نقد فیلم «I Swear»؛ درامی صمیمی درباره سندرم تورت

چارسو پرس: فیلم «I Swear» به نویسندگی و کارگردانی کِرک جونز (Waking Ned Devine) یکی از همان بیوگرافی‌های اجتماعی‌محور است که سینمای بریتانیا در دهه‌ ۹۰ و اوایل ۲۰۰۰ به‌وفور تولید می‌کرد: داستان‌های واقعی، ساده و صادقانه که در عین سرگرم‌کنندگی، لایه‌ای جدی و انسانی نیز دارند. این‌بار محور روایت، زندگی واقعی جان دیویدسون است؛ فعال اسکاتلندی که سال‌ها برای آگاهی‌بخشی درباره سندرم تورت تلاش کرد و نامش در تاریخ اجتماعی بریتانیا ماندگار شد.

فیلم با صحنه‌ای امروزی آغاز می‌شود: دیویدسون در سال ۲۰۱۹ در حال دریافت مدال افتخار از ملکه است، اما به‌ناگاه فریاد می‌زند: «Fuck the Queen»! این صحنه تکان‌دهنده مقدمه‌ای است برای ورود به زندگی فردی که اختلالش بارها او را در موقعیت‌های شرم‌آور یا حتی خطرناک قرار داده است.

سپس داستان به سال ۱۹۸۳ بازمی‌گردد؛ جایی که جان نوجوان (با بازی مؤثر اسکات الیس واتسون) در آستانه بلوغ قرار دارد، بی‌آنکه حتی بداند مشکلش چیست. او نه تنها درک و حمایتی دریافت نمی‌کند، بلکه اغلب با واکنش‌های خشن و تحقیرآمیز بزرگسالان مواجه می‌شود. فیلم در این بخش بی‌رحمانه واقعیت را به تصویر می‌کشد: جهل توجیهی برای بی‌رحمی نیست.

رابرت آرامایو (ستاره The Rings of Power) در نقش بزرگسال دیویدسون درخششی تمام‌عیار دارد. او همزمان دوگانگی شخصیت را نمایش می‌دهد: مردی آسیب‌پذیر که تنها آرزویش زندگی عادی است و فردی که ناخواسته دیگران را در معرض خطر قرار می‌دهد.

فیلم لحظات تلخی از این کشمکش‌ها را نشان می‌دهد؛ از مصاحبه شغلی‌ای که با یک تیک ناگهانی به فاجعه می‌انجامد تا درگیری با افراد مست در یک کلاب اسکاتلندی که می‌تواند مرگبار باشد. تماشاگر مدام در تنش است، نه‌تنها برای امنیت جان، بلکه برای اطرافیانش که از حرکات غیرقابل‌کنترل او در امان نیستند.

در کنار آرامایو، نام‌های بزرگی چون مکسین پیک، شرلی هندرسون و پیتر مولان حضور دارند. هندرسون در نقش مادر واقعی جان، یکی از پررنگ‌ترین شخصیت‌های فرعی را خلق می‌کند؛ زنی تلخ‌کام و خشمگین که گویی بیماری پسرش را حمله‌ای شخصی به خودش می‌داند. پیک و مولان نیز با ایفای نقش‌های والدین جایگزین، گرمای انسانی و همدلی را به داستان تزریق می‌کنند.

فیلم هوشمندانه در نوسان میان کمدی و تراژدی حرکت می‌کند. تورت سندرمی است که می‌تواند خنده‌برانگیز به نظر برسد، اما اینجا خنده هرگز سطحی نیست؛ بلکه همراه با تلخی و ترس است. جونز توانسته با لحنی متعادل از سقوط فیلم به ورطه تمسخر جلوگیری کند و در عین حال فضای صمیمی و انسانی خود را حفظ نماید.

«I Swear» در ادامه سنت فیلم‌هایی چون Billy Elliot، The Full Monty و Calendar Girls ساخته شده است؛ آثاری که مسائل اجتماعی را در قالب داستان‌های شخصی روایت می‌کردند و موفقیت بزرگی هم داشتند. تفاوت اما در اینجاست که امروز موضوع بازنمایی بیماری‌ها و شرایط خاص بسیار حساس‌تر است. آرامایو خود مبتلا به تورت نیست، اما با بازی حیرت‌انگیز و پرجزئیاتش، مخاطب را متقاعد می‌کند که این نقش متعلق به اوست.

فیلم I Swear ترکیبی از درام اجتماعی، طنز تلخ و پرتره‌ای انسانی است که در آن رابرت آرامایو به اوج توانایی‌های بازیگری‌اش می‌رسد. اثری که هم می‌تواند تماشاگر عام را جذب کند و هم به دغدغه‌های جدی درباره آگاهی‌بخشی و پذیرش اجتماعی بپردازد. این فیلم یادآور روزهایی است که سینمای بریتانیا با سادگی و صداقت، روایت‌هایی کوچک اما اثرگذار از زندگی آدم‌های معمولی می‌ساخت؛ روایت‌هایی که تماشاگر را هم به خنده وا‌می‌داشتند و هم به گریه.