نقد فیلم «Duse»؛ آیا «پیترو مارچلو» توانسته به «الئونورا دوزه» ادای دین کند؟

چارسو پرس: «الئونورا جولیا آمالیا دوزه»، ستاره برجسته صحنه تئاتر ایتالیا در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، زنی بسیار خصوصی و درون‌گرا بود که روزی به یک روزنامه‌نگار گفته بود: «خارج از تئاتر، من وجود ندارم.» با این حال، فیلم «Duse» تصویری زنده و پرحرارت از او ارائه می‌دهد، زنی که در هر لحظه زندگی شخصی خود، از شادی تا نومیدی، با شدت و احساسات فراوان حضور دارد. «والریا برونی تدسکی» با اجرای خود تمام صحنه‌ها را در قبضه دارد و هر ورودش به یک اتاق تبدیل به اتفاقی پررنگ و هر مواجهه او با دیگران، بازگشتی پرشور و هیجان‌انگیز است.

فیلم داستان دوزه را از سال ۱۹۱۷ و نزدیک به پایان جنگ جهانی اول آغاز می‌کند، زمانی که او مدت‌ها از صحنه دور بوده است. دوزه و دستیار وفادارش «دزیره» با استفاده از یک بالابر مکانیکی به گروهی از سربازان ایتالیایی می‌پیوندند و در صحنه‌ای نمادین فریاد می‌زنند: «زنده باد ایتالیا! زنده باد دوزه!» این صحنه نشان‌دهنده جایگاه ویژه دوزه در قلب مردم است.

در این دوره، دوزه با مشکلات شخصی و مالی روبه‌رو می‌شود؛ با پایان جنگ و از دست رفتن پس‌اندازهایش، سلامت او رو به وخامت می‌گذارد. دخترش «انریکتا» با حضور خود تلاش می‌کند جایگاه مادری را از دستیار او بازپس گیرد، اما دوزه به شکل غیرمنتظره‌ای بازمی‌گردد و دوباره گروه تئاترش را تشکیل می‌دهد. اجرای او در نمایش ایبسن با موفقیت مواجه می‌شود، هرچند نمایش بعدی نوشته شاگردش «جاکومو روستی دوبوا» چندان موفقیت‌آمیز نیست.

فیلم با دیالوگ‌هایی پرشور و اغراق‌آمیز همراه است که بیشتر حالت اظهارات فلسفی و هنری دارند تا مکالمه روزمره. دوزه درباره استراتژی نظامی می‌گوید: «باید از شعر استفاده می‌کردند! کند است اما پایدار.»

کارگردان با استفاده محدود از تصاویر مستند آرشیوی، فضایی تاریخی ایجاد می‌کند اما تمرکز اصلی فیلم بر اجرای «والریا برونی تدسکی» است که تقریباً در تمام قاب‌ها حضور دارد. حتی زمانی که او در صحنه نیست، فیلم به گونه‌ای طراحی شده که تمام شخصیت‌ها درباره او صحبت کنند یا به او فکر کنند.

با وجود تمرکز شدید فیلم بر دوزه و نمایش توانایی‌های بازیگر اصلی، شخصیت تاریخی دوزه و تاثیرات او بر تاریخ و هنر ایتالیا به سختی قابل درک است. دیدار او با «بنینتو موسولینی» و برخوردهای بعدی، نشان‌دهنده فاصله دوزه از واقعیت‌های جهان بیرون است و گاهی او را شخصیتی خودمحور و تغییرپذیر نشان می‌دهد.

فیلم در مجموع تصویری پرانرژی، درخشان و گاه خسته‌کننده از زندگی دوزه ارائه می‌دهد که تمرکز کامل بر شخصیت او، هم قوت و هم ضعف اثر محسوب می‌شود.