«تو مشغول مردن...» شناور در جهان احتمالات/ تماشاگری که منفعل نیست

پایگاه خبری تئاتر: مژگان خالقی کارگردان نمایش «تو مشغول مردنت بودی» که به تازگی اجرای خود را در سالن قشقایی مجموعه تئاتر شهر آغاز کرده است در این باره  گفت: این اثر نمایشی پیش از این در اصفهان اجرا داشته و نمایشنامه برگزیده سی و چهارمین جشنواره بین المللی تئاتر فجر و بنیاد ادبیات نمایشی ایران بوده است. وی با اعلام اینکه «تو مشغول مردنت بودی» براساس متد تادئوش کانتور کارگردان شناخته شده لهستانی شکل گرفته است، افزود: این شکل از طراحی و اجرا ممکن است هر شب توسط تماشاگر، اجراگر و یا کارگردان نسبت به اجرای قبل دچار تغییراتی شود که در اجرای جدید نیز طراحی ساختار اجرا نسبت به قبل تغییراتی کرده است و به دلیل تغییر بازیگر نمایش و اینکه هر بازیگر با خودش جهان تازه ای را وارد اثر می کند، مجبور شدیم در اجرا تغییراتی داشته باشیم که به نسبت حضور معصومه کریمی که در اجرای جدید به گروه پیوسته بود یک صحنه به نمایش اضافه و لحظاتی هم دچار تغییر شد. ابتدا من نگرانی هایی بابت تغییر بازیگر داشتم چون نمایش اثری آلترناتیو و تجربی است اما خوشبختانه معصومه کریمی با فضای چنین آثاری کاملا آشنا بود و توانست خودش را با اجرا به خوبی هماهنگ کند. این کارگردان درباره مضمون نمایش توضیح داد: این اثر نمایشی درباره دختری است که بعد از ۲۵ سال بازگشته است تا از مادرش که او را سقط کرده انتقام بگیرد. موضوع نمایش اجتماعی است اما فضا به سمت رئالیسم اجتماعی حرکت نمی کند و نمایش در یک جهان شناور احتمالات اتفاق می افتد به این معنی که هرآنچه که در جهان احتمال دارد، اتفاق بیفتد در این نمایش ممکن است، رخ دهد برای همین نمایش از این جهت به شدت از عناصر مرسوم تئاتر در اجرا آشنایی زدایی کرده است؛ از حضور و دخالت مستقیم کارگردان در اجرا گرفته تا استفاده های نشانه شناسانه اشیا در تئاتر. نشانه ها دایم در حال تبدیل شدن به هم و تغییر هستند و این کارکرد در بازیگران، فضاسازی و حتی موسیقی کار نیز قابل مشاهده است. موسیقی در این نمایش صرفا جنبه فضاسازی ندارد بلکه به کاراکتر تبدیل می شود و مخاطبان طیفی از موسیقی اقوام گرفته تا موسیقی کوچه و بازاری را در کار می شنوند. خالقی درباره ویژگی های بصری نمایش بیان کرد: اجراهای معاصر دیگر به این سمت و سو حرکت نمی کند که دکور نمایش از قبل طراحی شود و بعد کارگردان در دکوری که قبلا طراح صحنه با ذهنیتی جدا از او ساخته است کار کند بلکه در اجراهای جدید طراحی و کارگردانی همزمان با هم پیش می روند و در نهایت به یک فضاسازی مشترک منجر می شود. دیگر طراحی صحنه به شکل کلاسیک کمتر وجود دارد و طراحی فضا جایگزین آنها شده است؛ فضاهایی که لایه به لایه تغییر می کند. این نمایش کاملا اجرایی بصری است و تماشاگر یک مشارکت ذهنی فعال با اثر دارد و ما تلاش کردیم مخاطبان را یک عنصر منفعل فرض نکنیم. وی با اشاره به تغییراتی که در متن نمایش برای رسیدن به چنین اجرایی به وجود آمده است، گفت: متن کامران شهلایی قابلیت این را دارد که در فضاهای رئالیستی اجرا شود اما به دلیل اینکه من موضوع نمایشنامه را دوست داشتم آن را برای اجرا انتخاب و روی آن کار کردیم. در واقع تمرین ما فرایند تبدیل متن نوشتاری به متن اجرایی بود که شامل کار روی متن، کار روی بازیگر و تمام عناصر صحنه می شد. ای کارگردان تئاتر درباره تحقیقاتی که درباره متد تادئوش کانتور انجام داده است، بیان کرد: من از سال ۸۶ روی متد کانتور کار کردم. این هنرمند چند دوره کاری داشته است و من روی ویژگی های کارهای او تحقیق و پژوهش زیادی کردم و در این راستا مقاله و کتاب نیز نوشته ام. همزمان با این اجرا نیز کتاب «از کانتور تا کانتور: پژوهشی در روش کارگردانی» را نیز منتشر کردم که در آن علاوه بر اینکه روش کاری کانتور را به شکل نظری برای مخاطب توضیح می دهد تمرین نگاری های اجرای «تو مشغول مردنت بودی» و فرآیند شکل گیری متن اجرایی را نیز ارایه می دهد. خالقی در پایان صحبت هایش درباره مکان اجرای نمایش و اینکه معمولا نمایش های کانتور در فضاهای نامتعارف تئاتری اجرا می شده است، توضیح داد: کانتور به لحاظ شکل اجرایی چه در فرم و چه ساختار کاملا مستقل عمل می کرد به این معنی که هیچ سوبسیدی از دولت دریافت نمی کرد و فقط در گالری، زیرزمین و سوله آثارش را اجرا می کرد اما چون این شیوه تا الان در ایران کار نشده است من به دنبال دریچه ای می گشتم تا بتوانم نمایش را اجرا کنم و البته خیلی هم به این موضوع فکر کردم که نمایش را در مکانی دیگر اجرا کنم اما تئاتر شهر پیشانی تئاتر کشور است و این اقبال را داشتم که بتوانم در تالار قشقایی اجرا بروم اما کاملا موافقم که چنین نمایش هایی در محیط های غیر تئاتری باید اجرا شوند و امیدوارم بتوانم اجراهای بعد از این را در مکان هایی که مطلوب همان اجرا است به صحنه ببرم. نمایش «تو مشغول مردنت بودی» به نویسندگی کامران شهلایی و کارگردانی مژگان خالقی تا ۲۲ تیرماه ساعت ۲۰ در سالن قشقایی تئاتر شهر روی صحن است. بازیگران این اثر نمایشی معصومه کریمی، نوید بانی، فائزه بختیار و فاطمه بختیار هستند. [gallery size="large" link="file" columns="1" ids="27276,27277,27278,27279,27280,27281,27282,27283,27284"]