چارسو پرس: فیلم «Hijra»، ساخته دوم شاهد امین، با روایتی عمیق و انسانمحور از یک سفر معنوی آغاز میشود؛ سفری که در میانه مسیر به تجربهای تکاندهنده بدل میشود. هنگامی که یکی از دو دختر جوان همراه مادربزرگ مذهبیشان گم میشود، سفر مقدس حج به جستوجویی اضطرابآلود در سراسر عربستان تبدیل میگردد. این اثر که نماینده عربستان در بخش فیلم بینالمللی اسکار معرفی شده، بیش از هر چیز بر این تأکید دارد که جستوجوی حقیقت نیازمند ایمان به خویشتن است.
شاهد امین از همان نخستین صحنهها نگاه متفاوتش را آشکار میکند؛ جایی که برف از شیشه اتوبوسی در مسیر مکه پاک میشود اما دید را بیش از پیش تیره میکند. این تصاویر در همان لحظه نشان میدهد که شخصیت اصلی، سِتّی، با وجود تأکید بر دینداری، همیشه آنگونه که مینماید رفتار نمیکند.
فیلم در سال ۲۰۰۱ روایت میشود؛ دورهای که جامعه عربستان در آستانه دگرگونی بود و نشانههای فرهنگ غربی مانند فستفودها و سالنهای زیبایی در کنار سنتهای دیرینه دیده میشود.
نقد فیلم 100 Nights of Hero؛ فانتزی زیبا اما کمجان
گمشدن سارا و آغاز بحران
سارا، دختر ۱۸ سالهای که با هدف گریز از زندگی محدود خود قدم در سفر گذاشته، در میانه جمعیت عظیم زائران ناپدید میشود. بعدها مشخص میشود او قصد داشته همراه دوستپسرش از مرز عبور کند؛ گرهای که مسیر روایت را پیچیدهتر و معنادارتر میسازد.
ستّی و نوه دیگرش، جنا، خیلی زود رانندهای به نام احمد پیدا میکنند که بدون پرسش چندان، حاضر است در ازای هر مبلغی آنها را در این جستوجو همراهی کند. احمد که آب معمولی را به عنوان آب مقدس میفروشد، نمادی از تزلزل ارزشها و باورهای جامعهای است که فیلم هجرا به ظرافت آن را نقد میکند.
ساختار اجتماعی و فشارهای پنهان
شاهد امین به جای تحمیل پیامهای شعاری، ساختارهای اجتماعی فشارنده را به شکلی واقعگرایانه به تصویر میکشد. یکی از بهترین نمونهها، صحنهای است که احمد در ترافیک نزدیک یک ایست بازرسی گیر میکند و مجموعهای از دروغهای کوچک، تنش فزایندهای ایجاد میکند: احمد از یکی از زنان میخواهد جلو بنشیند تا ظاهر یک خانواده داشته باشند و ستّی برای طفره رفتن از صحبت با پدر دختران، گوشی را به جنا میدهد تا دروغ دیگری بگوید. این رفتارها اگرچه کوچک به نظر میرسند، اما تأثیرشان بر جنا ۱۲ ساله بسیار نگرانکننده است.
نقد فیلم «The Thing with Feathers»: وقتی بازی بینقص بندیکت کامبربچ از اقتباسی ضعیف جلو میزند
کاراکترها و مسیر درونی آنان
نقد فیلم هجرا نشان میدهد که کشش اصلی داستان نه در مسیر فیزیکی جستوجوی سارا، بلکه در مسیر تحول درونی شخصیتها نهفته است. هر سه بازیگر اصلی، خَیریه نثمِی، نواف الدثُفیری و لَمار فادن — با بازیهای ظریف خود، تغییرات روانی کاراکترها را برجسته میکنند.
ستّی در یک بازی بسیار قدرتمند، با تأمل بر حجهای گذشته، به درک تازهای از خود و زندگی میرسد؛ درکی که با میل نسل جدید برای رهایی از محدودیتهای اجتماعی در هم میآمیزد.
جمعبندی
نقد فیلم هجرا نشان میدهد این درام عربستانی با طرح پرسشهای چالشبرانگیز درباره آزادی، ایمان و هویت، راههای مختلف انسان برای رهایی را به تصویر میکشد. شاهد امین با روایتی چندلایه و صحنههایی ماندگار، تجربهای میآفریند که تا مدتها در ذهن مخاطب باقی میماند.
سؤالات متداول درباره نقد فیلم هجرا
فیلم هجرا درباره چیست؟
فیلم هجرا داستان ناپدیدشدن دختری جوان در جریان سفر حج را روایت میکند. این رخداد، مادربزرگ و نوه دیگر خانواده را وارد سفری جادهای میکند که در آن با ساختارهای اجتماعی و محدودیتهای فرهنگی عربستان روبهرو میشوند.
کارگردان فیلم هجرا کیست؟
کارگردان این فیلم شاهد امین است؛ فیلمسازی سعودی که با رویکردی اجتماعی و ظریف به روایت مسائل فرهنگی شناخته میشود.
چرا فیلم هجرا مورد توجه قرار گرفته است؟
زیرا نماینده عربستان در بخش فیلم بینالمللی اسکار شده و با ترکیب درام روانشناختی، نقد اجتماعی و فضای معنوی، تجربهای متفاوت ارائه میدهد.
در نقد فیلم هجرا بیشتر به چه موضوعاتی پرداخته میشود؟
تمرکز اصلی نقد بر چند محور است: تضاد میان سنت و مدرنیته، فشارهای اجتماعی، مسیر تحول شخصیتی کاراکترها و نقش محدودیتهای فرهنگی در تصمیمگیری آنان.
آیا فیلم هجرا بر اساس واقعیت ساخته شده است؟
خیر، اما روایت آن الهامگرفته از واقعیتهای اجتماعی، تجربههای زیسته نسل جوان عربستان و چالشهای فرهنگی این جامعه است.
منبع: variety
نویسنده: نسرین پورمند
