پایگاه خبری تئاتر: روزهای پایانی سال گذشته بود كه حمید شاه‌آبادی، معاون سیما از پخش تلویزیونی فیلم‌های سینمایی اكران نشده «یدو» به كارگردانی مهدی جعفری، «مهران» ساخته رقیه توكلی و «تك‌تیرانداز» به كارگردانی علی غفاری كه اتفاقا برگزیده‌های سی و نهمین جشنواره فیلم فجر و سی‌وسومین جشنواره فیلم كودكان و نوجوانان بودند، خبر داد.
حركتی كاملا عجیب و غافلگیركننده كه با واكنش‌های مختلفی روبه‌رو بود و بحث‌ها و پرسش‌های زیادی را به وجود آورد. درست در شرایطی كه به اذعان بسیاری از كارشناسان ارتباط خوبی میان سینما و تلویزیون دیده نمی‌شود و سال‌هاست فاصله و دیواری بزرگ میان این دو مدیوم كشیده شده است حالا چنین عنایتی از سوی رسانه ملی را چگونه می‌توان تعریف كرد، آیا می‌توان این تصمیم را تغییر رویكرد برای تلویزیون دانست كه شاید یك نقطه شروع و فتح باب برای تعامل و قرابت بیشتر فیمابین تلویزیون و سینما باشد؟ یا اینكه خیر رسانه ملی با گزینش فیلم‌ها؛ از بحران و مشكلات اخیر موجود در سینما به نفع خود بهره می‌برد؟
برای روشن شدن مطلب فوق با سید جمال ساداتیان، سید ضیاء هاشمی و یكی از كارگردانان كه فیلمش از تلویزیون پخش شد، گفت‌وگویی انجام دادیم و نظرشان را در این خصوص جویا شدیم.
چرا این سه فیلم و چرا فیلم‌های دیگر نه؟
سید جمال ساداتیان، تهیه‌كننده سینما با اینكه نسبت به عملكرد صداوسیما در قبال سینما انتقاداتی را وارد می‌داند ولی در این مورد به خصوص معتقد است باید كمی نگاه تامل‌برانگیزی داشت، او می‌گوید: «سینما كاركرد خودش را دارد یعنی فیلم‌ها به گونه‌ای ساخته می‌شوند كه قابلیت نمایش و عرضه بر پرده عریض را داشته باشند با اینكه فیلم‌ها به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شود ولی بپذیریم یكسری فیلم‌ها را باید بر پرده سینما دید.»
او بدون در نظر گرفتن مشكلات سینما در سال جدید توضیح می‌دهد كه از قدیم‌الایام این بحث مطرح بود كه وقتی فیلمی ساخته می‌شود، ببینیم ظرفیت و گنجایش در سینما را دارد یا خیر؟ از سال گذشته كه كرونا مناسبات سینما را به هم ریخت شاهد هستیم كه یكسری فیلم‌ها اساسا مناسب عرضه برای پلتفرم‌ها (كه تلویزیون هم شامل می‌شود) هستند ولی امكان نمایش در سینما هم می‌تواند برای‌شان متصور بود حالا امسال در اتفاقی نادر دو فیلم منتخب جشنواره قبل از اكران عمومی توسط تلویزیون پخش شد كه به نظر من از دو وجه می‌توان به آن نگاه كرد؛ هم اینكه بگوییم چرا باید فیلم مطرح جشنواره فیلم فجر قبل از نمایش در سالن‌های سینما از تلویزیون پخش شود و هم می‌توانیم به این اتفاق تحلیل مثبتی داشته باشیم.
این پرسش از تلویزیون مطرح است كه اگر رسانه ملی می‌خواهد آنتنش را با محصولات سینمایی پر كند، چرا از محصولات دیگر سینمایی استفاده نمی‌كند. در سینما سالی صد فیلم ساخته می‌شود چرا مسوولان رسانه ملی به خرید این فیلم‌ها فكری نمی‌كنند؟ به گفته ساداتیان در تمام دنیا فیلم‌ها بعد از مدتی كه اكران سینماها را طی می‌كنند از كانال‌ها و درگاه‌های دیگر پخش می‌شوند چرا تلویزیون سالیان سال است نسبت به محصولات سینمایی موضع دارد و بعضا به فیلم‌ها توجهی نمی‌كند: «به نظر من لازم است تلویزیون با سعه صدر بیشتری با سینما برخورد كند هم در خرید و هم در بخش تبلیغات با صاحبان آثار تعامل بیشتری داشته باشد كه امسال هم برای اهالی سینما سپری شود.»
ولی با این حال این تهیه‌كننده پخش فیلم از تلویزیون را قبل از اكران عمومی منطقی نمی‌داند و می‌گوید: «این موضوع نباید به رویه تبدیل شود اگرچه تلویزیون در انتخاب فیلم به نظر خودشان اهمیت داده ولی به هر جهت این فیلم‌ها توجه داوران را هم به خود معطوف كرده و در جشنواره هم گزینه‌های مطرحی بودند ولی نباید فیلم‌هایی كه مناسب پرده هستند را بدون اكران عمومی در تلویزیون پخش كرد، چون با اصول ساختاری سینما متفاوت و با اهداف سینما در تعارض است البته باز هم می‌گویم وضعیت امسال سینما را باید فاكتور گرفت.»
ساداتیان در انتهای صحبتش تاكید می‌كند كه باید با مقوله و مفهوم سینما استراتژیك‌تر برخورد كرد، مشكل سینما این است كه برنامه ندارد. امیدوارم در سال جدید متفكران و كارشناسان سینما دور هم جمع شوند و نسبت به استراتژی ده ساله سینما تصمیم‌گیری كنند، چراكه در سایه برنامه‌ریزی مدون است كه مشخص می‌كند سینما برای رونق در تولید نیازمند چه فیلم‌هایی است، برای سلیقه‌های متفاوت نیازمند چه فیلم‌هایی هستیم، چه ابزاری نیازمندیم كه فیلم‌ها بهتر به مردم عرضه شود و اینكه چگونه سینما را توسعه دهیم تا امكان بهتر نمایش فیلم‌ها را شاهد باشیم.
حتی به نظر من به اكران فیلم خارجی در سینماهای ایران بیشتر و بهتر می‌توان اندیشید هما‌ن‌طور كه می‌دانیم با توسعه مال‌ها ظرفیت نمایش فیلم‌ها در سینماها بیشتر می‌شود و اكران فیلم ایرانی به تنهایی كفاف سالن‌های مال‌ها را نمی‌دهد.
از طرفی نمایش فیلم خارجی هم باعث پر شدن سالن‌های سینما می‌شود و هم به وجود آورنده فضای رقابتی است.
در شرایط فعلی موافق پخش فیلمم از تلویزیون بودم
اگر نگاهی به شرایط اكران فیلم‌ها به زمان پیشاكرونا داشته باشیم، خواهیم دید كه بسیاری از صاحبان آثار از نحوه نمایش فیلم‌شان در سینماها گلایه داشتند از اینكه سالن‌های سینما در انحصار تعداد خاصی از فیلم‌ها و فیلمسازان قرار می‌گیرد.
رقیه توكلی، كارگران فیلم «مهران» پیش از پخش این فیلم از تلویزیون؛ تجربه اكران فیلم «مادری» را در سینماها داشته و از آن به عنوان خاطره‌ای تلخ یاد می‌كند و به روزنامه اعتماد می‌گوید: «تلخی از این جهت كه بعد از مدت طولانی كه انتظار نمایش فیلم داشتیم، اسفندماه به یك‌باره به ما اعلام شد كه فیلم «آن سوی ابرها» ساخته آقای مجیدی بنا بر تصمیم ایشان اكران نمی‌شود (به‌رغم همه تبلیغات) و یك فیلم اولی باید جایگزین آن شود و آنها فیلم مادری را برای جایگزین انتخاب كردند.» در نتیجه دو روز از موعد اكران فیلم «مادری» در اسفند گذشته بود و صاحبان آثار نتوانسته بودند حتی دی‌سی‌پی فیلم را به سینماها برسانند و در اسفند بی‌مخاطب سینماها آنها بدون هیچ تبلیغاتی فیلم را اكران كردند ولی با این حال در همان بازه با تلاش‌های زیاد فیلم به فروش حداقلی دست پیدا كرد؛ طبیعتا چنین شیوه اكرانی تجربه تلخی به شمار می‌رفت، توكلی می‌گوید: «برای اینكه ما فیلم را به اكران در سینماها برسانیم، فشار روانی زیادی را در آن مقطع تحمل كرده بودیم و بعد هم نمایش فیلم با عید نوروز تلاقی پیدا كرد و این یعنی عملا فیلم مادری فقط بیست روز روی پرده سینماها بود.»
به گفته این كارگردان جوان از طرفی وقتی نسخه خانگی و دی‌وی‌دی «مادری » پخش شد و فیلم در فیلیمو و نماوا در دسترس مردم قرار گرفت تازه از آن زمان بود كه بازخورد مردم نسبت به این فیلم شروع شد و فیدبك‌ها به او می‌رسید و او احساس می‌كرد كه اساسا فیلم ساخته است.
پخش فیلم مهران از تلویزیون از نظر توكلی هم با پیامد مثبت همراه است و هم تبعات منفی دارد: « اما برای فیلم «مهران» نكته‌ای كه بسیار اهمیت دارد اینكه این فیلم كاملا محصول فارابی و متعلق به آنهاست. درست است كه من كارگردان اثر هستم ولی به لحاظ مادی فارابی مالك فیلم است. صادقانه بگویم وقتی با من موضوع پخش فیلم از تلویزیون مطرح شد ناراحت شدم و به آنها گفتم حداقل فیلم را اكران مجازی كنیم و بعد به تلویزیون بدهیم ولی بعد طی جلساتی كه با آنها داشتیم، متوجه شدم كه چون فیلم مهران فیلم اكران نشده و دیده نشده‌ای است تلویزیون مبلغ خوبی برای پخش آن می‌پردازد و شاید این مبلغ را ما نتوانیم از طریق اكران در سینما آن هم در شرایط فعلی كرونایی به دست بیاوریم و اینكه سرمایه سرمایه‌گذاری كه به من اعتماد كرده و زحمت كشیده دقیقا معادل هزینه‌ای كه برای فیلم صرف شده برگردد این موضوع برای من به شخصه خوشایند است و نسبت به پخش فیلمم از تلویزیون رضایت كامل دارم.»
پس به دلیل بازگشت مالی كه پخش فیلم از تلویزیون دارد توكلی راضی به این اتفاق شده ولی او با تاكید می‌گوید كه فیلم را برای سینما ساختم قاب‌بندی‌هایم در این فیلم سینمایی است و دوست داشتم و دارم مردم فیلم مهران را در سینماها ببینند به خاطرش بلیت بخرند و برای تماشای فیلم وقت بگذارند: «ولی وقتی نگاه می‌كنم، می‌بینم در یك‌سال اخیر هیچ فیلمی به‌رغم تبلیغات گسترده نتوانسته به گیشه حداقلی دست پیدا كند و اساسا مگر چند روز در سینماها باز بوده و چه تعداد مخاطبانی به تماشای فیلم‌ها در سینماها نشسته‌اند؟ به همین روی راضی به پخش فیلم از تلویزیون شدم و از آنجایی كه نزدیك به یك‌سال و نیم از ساخته شدن این فیلم می‌گذرد (پیش تولید و تولید) الان دیگر نوجوانان فیلم برای خودشان مردی شدند (چون در سن رشد هستند) خوشحال‌تر می‌شوم زودتر فیلمم دیده شود و بازگشت مالی داشته باشد. از منظر دیگر هم توكلی به این ماجرا نگاه می‌كند: «چون پخش تلویزیون با سینما كاملا متفاوت است وقت و زمانی كه مخاطب برای تماشای فیلم از تلویزیون خالی می‌كند هم بسیار ارزشمند است چون فیلم از سینما بارها و بارها در سانس‌های مختلف اكران می‌شود ولی تلویزیون فرصت یك‌بار یا دوبار دیدن است.»
او همچنین در پاسخ به این سوال كه آیا پخش فیلم‌ها از تلویزیون را می‌توان سرآغاز اتفاق و ارتباط دوستانه و مثبت تلویزیون با سینما دانست، می‌گوید: از لحاظ مالی در شرایط فعلی كرونایی و تعطیلی سینماها اتفاق خوبی است ولی وقتی شرایط ناگوار كرونایی بر سینماها تحمیل نشود از نظر من نمایش فیلم‌ها بدون اكران در سینماها روند خوبی نیست، چون محصول سینما باید در سالن‌ها نمایش داده شود و به شخصه روی این ماجرا تعصب زیادی دارم كه فیلمی كه ساختار سینمایی دارد باید به سینما عرضه شود. همچنین این نكته را هم در نظر بگیریم كه برای روحیه عوامل فیلم هم جذاب است كه ماحصل تلاش‌شان را در سینما ببینند ولی وقتی كرونا این حال خوب را از همه گرفته، چاره‌ای نداریم.
تلویزیون نسبت به سینما كینه‌توزی دارد
اما سید ضیاء هاشمی از تهیه‌كنندگان باسابقه سینما نگاه خوبی به این حركت تلویزیون ندارد. از نظر او سینمای ورشكسته‌ای كه هیچ برنامه كلانی برای آن در نظر گرفته نشده و وقتی نمایش اكران نوروزی به راحتی با بی‌توجهی به سرمایه صاحبان آثار تعطیل می‌شود از این بهتر نمی‌توان از آن توقع داشت: «طبیعی است تلویزیون هم از این فرصت سوءاستفاده می‌كند و با ثمن بخس حق پخش فیلم‌هایی كه در مدیوم سینما ساخته شده را می‌گیرد. این نوع نگاه به سینما توسط مسوولان نشان از عدم بی‌اهمیتی سرمایه صاحبان آثار دارد.
افراد با امید به اكران معمولی و با رعایت پروتكل‌های بهداشتی فیلم‌ها را در نوروز اكران كردند، در سالن‌ها با رعایت فاصله اجتماعی فیلم به نمایش درآمد اما با دستور بدون كارشناسی ستاد ملی كرونا سینما تعطیل شد. این جمعیت كه تاكنون به سالن‌ها مراجعه كرده شاید اگر بدون ماسك هم باشند، مشكلی برای‌شان پیدا نمی‌شد. اما ظاهرا سرمایه‌های مصروف در فیلم‌ها برای كسی اهمیت ندارد.
به اعتقاد هاشمی تعطیلی چند روزه سینما در ایام عید كار اصولی نبود، چنانكه بازگشایی به این شكل هم درست نیست: «این نحو بازگشایی تنها دولت را از زیر سوال بردن توسط سینماگران نجات می‌دهد و راهگشا برای سینماگران نخواهد بود. دوستان در جشنواره فیلم فجر با جدیت مجوز لازم را اخذ كردند و نمایش فیلم‌ها انجام شد. این جدیت باید در مورد اكران نوروز هم صورت می‌گرفت. اینكه سینماگران اصرار به بازگشایی دارند تا چراغ سینماها روشن باشد ابتدا باید به موضوع عدم استقبال جدی تماشاگران از حضور در سالن‌های سینما اهمیت دهند. متاسفم كه چراغ سینما به شمعی بدل شده كه هر چند وقت یك‌بار با فوت ستاد ملی كرونا خاموش می‌شود.
وی ادامه داد: با ظرفیت محدودی كه برای سالن‌ها در نظر گرفته شده وزارت بهداشت حق تعطیلی سینما را نداشت. اگر وزارت بهداشت كار را به متولی سینما یعنی وزارت ارشاد واسپاری كند بسیار اصولی كار پیش می‌رود و ارشاد با تعیین ظرفیت سالن، تعیین تكلیف كرده و سالن‌ها را باز نگه می‌دارد.
هاشمی پخش فیلم‌های جشنواره از تلویزیون را با انگیزه خوبی همراه نمی‌داند ولی می‌گوید: «فیلم‌های خوب یدو و تك‌تیرانداز آثار خوب جشنواره امسال بود. البته كه این كار تلویزیون با شرایط بی‌تدبیری سینمای امروز قابل تقدیر است اما در این جزیره بی‌در و پیكر، تلویزیون نیت‌های سوء نسبت به سینما دارد. متاسفانه باید اذعان داشت كه دعوای حیدری و نعمتی در تلویزیون دیده می‌شود. مبتذل‌ترین فیلم‌های خارجی در این ایام به نمایش درآمد اما از پخش تبلیغات تلویزیونی برخی فیلم‌های سینمایی طفره می‌روند. چگونه است كه تنها سه فیلم از میان بیش از صد فیلم پشت اكران به پخش از تلویزیون می‌رسد. با این شرایط تلویزیون می‌تواند آثار سینمایی زیادی را بخرد و نمایش دهد ولی این كار را نمی‌كند. تلویزیون اگر نیت كمك به سینما را دارد نباید بلافاصله دستور تعطیلی وزارت بهداشت درباره تعطیلی سینماها را بارها زیرنویس كند و مردم را از رفتن به سینما بترساند. به نظرم یك كینه‌توزی در خصوص سینما در تلویزیون و عملكرد آن قابل مشاهده است.
وی ادامه می‌دهد: «تلویزیون از سرمایه سینما بهره می‌برد بدون سرمایه‌گذاری در تولید فیلم‌ها و به ثمن‌بخس حق پخش را خریداری می‌كند. در این شرایط سینماگران ناچار به ارایه فیلم‌ها به تلویزیون با مبالغ كم هستند. وقتی سالن‌های سینما به راحتی تعطیل می‌شود، طبیعی است كه دیگر راهی برای سینماگر باقی نمی‌ماند.»
هاشمی معتقد است: «این نوع رفتار با سینما ناشی از عملكرد تلویزیون و نمایندگان مجلس است وقتی ساترا را در مقابل ارشاد كه متولی امور فرهنگ در كشور است علم می‌كنند سینما در نگاه مسوولان جامعه و دولت بی‌اعتبار می‌شود. مجلس قانون سردستی و بدون كارشناسی را مصوب می‌كند و به موجب آن حق نمایش آثار فضای مجازی را به عهده سلایق مدیران تلویزیون می‌گذارد و این شرایط را برای سینما فراهم می‌آوردند.»
او می‌گوید: «شرایط امروز را در حوزه سینما باید كمیسیون فرهنگی مجلس پاسخگو باشد. افرادی كه سواد سینما و تولید در این حوزه را ندارند با عدم حضور مردم در انتخابات راهی مجلس شده و شرایط امروز را رقم زدند. مجلس باید به دنبال تلاش برای شناخت عوامل موثر در این نابسامانی در تلویزیون باشد. چه عواملی باعث شد كه تلویزیون مخاطب خود را به شبكه‌های ماهواره‌ای واگذار كند. تلویزیون كدام اثر پربیینده و فاخر را در سال‌های اخیر تولید كرده كه امروز برای نمایش خانگی تصمیم‌گیری می‌كند؟ البته كه دراین زمان كوتاه تا انتخابات همه می‌دانیم دولت در این شرایط قدرت لازم برای بازپس‌گیری حقوق حقه سینما و قانون وضع شده علیه سینما و سینماگران ندارد، پس باید همه تهیه‌كنندگان سعی كنند برای حقوق خود در دولت آینده تلاش جدی و با قانون مضحك بدون كارشناسی مجلس مقابله كنند.
هاشمی در خاتمه به تلاش رییس سازمان سینمایی برای تغییر درجه گروه صنف سینما اشاره می‌كند و می‌گوید: «تلاش مجدانه آقای دكتر انتظامی را برای تغییر گروه سینماها از درجه 3 به ۲ و بازگشایی سالن‌ها را ارج می‌نهیم اما ای كاش این تلاش پیش‌تر صورت می‌گرفت تا مخاطب بیش از این از سالن سینما دلزده نشده و از تماشای فیلم‌ها در سینما استقبال می‌كرد.»
برای مشاهده دیگر اخبار سینما اینجا کلیک کنید
برای مشاهده دیگر اخبار تئاتر اینجا کلیک کنید
منبع: روزنامه اعتماد
نویسنده: تینا جلالی
