‌دهد، فیلم مدام در حال کندوکاو در روابط انسانی در بستر نابرابری اقتصادی است.

شخصیت بن به‌عنوان قلب تپنده فیلم، به‌شدت پیچیده است. او شخصیتی خودخواه، هیجانی و گاهی غیرقابل تحمل دارد اما در عین حال، نوعی صداقت و آسیب‌پذیری درونی را با خود حمل می‌کند. جیکوب رابرتز موفق شده لایه‌های این شخصیت را با دقت و ظرافت به تصویر بکشد، و رابطه او با جردن، که بیشتر شبیه یک زوج درگیر است تا دو دوست، از نقاط قوت فیلم است.

فرناندو آندرس با بهره‌گیری از فیلم‌برداری مینیمال اما دقیق خود، موفق شده حس فضای زندگی جوانان امروز را به‌خوبی منتقل کند. شهر آستین در فیلم نه به‌عنوان پس‌زمینه‌ای بی‌اهمیت، بلکه به‌عنوان عنصری تأثیرگذار و زنده ظاهر می‌شود؛ شهری که زمانی پناهگاه هنرمندان بی‌پول بود، اما حالا دیگر پذیرای بی‌ثباتی نیست. برچسب قیمت‌گذاری خانه‌ها که در سراسر فیلم ظاهر می‌شود، به شکلی هوشمندانه افزایش هزینه‌های زندگی و نابرابری اقتصادی را به تصویر می‌کشد.

فیلم از نظر موسیقایی نیز غنی است. موسیقی اصلی از آستین وبر و انتخاب قطعات توسط لیوی رودریگز-بهار، فضایی چندلایه و نوستالژیک می‌سازد که در خدمت فضای غیرقطعی و ناپایدار فیلم است. تنوع موسیقایی، همانند تنوع شخصیتی کاراکترها، به فیلم هویتی خاص و مستقل می‌بخشد.

یکی از سکانس‌های به‌یادماندنی فیلم، تجربه دو شخصیت اصلی تحت تاثیر اکستازی است؛ سکانسی که با ظرافتی کم‌نظیر، همزمان حس رهایی و تهی بودن درونی آن‌ها را به تصویر می‌کشد. این توانایی آندرس در ترکیب لحظات طنز، درام، و روان‌شناسی عمیق باعث شده که «Rent Free» صرفاً یک کمدی سطحی نباشد، بلکه اثری متفکرانه و چندوجهی باشد.

در نهایت، «Rent Free» بیش از آن‌که درباره بی‌خانمانی فیزیکی باشد، درباره بی‌جایی روانی و عاطفی است. درباره نسلی است که جایی برای خود در دنیای امروز پیدا نمی‌کند؛ نه در بازار کار، نه در ساختارهای سنتی خانواده، و نه حتی در روابط دوستانه. فرناندو آندرس با نگاهی تیزبین، صمیمی و بی‌رحم، آینه‌ای جلوی این نسل گرفته است.

«بدون اجاره» فیلمی است که در نگاه اول ممکن است ساده و حتی مضحک به نظر برسد، اما هرچه پیش می‌رود، تماشاگر را با لایه‌های پنهان خود درگیر می‌کند. در زمانی که دغدغه‌های اقتصادی و بحران‌های روانی بیش از هر زمان دیگری ملموس‌اند، تماشای فیلمی که بدون شعارزدگی، این واقعیت‌ها را با طنز و طعنه بیان می‌کند، تجربه‌ای ارزشمند است.