پایگاه خبری تئاتر: هیچ بقالی نمی‌گوید ماست من ترش است؛ این مثل مصداق نظرسنجی‌ها و رای‌گیری‌هایی است که رسانه ملی با پایان سریال‌ها، مسابقه‌ها و برنامه‌های ترکیبی‌اش بعد از هر مناسبتی چون ایام نوروز، ماه رمضان، ماه محرم و... اعلام می‌کند. در این فاصله آمار ماهانه‌ای نیز ارائه می‌شد. یک هفته از آغاز سال نو گذشته بود که تلویزیون آماری از تماشاگرانش داد و اینکه برنامه «عصر جدید» در میان ویژه‌برنامه‌های سال نو بیش از 70درصد مخاطب داشته؛ استدلالی که به‌نظر می‌رسد براساس نظرسنجی مرکز تحقیقات رسانه ملی به ثبت رسیده است. اما این سؤال پیش می‌آید که تا چه اندازه این نوع نظرسنجی‌ها درست و دقیق و قابل استناد هستند؟
گفته می‌شود این آمار براساس تحقیقات میدانی و تماس مخاطبان با واحد162 استخراج می‌شود و بخشی نیز از طریق مراکز استان‌ها بوده و تحقیقات میدانی نیز در فاصله‌های زمانی صورت می‌گیرد.
تحقیقات به چه روش انجام می‌شود؟
علی طلوعی، رئیس مرکز تحقیقات صدا و سیما با پایان تعطیلات نوروزی درباره نظرسنجی‌هایی که این بخش از سازمان انجام می‌دهد، توضیح داده: «سال گذشته در شرایط کرونا، نظرسنجی را به‌صورت تلفنی انجام دادیم، چون امکان نظرسنجی حضوری فراهم نبود. درنظرسنجی تلفنی هم معمولا با توجه به فرهنگ جامعه ما و ذائقه پاسخگویی، در برخی موضوعات، بیش‌برآوردی و در موضوعات حساس، با کم‌برآوردی مواجهیم و این روند کار نظرسنجی را سخت کرد و امسال 2مرحله نظرسنجی در هفته اول و هفته دوم نوروز انجام دادیم. پرسشگران در تهران و ۳۱مرکز استانی با حضور در منازل آمار دقیق و مستندی جمع‌آوری کردند که بخشی از این آمار در هفته اول فروردین از طریق اداره کل روابط‌عمومی رسانه ملی منتشر شد.»
طلوعی سپس با دسته‌بندی برنامه‌های مختلف نوروزی، نتایج نظرسنجی برنامه‌های رسانه ملی را اینگونه تشریح کرد که در ایام نوروز امسال، هفته اول 82.6درصد مردم برنامه‌های رسانه ملی را دیدند. این برنامه‌ها شامل ویژه‌برنامه‌ها و سریال‌های نوروز، ویژه تحویل سال، اخبار و... بود که مخاطب را پای قاب تلویزیون و رادیو نشاند. در هفته دوم میزان مخاطبان به 76.8درصد رسید که به این ترتیب میزان بیننده هفته اول و دوم نزدیک ۸۰درصد و مدت‌زمان تماشای برنامه برای هر فرد ۲ساعت‌و۴۶دقیقه بوده است. این سؤال پیش می‌آید که این درصدها از چه تعداد مخاطب بوده و اینکه مرکز تحقیقات از چند نفر نظرسنجی را انجام داده است؟ آماری که هیچ‌گاه به آن اشاره نمی‌شود و کسی پاسخگو نیست.
اشکالات آماری که وجود دارد
این سال‌ها خیلی‌ها از نبود بیننده‌های تلویزیون و کاهش آمار مخاطبان گفته‌اند اما تلویزیون همچنان اصرار بر پرمخاطبی خود دارد. البته نمی‌توان گفت که در جامعه امروز به‌خصوص در شهرها و روستاها تلویزیون بیننده ندارد. به‌طور حتم تلویزیون تماشاگران خود را هم به‌صورت ثابت و هم مقطعی داشته و دارد اما باز هم نمی‌توان به این آمار اکتفا کرد. مرکز افکارسنجی رسانه ملی تقریبا هر ماه آماری از برترین برنامه‌هایش از نظر تعداد مخاطب اعلام می‌کند و هر‌ماه آمار دقیقی از بستر و نحوه سنجش این داده‌ها ارائه نمی‌کند و اینکه این درصدهای 82 یا 75 و... از چه تعداد بیننده تلویزیون است و از کل جمعیت ایران چند درصد را شامل می‌شود معلوم نیست؟ این نظرسنجی‌ها به شکل تصادفی از کل جامعه چگونه انجام می‌شود؟ به‌طور حتم نظرسنجی‌ها در جمعی محدود انجام می‌شود که احتمال شرطی‌شدن به سؤالات را دارد و یا نمونه مناسبی برای اینکه به کل جامعه تعمیم داده شوند، نیست.
تلوبیون و آمار تماشاگران سریال‌ها
تلوبیون می‌تواند یک جامعه آماری را از کل جمعیتی که وجود دارد به ما نشان بدهد. اگر نگاهی به سریال‌های موجود در تلوبیون داشته باشیم، می‌توانیم تعداد تماشاگران سریال‌ها را ببینیم. با نگاه به آمار تماشاگران سریال‌های نوروزی «نون.خ» سعید آقاخانی با احتساب تماشاگران هر قسمت در مجموع تا به امروز بیش از 6میلیون بیننده در تلوبیون داشته که این آمار برای سریال «گاندو» نیز دیده می‌شود. اما سریال «همبازی» برادران محمودی یک‌میلیون‌و500هزار بیننده داشته و آمار تلوبیون برای «نوروز رنگی» بیش از 2میلیون نفر بوده است. هر چند خیلی‌ها از 2قسمت پایانی پایتخت ناراضی بودند، آمار تلوبیون از بینندگانش نشان می‌دهد که 2قسمت پایانی در مجموع بیش از 30هزار تماشاگر داشته است. حالا این آمار شاید در مرکز نظرسنجی تبدیل به درصد شده و یا اینکه در کنار این آمار، آمارگیری تلفنی در پایتخت و مراکز استان‌ها نیز ثبت شده است.
در سریالیست رأی دهید
در همین تلوبیون نیز بخشی با عنوان «سریالیست» آماده شده تا بیننده‌ها در آن رای‌گیری داشته باشند که البته شبکه یک همین برنامه «سریالیست» را داشت و در پایان براساس نظرسنجی سریال‌های پخش شده در سال گذشته، «نون.خ2» با 47درصد رضایت در صدر قرار گرفته است. سپس «پایتخت» سیروس مقدم و در ادامه فصل سه «بچه مهندس»، «خانه امن» و «زیرخاکی» در رده‌های دیگر قرار گرفتند.
با ورود شماره تماس و دریافت کد چهاررقمی می‌توان در نظرسنجی سریالیست شرکت کرد. اما در همین نظرسنجی که از میان 5 یا 6سریال است، وقتی می‌خواهیم نتیجه رای‌گیری‌ها را ببینیم تعداد رای‌دهندگان مشخص نیست و تنها درصد رای‌گیری دیده می‌شود.
برای مشاهده دیگر اخبار سینما اینجا کلیک کنید
برای مشاهده دیگر اخبار تئاتر اینجا کلیک کنید
منبع: همشهری
نویسنده: فهیمه پناه آذر
