چارسو پرس: قدمت کتاب خیلی بیشتر از سینما است و از بسیاری جهات شکل بهتری از داستانپردازی را ارائه میدهند. تخیل ما در ترس، شیفتگی، هیجان و غم از هر فیلم سینمایی کارآمدتر است. وقتی یک فیلمساز رمانی را به گونهای اقتباس میکند که با آن چه مخاطب خوانده و احساس کرده تطابق دارد یا حتی در مواردی بهتر است، نتیجه واقعا جادویی از آب درمیآید مثل «جنگیر» (The Exorcist). کلام مکتوب این توانایی را دارد که ما را از طریق چشم ذهن به دنیاهای دیگر، زمانهای دیگر و زندگیهای دیگر ببرد. این توانایی منحصربهفرد به کتابها ویژگی اسطورهای میبخشد و به همین دلیل هم کتاب در تاریخ هنر جایگاهی اسطورهای دارند. با این اوصاف طبیعی است که هالیوود از این ویژگی استفاده کند و برای ساخت بعضی از برترین آثارش از ادبیات الهام بگیرد اما همیشه کتابها به عنوان منبع الهام فیلمهای سینمایی استفاده نمیشوند و گاهی به عنوان یک شیء باارزش در روند داستان نقش بسزایی دارند.
اصطلاح سینمایی مکگافین به چیزی گفته میشود که شاید به خودی خود اهمیت خاصی نداشته باشد اما در پیشبرد داستان اهمیت ویژهای دارد؛ برای مثال یک جسم خاص اگر از داستان حذف شود، جایگاه تمام عناصر را به هم میریزد و انگار چیزی سر جای خودش نیست. کتابها گاهی در بعضی از فیلمهای سینمایی به عنوان مکگافین عمل میکنند و به چهارچوب کلی داستان شکل میدهند. این اشیا معمولا حامل صفاتی مثل قدرت، ثروت، رموز و دانش هستند و همهی ماجراهای فیلم به نوعی بر محتوای آنها متمرکز است. در ادامه به سراغ ۱۰ کتاب برتری که در فیلمهای سینمایی استفاده شدند و همهی ما آرزو داریم آنها را در کتابخانهمان داشته باشیم را بررسی میکنیم.
۱۰- کتابچهی راهنمای افراد تازه درگذشته در «بیتل جوس»
- نام فیلم: بیتلجوس (Beetlejuice)
- سال انتشار: ۱۹۸۸
- کارگردان: تیم برتون
- بازیگران: الک بالدوین، جینا دیویس، وینونا رایدر، مایکل کیتون
- امتیاز IMDb فیلم: ۷.۵ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: ۸۵ از ۱۰۰
بیتلجوس از نظر فیلم شناسی یکی از خلاقانهترین و البته شگفتانگیزترین آثار تیم برتون است. زندگی پس از مرگی که تیم برتون در این فیلم تصویر کرد یکی از سرگرمکنندهترین تصورات تاریخ سینما است و قرار دادن شیوههای زندگی پس از مرگ در یک کتابچهی کوچک ضربهای هوشمندانه و استادانه است.
در طول فیلم تنها چند کلمه از کتاب خوانده میشود و به همین دلیل هم در هالهای از رمز و راز قرار دارد. این کتابچهی راهنما مخصوص افراد تازه درگذشته است و به آنها دستورالعملهایی را یادآوری میکند که در زندگی تازهشان به آنها نیاز دارند، دقیقا شبیه کتابچههای راهنمایی که در وسایل الکترونیکی تعبیه شدند و طرز کار آنها را به کاربر میآموزند. یکی دیگر از خلاقیتهای بانمک تیم برتون جایی است که بروشوری از میان کتاب بیرون میافتد و روی آن آگهی «بیتلجوس» به چشم میخور
۹- کتاب «عشق در زمان وبا» در فیلم «سرندیپیتی»
- نام فیلم: سرندیپیتی (Serendipity)
- سال انتشار: ۲۰۰۱
- کارگردان: پیتر چلسوم
- بازیگران: جان کیوساک، کیت بکینسیل، بریجیت موهانیان، جان کوربت
- امتیاز IMDb فیلم: ۶.۸ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: ۵۹ از ۱۰۰
«سرندیپیتی» یک کمدی رمانتیک شایان ستایش با بازی جان کیوساک و کیت بکینسیل است. ماجرای فیلم دربارهی دختر و پسری به نامهای سارا و جاناتان است که در شب کریسمس به صورت کاملا اتفاقی یکدیگر را ملاقات میکنند و تصمیم میگیرند با هم خرید کنند. جاناتان که در همان نگاه اول یک دل نه صد دل عاشق سارا شده، از او میخواهد برای آشنایی بیشتر شماره تلفنش را داشته باشد اما سارا که از قضا خرافاتی هم است به او قول میدهد اگر یک بار دیگر به صورت اتفاقی ملاقات کنند، این کار را خواهد کرد. خوشبختانه این اتفاق میافتند اما سختگیریهای سارا تمامی ندارد؛ وقتی کاغذی که شماره تلفن را رویش نوشته به دلیل وزش باد از دست جاناتان خارج میشود، سارا تصمیم میگیرد از یک دستدومفروشی کتاب «عشق در سالهای وبا» نوشتهی گابریل گارسیا مارکز را بخرد و نام و شمارهاش را رویش بنویسد سپس کتاب را به فروشندهی دیگری بفروشد و اگر جاناتان نگونبخت موفق شود کتاب مورد نظر را پیدا کند یعنی به هم تعلق دارند و باید رابطهی جدیتری را آغاز کنند.
«عشق در سالهای وبا» از این جا به بعد داستان شیرین و هیجانانگیزی را شکل میدهد و جاناتان برای پیدا کردن معشوقهاش جستجوی جذابی را آغاز میکند که اساس این کمدی رمانتیک دوستداشتنی است.
۸- سالنامهی ورزشی گریس در «بازگشت به آینده»
- نام فیلم: بازگشت به آینده قسمت ۲ (Back to the Future Part II)
- سال انتشار: ۱۹۸۹
- کارگردان: رابرت زمکیس
- بازیگران: مایکل جی. فاکس، کریستوفر لوید، لی تامپسون، توماس ویلسون
- امتیاز IMDb فیلم: ۷.۸ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: ۶۳ از ۱۰۰
تمام ماجراهای فیلم دوم در فرانچایز محبوب «بازگشت به آینده» (Back to the Future) به این سالنامهی ورزشی وابسته است. هنگامی که مارتی مک فلای برای کمک به پسرش و جلوگیری از زندانی شدنش در آینده، به سال ۲۰۱۵ فرستاده میشود به این فکر میافتد که برای بهرهبرداری مالی هم که شده مقداری از دانش آینده را با خودش به سال ۱۹۸۵ ببرد و چه چیزی بهتر از یک سالنامهی ورزشی.
البته دکتر امت از این ایده ناراحت میشود اما بیف تنن پیر از این ایده حسابی استقبال میکند و بعدا در سال ۱۹۵۵ کتاب را به خودش بازمیگرداند و بقیه ماجراهای فرانچایز بر اساس همین طرح جلو میرود. در هر صورت این یک نقطهی کانونی عالی برای فیلم است؛ زیرا اطلاعات آیندهنگرانه در مغز بیف تنن میتواند هم آینده را تغییر دهد و هم گذشته را!
۷- کتاب «نه دروازهی پادشاهی سایهها» در فیلم «دروازهی نهم»
- نام فیلم: دروازهی نهم (The Ninth Gate)
- سال انتشار: ۱۹۹۹
- کارگردان: رومن پولانسکی
- بازیگران: جانی دپ، لنا اولی، امانوئل سنیه
- امتیاز IMDb فیلم: ۶.۷ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: ۴۳ از ۱۰۰
تعداد کمی از مردم «دروازهی نهم» رومن پولانسکی را تماشا کردند و حتی تعداد کمتری از آن لذت بردند و این بسیار عجیب است؛ زیرا با داستانی هوشمندانه، جذاب و پلیسی سروکار داریم که یادآور فیلمهای نوآر دهههای ۴۰ و ۵۰ میلادی است. جانی دپ ایفاگر نقش شخصیتی به نام دین کورسو است. این دلال کتابهای کمیاب قصد دارد روی سه کتابی که ظاهرا توسط شیطان نوشته شده تحقیق و نسخهی اصلی را شناسایی کند.
«دروازهی نهم» ماجرای گروهی از شیطانپرستان را دنبال میکند که معتقدند اگر به کتابی به نام «نه دروازهی پادشاهی سایهها» دست پیدا کنند که توسط شیطان نوشته شده، به قدرتهای مافوق طبیعی میرسند. یک میلیونر به نام بوریس بالکان (فرانک لانگلا) که یک نسخه از کتاب را در کلکسیون شخصیاش دارد از دلال کتابی به نام کورسو (جانی دپ) میخواهد دو نسخهی دیگر کتاب که یکی در پرتغال و یکی دیگر هم در فرانسه قرار دارد را پیدا کند و نسخهی اصلی را تشخیص دهد.
«دروازهی نهم» از طریق فضاهای زیبای اروپایی، موسیقی متن دلهرهآور و ظهور روحانی یک فم فتال، قدرت و عرفان پشت کتاب را به مخاطب نشان میدهد. گویی تنها با در دست گرفتن کتاب سرنوشت صاحب آن کنترل میشود. البته فیلم رومن پولانسکی هرگز آن طوری که دوست دارید پیش نمیرود اما در مجموع به فرقههای شیطانی و آیینهایشان دیدگاه جالبی دارد.
۶- کتاب «دزد ارکیده» در فیلم «اقتباس»
- نام فیلم: اقتباس (Adaptation)
- سال انتشار: ۲۰۰۲
- کارگردان: اسپایک جونز
- بازیگران: نیکلاس کیج، مریل استریپ، کریس کوپر، کارا سیمور
- امتیاز IMDb فیلم: ۷.۷ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: ۹۱ از ۱۰۰
نتیجهی همکاری اسپایک جونز، چارلی کافمن و نیکلاس کیج در سال ۲۰۰۱ به متا فیلم بانمکی به نام «اقتباس» ختم شد. نیکلاس کیج ایفاگر نقش فیلمنامهنویس مشهور چارلی کافمن و برادر خیالیاش دونالد است که تصمیم میگیرد رمان واقعی «دزد ارکیده» نوشتهی سوزان اورلئان را به یک اقتباس سینمایی تبدیل کند.
فیلم به نوعی همزمان به دشواریهای اقتباس کتاب «دزد ارکیده» و سختیهای فیلمنامهنویسی میپردازد و یک شاهکار پیچیده است که بعد از تماشای آن به بدیع بودنش پی میبرید.
۵- نتوران دمنتو در فیلم «مردهی شریر»
- نام فیلم: مردهی شریر (The Evil Dead)
- سال انتشار: ۱۹۸۱
- کارگردان: سم ریمی
- بازیگران: بروس کمبل، الن سندوایس، بتسی بیکر، ماگدا کونوپکا
- امتیاز IMDb فیلم: ۷.۴ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: ۹۵ از ۱۰۰
نتوران دمنتو در مصر باستان به عنوان کتاب مرگ هم شناخته میشود. این کتاب در تاریخچهی فرانچایز محبوب «مردهی شریر» جایگاه ویژهای دارد و بخش مهمی از روند داستانی وامدار آن است. کتاب مملو از وردهای مختلف برای کنترل شیاطین و مردگان است. مخاطبان با نتوران دمنتو شیطانی و عجیب برای نخستین بار در «مردهی شریر» محصول سال ۱۹۸۱ آشنا شدند.
کتاب توسط چند جوان ماجراجو در یک کلبهی جنگلی متروکه کشف شد و بعد از آن هیچ چیز عادی پیش نرفت و حوادث شوم یکی پس از دیگری به وقوع پیوستند. شاهکار سم ریمی مملو از لحظات وحشتناک و در عین حال کمدی است و همراه جلوههای ویژهی تماشایی و بازیهای خوب مخاطب را تا مرز سکته میبرد. در هر صورت نتوران دمنتو فوق عجیب و وحشتناک است و مخاطب فیلم ریمی را با ابعاد تازهای از ترس آشنا میکند.
۴- کتاب «عروس شاهزاده» در فیلم «عروس شاهزاده»
- نام فیلم: عروس شاهزاده (The Princess Bride)
- سال انتشار: ۱۹۸۷
- کارگردان: راب رینز
- بازیگران: کری الویس، رابین رایت، مندی پتینکین، آندری جیانت
- امتیاز IMDb فیلم: ۸ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: ۷۷ از ۱۰۰
فیلم عاشقانهی «عروس شاهزاده» محبوب است اما از سوی دیگر به تقلیدی سطحی از افسانههای جن و پری قرون وسطایی بیشباهت نیست، با این حال لحن جدی فیلم، تماشای آن را به تجربهای جادویی برای مخاطب تبدیل میکند. البته از بازیهای خوب بازیگران در لذتبخش کردن این تجربه اصلا نباید چشمپوشی کرد.
«عروس شاهزاده» بر پایهی کتابی به همین نام پیش میرود. ماجرا از این قرار است که یک پدربزرگ مهربان بر بالین نوهی بیمارش حاضر میشود و برای سرگرم کردن او شروع به خواندن کتاب داستانی به نام «عروس شاهزاده» میکند که روایتگر زندگی پرماجرای یک شاهزاده خانم زیبا و جوان در جستجوی عشق واقعی است.
۳- کتاب «جین ایر» در فیلم «قطعا، شاید»
- نام فیلم: قطعا، شاید (Definitely, Maybe)
- سال انتشار: ۲۰۰۸
- کارگردان: آدام بروکس
- بازیگران: رایان رینولدز، آیلا فیشر، ریچل وایس، ابیگیل برسلین، الیزابت بنکس
- امتیاز IMDb فیلم: ۷.۱ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: ۷۰ از ۱۰۰
«قطعا، شاید» یک کمدی شگفتانگیز است که سه داستان دربارهی سه زن مختلف را روایت میکند و رایان رینولدز در نقش پدر مجردی به نام ویل این داستانها را هنگام خواب برای دختر ده سالهاش تعریف میکند و از قضا همهی این اتفاقات ریشه در واقعیت دارند. دختر بچه دقیقا نمیداند کدام یک از این داستانهای عاشقانه به رابطهی میان پدر و مادرش ختم میشود.
در یکی از داستانها ویل با دختری به نام اپریل وارد رابطه میشود. اپریل در تمام زندگیاش یک علاقه دارد و آن هم جمعآوری همهی نسخههای جین ایر است تا بالاخره به یک نسخهی دست نویس برسد. ظاهرا پدرش پیش از مرگ نسخهی دست نویسی از این کتاب را برای او به جا گذاشته بود که به دلایلی از بین میرود. این سناریو در طول «قطعا، شاید» به خوبی پرداخت میشود و فیلم را به یکی از بهترین کمدی رمانتیکهای دههی ۲۰۰۰ میلادی تبدیل میکند.
۲- خاطرات جام در فیلم «ایندیانا جونز»
- نام فیلم: ایندیانا جونز و آخرین جنگ صلیبی (Indiana Jones and the Last Crusade)
- سال انتشار: ۱۹۸۹
- کارگردان: استیون اسپیلبرگ
- بازیگران: هریسون فورد، دنهلم الیوت، آلیسون دودی، جان ریس- دیویس
- امتیاز IMDb فیلم: ۸.۲ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: ۸۸ از ۱۰۰
«خاطرات جام» در «ایندیانا جونز و آخرین جنگ صلیبی» اهداف زیادی را دنبال میکند و نقش اساسی در داستان دارد. دکتر جونز این دفتر خاطرات را برای این که در جای امنی نگهداری شود به خانهی پسرش میفرستد و سپس ناپدید میشود. این دفتر خاطرات در حقیقت شامل نقشهی مکانی است که در آن جام مقدس نگهداری میشود و ایندی میتواند مستقیما سراغش برود.
این دفترچهی چرمی ساده شامل یادداشتهای روزانه و نقشههای گنج احتمالی است اما از نازیها گرفته تا السا، دوناوان و حتی شخص آدولف هیتلر در به در دنبالش هستند و این تعقیب و گریزها داستان را جلو میبرند.
۱- کتاب «داستان بیپایان» در فیلم «داستان بیپایان»
- نام فیلم: داستان بیپایان (The NeverEnding Story)
- سال انتشار: ۱۹۸۴
- کارگردان: ولفگانگ پترسون
- بازیگران: نوآ هاتاوای، برت آلیور، تامی استروناخ، موزز گان
- امتیاز IMDb فیلم: ۷.۳ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز فیلم: ۸۳ از ۱۰۰
ماجرای فیلم دربارهی پسر نوجوانی به نام باستیان است که کتاب ممنوعهای را میدزدد و به جای این که به مدرسه برود، کل روز را در اتاق زیر شیروانی پنهان میشود و به خواندن کتاب میگذراند. آن چه در ادامه شاهدش هستیم ماجراجویی شگفتانگیز در دل سرزمینی به نام فانتازیا است؛ سرزمینی افسانهای که برای نجات یافتن از بلایا به یک پادشاه خردسال نیاز دارد.
«داستان بیپایان» بیش از هر کتاب دیگری در این فهرست تمثیلی از کتابهای قدرتمند است؛ کتابهایی که همان طور که در حال خواندنشان هستیم در داستان هم نقشآفرینی میکنیم. ما در حالی که مشغول خواندن کلماتیم جهان، شخصیتها و سناریوهای متفاوتی را مقابل چشمانمان خلق میکنیم. باستیان یک کرم کتاب است و از خواندن افسانهها لذت میبرد اما در هر صورت برای این که به قهرمان یک داستان عجیب تبدیل شود، بیش از حد بیتجربه است.
///.
منبع: دیجیمگ
