چارسو پرس: در این نشست ابتدا بهزاد صدیقی ضمن توضیح دربارهی چرایی سلسلهنشستهای سایهی خیال که موضوعات مورد غفلت قرارگرفتهی تئاتر کودک و نوجوان را مورد بررسی و مداقه قرارمیدهد، دربارهی موضوع مورد بحث این جلسه گفت: همچنانکه میدانیم رسانهها انواع و اشکال خاصی دارند که هنرهای نمایشی و زیرشاخههای آن مثل تئاتر یکی از آنها به شمار میرود و جدا از بحث سرگرمکنندگی و زیباییشناسی، به عنوان یک رسانه محسوب میشوند و مفاهیم مهم انسانی را به مخاطبان انتقال میدهند.طبعتن تئاتر کودک و نوجوان به عنوان یک رسانهی زنده، مفاهیم آموزشی و تربیتی را برای گروه مخاطبان کودک و نوجوان خود دنبال میکند.
این پژوهشگر و نمایشنامهنویس در ادامه یادآورشد: با توجه به پدیدههای مدرن و نوظهور وسایل ارتباطجمعی و ابزارها، شیوهها و تکنیکهایی که در تئاتر کودک نوجوان مورد استفادهقرارمیگیرد، این نوع تئاتر به عنوان رسانهی جدید و تأثیرگذار میتواند مفاهیم آموزشی تربیتی و اخلاقی و ... به صورت جذابتر و بهتر به کودکان و نوجوانان منتقل کند.
در بخش دیگری از این نشست، دکتر بهرام جلالیپور در ابتدای سخنان خود، ضمن تشکر از برگزارکنندگان نشست و گروه اجرایی در نمایشنامهخوانی نمایشنامهی "بنیامین و بن تن"، در خصوص نقش رسانهای تئاتر کودک و نوجوان گفت: اولین مسئلهای که در مطالعات رسانه مطرح میشود، طبعن تعیین چیستی و حدود و ثغور خود رسانه است. همانند بسیاری از واژگان تخصصی دیگر، رسانه یک معنای عام و یک معنای خاص دارد. در معنای عام، رسانه به همهی ابزارهایی اطلاق میشود که برای ارتباط اجتماعی، یعنی یک ارتباط بین حداقل دو نفر مورد استفاده قرارمیگیرد.در معنای خاص، رسانه معمولن ابزارهای ارتباط گروهی مثل مطبوعات، رادیو و تلویزیون، رسانههای محیطی، و اخیرا رسانههای جدید را به ذهن متبادر میکند.
وی در ادامه افزود: هنگامی که از مفهوم رسانه صحبت میشود، بلافاصله کنش اجتماعی شکل میگیرد. ارتباط، یک فعالیت اجتماعی، و رسانه، ابزار و فضایی است که ارتباط بین گیرنده و فرستنده را امکانپذیر میسازد. از منظر نوع این ارتباط، طیف وسیعی از فعالیتهای رسانهای از یکدیگر قابل تفکیک است: یکسویه یا دوسویه؛ فردی یا گروهی؛ مستقیم یا غیرمستقیم؛ دیداری یا شنیداری و...
این استاد دانشگاه در بخش دیگری از سخنان خود در بررسی تئاتر به عنوان یک رسانه گفت: تئاتر به عنوان یکی از شاخههای هنری میتواند کارکرد رسانهای داشته باشد. هنرمندان تئاتر نیز مثل سایر هنرمندان در فعالیت هنری به دنبال انتقال یک پیام، مفهوم یا ایده هستند و از این منظر، کنش هنریشان رویهای رسانهای مییابد. در این معنای خاص هنر تئاتر نیز مثل سایر گونههای هنری میتواند معنای رسانهای را دنبالکند. بارزترین شکل بروز این رویکرد در تئاتر فعالیتهایی است که در آنها از تئاتر به عنوان ابزاری برای انتقال مفاهیم سیاسی، اجتماعی، دینی و فرهنگی استفاده میشود.
او در ادامه بر تقدم رویکرد رسانهای نسبت به هنر اشاره کرد و گفت: از نظر تاریخی، در آثار هنری، وجه رسانهای بر وجه زیباییشناسانه متقدم بوده و آنچه مثلن بر دیوارهی غارها نقش میبسته، بیش از آنکه کارکرد زیباییشناسانه داشته باشد، نقش کارکردی را دنبال میکردهاست. اما این رویکرد، امروز، اگر جنبه ایدئولوژیک به خود بگیرد، رویکردی آسیبزننده خواهدبود؛ به ویژه، حوزهی تئاتر کودک و نوجوان از این نظر وضعیتی بسیار شکننده و اسفبار دارد.زیرا به صورت سنتی، در اجرای تئاتر برای کودکان و نوجوانان، همواره رویکردی آموزشی دنبال میشود.
این نمایشنامهنویس در ادامهی سخنان خود، با اشاره به این که امروزه رسانههای جدید اصلن قابل کنترل نیستند و کمتر میتوان دسترسی کودکان و نوجوانان را به آنها محدودکرد،گفت: این رسانهها فرصتها و تهدیدهای فراوانی را به وجود آوردهاند و تئاتر نیز مثل سایر رسانهها میتواند از فرصتهای آنها استفاده کند. یکی از مهمترین ابزارها و جذابیتهای رسانههای جدید وجه مشارکتی آنها است. البته این وجه مشارکتی پیشتر در تئاتر نیز وجود داشت و به خصوص در تئاتر کودکان و نوجوان نقشی بارزتر و حیاتی ایفا میکرد.امروزه، به مدد امکانات رایانهای، رادیو و تلویزیون تعاملی، مطبوعات الکترونیک، رسانههای تبلیغاتی محیطی، به سمت و جه مشارکتی رفتهاند و تئاتر نیز میتواند از این امکانات برای هرچه تعاملیتر کردن فعالیت رسانهای خود بهره ببرد.
همچنین بهزاد صدیقی در ادامهی این نشست اضافهکرد: متأسفانه تئاتر کودک ما آنقدر هم در شکل و شیوهی اجرایی و هم در محتوا از تکرار و کلیشهها رنج میبرد که پدیدآورندگان آن، از به کارگیری ابزارهای مدرن وسایل ارتباطی و موضوعاتی که این نوع ابزار ها بر زندگی کودکان و نوجوانان تأثیر میگذارد، غافلشدهاند و اغلب به همان شکلها و شیوهها و موضوعات رایج و تکراری رویمیآورند و به آنها بسندهمیکنند. او تصریح کرد: به نظر میرسد برای آن که بتوانیم از این ابزارها در تئاتر کودک و نوجوان استفاده کنیم و به موضوعاتی که کودک و نوجوان امروز با آن روبهروست توجه داستهباشیم، نیاز به مطالعات بیشتر و پژوهشهای کاربردیتری داریم و تولیدکنندگان تئاتر کودک و نوجوان، چه در حوزهی نمایشنامه و چه در حوزهی اجرا، با تحقیقات و آزمایشها و اتودها در این زمینه میتوانند تجربیات جدیدی را بهدستآورند و ارائهدهند. این مطالعه و تحقیق و آزمایش زمانی میسرخواهدشد که به آن بهای لازم را بدهیم و بر وجه رسانهگی آن نیز توجه کنیم.
وی در ادامه افزود: میتوان گفت تئاتر کودک و نوجوان به مثابه و به عنوان یک رسانهی زنده و تأثیرگذار در انتقال موضوعات و مسائل و مفاهیم مهم دنیای کودکان و نوجوانان امروز، نقش اساسی بر فعالیتهای فکری و ذهنی و دغدغهمندیهای زندگی آنان ایفامیکند.
لازم به یادآوری است در پایان این نشست، پرسشهایی از سوی شرکتکنندگان آن مطرح شد و مدعوعوین نیز به این پرسشها پاسخدادند و پس از آن لوح تقدیری به هریک از مهمانان و گروه اجرایی این نمایشنامهخوانی اهداشد.
گفتنی است در نمایشنامهخوانی بنیامین و بنتن پارسا پولادوند، نسرین کریمی، حامد حاجیان، و مریم امینی نقشخوانی کردند و نوید صفاریان به عنوان مشاور و دستیار هنری کارگردان و انتخاب افکت و موسیقی در اجرای آن این گروه را یاری داد.