چارسو پرس: انیمیشن‌های آوانگارد با زبانی ساده، خلاقانه و منحصربه‌فرد توانسته‌‌اند تاثیر پررنگی بر دنیای جذاب تصاویر متحرک بگذارند. انیمیشن تجربی در چند دهه‌ی اخیر مسیر را برای سازندگان صنعت پویانمایی نیز هموار کرده است تا بدون محدودیت، آثار جریان‌ساز، خلاقانه، متفاوت و کم‌هزینه خلق کنند. شاید آثار آن‌ها گاهی عجیب و غیرقابل باور به نظر برسد اما شکی نیست که توانسته مخاطبان خاص خود را هم داشته باشد. برخی از این فیلم‌ها ساختارشکن و مهم تلقی می‌شوند و شناخت‌شان برای سینمادوستان واجب است.
۱۰- پاپریکا (Paprika)
- کارگردان: ساتوشی کن
- محصول: ۲۰۰۶
- امتیاز IMDb به فیلم: ۷.۷ از ۱۰
انیمه‌ی درخشان «پاپریکا» آخرین اثر ساتوشی کن، هنرمند مشهور ژاپنی به شمار می‌رود که توسط استودیوی انیمیشن‌سازی مدهاوس (Madhouse) ساخته شده و دومین همکاری او با این استودیو پس از فیلم «آبی تمام عیار» (Perfect Blue) است. «پاپریکا» روایت‌گر داستان زندگی یک روان‌درمانگر است که پس از دزدیده شدن یک دستگاه به نام دی‌سی مینی (DC Mini) که می‌تواند به رویاهای مردم وارد شود، ناگهان خود را در دنیایی پیچیده و باورنکردنی پیدا می‌کند.
فیلم «پاپریکا» بسیار عمیق‌تر به موضوع و مفهوم خواب می‌پردازد و برخلاف دیگر آثار ساتوشی کن، مخاطب شاهد یک ارتباط عمیق‌تر بین دنیای خیالی و واقعیت است به شکلی که مررز بین آن‌ها مشخص نیست. وجود جلوه‌های بصری چشم‌گیر و موسیقی متن پرشور در کنار قصه‌گویی درخشان، در نهایت این اثر را به یک شاهکار تمام عیار تبدیل می‌کند. همچنین آخرین فیلم ساتوشی کن الهام‌بخش کریستوفر نولان نیز برای ساخت فیلم «تلقین» (Inception) شد.
۹- خدای دیوانه (Mad God)
- کارگردان: فیل تیپت
- محصول: ۲۰۲۱
- امتیاز IMDb به فیلم: ۶.۸ از ۱۰
انیمیشن بزرگسالانه تجربی «خدای دیوانه» استاپ‌موشنی بدون دیالوگ، ساخته‌ی فیل تیپت افسانه‌ای است که آثاری مانند پارک ژوراسیک و جنگ ستارگان را در کارنامه‌ی خود دارد. این انیمیشن بیش از سی سال درحال ساخت بود و سرانجام در سال ۲۰۲۲ به نمایش درآمد.
«خدای دیوانه» در ژانر ترسناک است و داستان آن برمبنای ساختارهای کاملا متفاوتی در قصه‌گویی روایت می‌شود. این فیلم درباره‌ی یک شخصیت قدرتمند و بلند‌قامت است که با نام مستعار قاتل شناخته می‌شود. او از طریق اتاقک زیرآبی به دنیای جهنمی و وحشت‌ناک هیولاهای گوشت‌خوار و ماشین‌آلات صنعتی فرود می‌آید تا به واسطه‌ی یک نقشه‌ی جذاب و چمدانی مملو از بمب، دشمنان را نابود کند اما در طی مسیر نقشه‌هایش به طور کامل خراب می‌شود.
صحنه‌های تکان دهنده همراه با جزئیات بسیار دقیق و حساب شده در بستر تکنیک استاپ‌موشن که یکی از روش‌های بسیار محبوب دهه‌های اخیر صنعت انمیشین‌سازی به حساب می‌آید، توانسته از «خدای دیوانه» یک اثر پرشور و متفاوت بسازد که بدون‌شک تماشای آن تجربه‌ی منحصربه‌فردی خواهد بود.
|
۸- دوست‌دار تو ونسان (Loving Vincent)
- کارگردان: دوروتا کوبیلا، هیو ولچمن
- محصول: ۲۰۲۱
- امتیاز IMDb به فیلم: ۷.۸ از ۱۰
«دوست‌دار تو ونسان» انیمیشنی است که به مرگ مرمروز و عجیب نقاش هلندی، ونسان ون گوگ می‌پردازد. هدف اصلی سازندگان آن ادای احترام به این هنرمند بزرگ بوده است. این اثر از ۶۵۰۰۰ نقاشی رنگ روغن ساخته شده که همگی با تکنیک مورد استفاده‌ی خود ونگوگ در نقاشی‌هایش کشیده شده‌اند.
هر نما از این پویانمایی شبیه به یک تابلوی نقاشی است و گویی برای مدت کوتاهی غرق درجهان عجیب و باشکوه آثار این هنرمند سبک امپرسیونیسم می‌شویم. شاید بتوان آن را با فیلم‌های روتوسکوپی‌ای مانند «یک پوینده تاریک» (A Scanner Darkly) مقایسه کرد، اما تصاویر خارق‌العاده و تکنیک متفاوت آن باعث شده که «دوست‌دار تو ونسان» نسبت به دیگر انیمیشن‌ها، کاملا متمایز دیده شود.
۷- کلاوس (Klaus)
- کارگردان: سرخیو پابلوس
- محصول: ۲۰۱۹
- امتیاز IMDb به فیلم: ۸.۲ از ۱۰
فیلم «کلاوس» به کارگردانی سرخیو پابلوس است که قصه‌ی آن جهان تاریک و جدیدی از کرسیمس را به تصویر می‌کشد. کلاوس تاثیر بسیار زیادی بر انیمیشن دوبعدی گذاشت و توانست محدودیت‌هایی که سال‌ها سازندگان این نوع از پویانمایی با آن مواجه می‌شدند را به طرز چشم‌گیری کنار بگذارد.
تیم تولید «کلاوس» با ساخت و توسعه‌ی فناوری‌های نوین موفق شدند که بافت، نور و سایه‌های با کیفیتی را به انیمیشن‌های دوبعدی اضافه کنند به شکلی که همان وضوح تصویری پویانمایی‌های سه بعدی را به نمایش می‌گذارد. این پیشرفت در ساخت پویانمایی‌های دوبعدی، بسیار کارآمد و مهم تلقی می‌شود؛ زیرا تولیدکنندگان این دسته از آثار می‌توانند بدون صرف زمان بسیار، هزینه‌های بالا و استفاده از روش‌های پیچیده‌‌ی قدیمی به کیفیت مطلوبی از تصاویر برسند.
۶- زندگی بیداری (Waking Life)
- کارگردان: ریچارد لینکلیتر
- محصول: ۲۰۰۱
- امتیاز IMDb به فیلم: ۷.۷ از ۱۰
اثر «زندگی بیداری» یک انیمیشن تجربی متفاوت در قصه‌گویی و تکنیک است. شخصیت اصلی در خواب و بیداری گرفتار شده و همین امر علتی می‌شود تا مانند دانته در کمدی الهی، سفری را طی کند. هنگامی که این شخصیت در میان همکلاسی‌هایش عبور می‌کند، هرکدام از آن‌ها مقدمه‌ی کوتاهی درباره‌ی فلسفه‌ی پست‌مدرنیسم و اگزیستانسیالیسم را برای او شرح می‌دهند.
این ماجراجویی هیجان‌انگیز، عجیب و فلسفی با استفاده از تکنیک روتوسکوپی ساخته شده است که یک دنیای خیالی کم‌نظیری را برای مخاطب ایجاد می‌کند. منتقدین «زندگی بیداری» را یک اثر تکان‌دهنده توصیف می‌کنند. بدون شک این پویانمایی در عین سادگی، یکی از تفکربرانگیزترین انیمیشن‌هایی محسوب می‌شود که تاکنون ساخته شده است.
|
۵- جیبارو (Jibaro)
- کارگردان: آلبرتو میلگو
- محصول: ۲۰۲۲
- امتیاز IMDb به فیلم: ۸.۱ از ۱۰
«جیبارو» قسمت نهم از فصل سوم سریال محبوب عشق، مرگ و ربات‌ها (Love, Death And Robots) به شمار می‌رود که یکی از حیرت‌آورترین پویانمایی‌های سال‌های اخیر است. آلبرتو میلگو کارگردان و نویسنده‌ی جیبارو به عنوان هنرمند پیشگام انیمیشن‌های مدرن شناخته می‌شود که همیشه موفق شده با کنار گذاشتن قوانین رایج در پویانمایی، امکان بیان هنری تجربی و تکنیک‌های خلاقانه‌تری را فراهم کند.
انیمیشن تجربی «جیبارو» با سبک فوق‌العاده و باورنکردنی خود که تصاویری سیال و زنده را به تصویر می‌کشد، بیشتر یادآور کارهای روتوسکوپی است. همچنین وضوح، جزئیات و کیفیت تصویری آن یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این اثر ماندگار است.
۴- فانتزایا (Fantasia)
- کارگردان: جیمز آلگار، ساموئل آرمسترانگ
- محصول: ۱۹۴۰
- امتیاز IMDb به فیلم: ۷.۷ از ۱۰
فیلم خارق‌العاده‌ی «فانتازیا» یکی از شاهکارهای استودیو والت دیزنی به شمار می‌رود و در واقع سومین انیمیشن در سری کارهای کلاسیک این کمپانی محسوب می‌شود. طراحی داستان آن برمبنای یکی از شعرهای گوته به نام شاگرد جادوگر است. جادوگر قصه به دنبال شخصی می‌گردد تا فوت و فن جادوگری را به او آموزش دهد و درنهایت تنها فردی که پیدا می‌کند، همان شخصیت معروف میکی موس است.
«فانتزایا» در زمان نمایش خود، چندان مورد توجه قرار نگرفت اما بالاخره در دهه‌ی ۶۰ میلادی به عنوان یک اثر کلاسیک مهم از آن یاد شد و توانست الهام بخش آثار بسیاری شود. همچنین این اولین فیلمی بود که به صورت استریو ضبط و منتشر شد.
۳- بلادونای غم و اندوه (Belladonna of Sadness)
- کارگردان: ایچی یاماموتو
- محصول: ۱۹۷۳
- امتیاز IMDb به فیلم: ۷.۳ از ۱۰
«بلادونای غم و اندوه» یک انیمیشن تجربی بحث‌برانگیز و انقلابی نسبت به زمانه‌ی خود بود که با تصویرسازی‌های گیرا، ساختارشکنانه و درخشان به یک داستان خشن و اروتیک می‌پردازد که بدون شک اتمسفر نفس‌گیر و موضوع جالب‌توجه آن مخاطبان بسیاری را به خود جذب می‌کند.
در صحنه‌های اولیه‌ی «بلادونای غم و اندوه» تصاویر تقریبا ثابت هستند اما هنگامی که شخصیت اصلی به طور کامل ازسوی اطرافیان طرد می‌شود و با وجود تمام اتفاقات پیش‌رویش حاظر نیست که روح خود را به شیطان تقدیم کند، ناگهان تصاویر از ایستایی خارج می‌شوند.
۲- سیاره‌ی شگفت‌انگیز (Fantastic Planet)
- کارگردان: رنه لالوکس
- محصول: ۱۹۷۳
- امتیاز IMDb به فیلم: ۷.۷ از ۱۰
فیلم «سیاره‌ی شگفت‌انگیز» یکی از مهم‌ترین انیمیشن‌های تجربی در ژانر علمی و تخیلی به شمار می‌رود که درون‌مایه‌ی داستان آن بیشتر حول‌محور تفسیرهای اجتماعی و فرهنگی پیش می‌رود. این اثر تمثیلی در بستر یک موضوع پر از خشونت به نقد انسان‌هایی می‌پردازد که همیشه زیر بار ظلم می‌روند.
بزرگترین نقطه قوت این انیمیشن تجربی محصول فرانسه ترکیب جالب‌توجه تکنیک استاپ‌موشن، جلوه‌های بصری منحصربه‌فرد و تصاویر سورئالی است که به طرز چشم‌گیری آن را به یک اثر ماندگار تبدیل کرده است. اتفاقات داستان «سیاره‌ی شگفت‌انگیز» درباره‌ی برده‌هایی است که برای موجودات فضایی کار می‌کنند. یکی از این شخصیت‌های برده موفق می‌شود با یک دستگاه فرار کند که آگاهی و دانش لازم را به او می‌دهد.
۱- یک روز زیبا (It’s Such a Beautiful Day)
- کارگردان: دان هرتزفلد
- محصول: ۲۰۱۲
- امتیاز IMDb به فیلم: ۸.۲ از ۱۰
«یک روز زیبا» یک انیمیشن تجربی در ژانر کمدی و درام است که در قالب ۳ فصل جداگانه ساخته شد؛ اما دان هرتزفلد کارگردان، تهیه‌کننده و نویسنده‌ی اثر درنهایت تمام فصل‌ها را به یک فیلم بلند تبدیل کرد. نسخه‌ی نهایی یک روز زیبا توانست از سوی منتقدین، نقدهای مثبتی دریافت کند.
این اثر دوست‌داشتنی مضامین افسردگی و مرگ‌ومیر را از طریق کندوکاو در هستی به زبانی ساده بررسی می‌کند. در واقع مخاطب از طریق شخصیت بیل که قهرمان اصلی داستان «یک روز زیبا» است با مفاهیم فلسفی عمیقی روبه‌رو می‌شود.
