در شبی برای خالق «قیصر» چه گذشت؟/ از دلتنگی‌های مسعود کیمیایی تا کار نکرده‌اش

ناصر تقوایی یکی از کارگردانان مولف و گزیده‌کار سینمای ایران، همواره بر استقلال هنری و وفاداری به ادبیات و قومیت‌های ایرانی، به ویژه جنوب کشور، تأکید داشت. او در مواجهه با سانسور و ممیزی، به جای تسلیم، آثارش را با تمثیل، نمادگرایی، ارجاع به نوستالژی و فضاسازی‌های قوی، به لایه‌های روان‌شناختی، اجتماعی و سیاسی مجهز می‌کرد.

لغو و توقف سریالی اجراهای زنده موسیقی در ماه‌های اخیر، از جمله کنسرت محسن یگانه در کرمان و برنامه‌های امید حاجیلی و گروه لیان در شیراز، ابهاماتی جدی در خصوص مرجع نهایی صدور مجوز ایجاد کرده است. در حالی که وزیر ارشاد سابق، سند ملی موسیقی را مرجع واحد صدور مجوز معرفی کرده بود، گزارش‌ها نشان می‌دهد که تصمیم‌گیری‌های متفاوتی در استان‌ها صورت می‌گیرد.

فراخوان چهل‌وچهارمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر با شعار «تئاتر برای همبستگی و امید» و تأکید ویژه بر تولید آثار نوآورانه و میان‌رشته‌ای منتشر شد. این دوره از جشنواره که به دبیری سید وحید فخر موسوی بهمن ماه ۱۴۰۴ برگزار خواهد شد، شامل بخش‌های جدیدی از جمله «ایران من» (ویژه آثار با موضوع جنگ ۱۲ روزه) و حضور آثار بخش مهمان در بخش مسابقه است. علاقه‌مندان می‌توانند از دوشنبه ۲۸ مهرماه برای ثبت تقاضای حضور از طریق درگاه جشنواره اقدام کنند.

ناصر تقوایی، نویسنده، فیلمساز و عکاس برجسته سینمای ایران، صبح امروز سه‌شنبه ۲۲ مهرماه به دلیل عوارض ناشی از کهولت سن و بیماری، در بیمارستان نیکان تهران درگذشت. این خبر از سوی خانه سینما و خانواده ایشان تأیید شده است. تقوایی که خالق آثار ماندگاری چون «ناخدا خورشید»، «آرامش در حضور دیگران» و «کاغذ بی‌خط» بود، در کارنامه پربار خود سیزده فیلم مستند و شش فیلم بلند سینمایی دارد.

یزدهمین جلسه شورای صنفی نمایش برگزار و برنامه اکران جدید سینماها اعلام شد. بر اساس این مصوبه، اکران فیلم سینمایی «غریزه» که نزدیک به سه سال توقیف بوده، سرانجام از تاریخ ۳۰ مهرماه در گروه آزاد آغاز می‌شود. همچنین فیلم‌های «سالن ۴» (۲۳ مهر)، «کج پیله» (۲۳ مهر)، «بچه مردم» (۳۰ مهر) و «طهران ۵۷» نیز در سرگروه‌های مشخص اکران خواهند شد.

سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، در حاشیه اختتامیه سی‌وهفتمین جشنواره فیلم‌های کودکان و نوجوانان در اصفهان، خبر برکناری رئیس سازمان سینمایی را صراحتاً تکذیب کرد و تأکید نمود که ایشان با قوت به کار خود ادامه می‌دهند.

هلدینگ بزرگ غذایی «طبیعت ماکان» که سال گذشته با پلتفرم «استارنت» (با مدیریت حمید و مجید آقاگلیان) وارد حوزه نمایش خانگی شد، به دلیل مشکلات حاد مالی و بدقولی‌ها، با شکست سنگینی مواجه شده و احتمال تعطیلی آن جدی است. استارنت که در مهر ۱۴۰۳ آغاز به کار کرد، در نخستین ماه‌های فعالیت خود پروژه‌های اصلی‌اش را زمین‌گیر کرد: پخش سریال «کنکل» (با بازی صابر ابر و هانیه توسلی) پنج بار متوقف شد و سریال «جزر و مد» (به کارگردانی محمدحسین لطیفی) نیز به دلیل «پرداخت نشدن دستمزد عوامل» (به گفته فقیهه سلطانی) نیمه‌کاره ماند.

اظهارات تکان‌دهنده سیاوش اسعدی، کارگردان فیلم «غریزه»، در برنامه «هفت»، نشان داد که او پس از صرف ۱۸ میلیارد تومان هزینه و با وجود دریافت پروانه نمایش، برای کسب مجوز اکران مجبور به انجام چندین مرحله اصلاحیه و حتی افزودن ۳ اصلاحیه از جانب خود (خودسانسوری) شده است. میثم زندی، مدیر برکنار شده نظارت بر نمایش فیلم، ضمن تأیید این وضعیت هولناک، به کنایه تأکید کرد که اسعدی دیگر «سانسور کردن را یاد گرفته است».

اظهارنظر اخیر پیمان جبلی، رییس سازمان صداوسیما، مبنی بر ناکافی بودن بودجه ۳۵ هزار میلیارد تومانی این سازمان، بار دیگر موضوع شفافیت مالی و نحوه هزینه‌کرد این اعتبار عظیم عمومی را به صدر بحث‌ها کشاند. در شرایطی که هیچ گزارش رسمی از جزییات تخصیص این بودجه (صرف تولید محتوا، هزینه‌های جاری یا فنی) منتشر نشده است، انتقادات جدی درباره تناسب حجم بالای هزینه‌ها با کیفیت تولیدات رسانه‌ای (همچون سریال‌های اخیر) و کاهش جذابیت محصولات تلویزیونی همچنان مطرح است.

با پایان مهلت معرفی آثار به آکادمی علوم و هنرهای سینمایی (۹ مهرماه)، ۸۶ کشور به‌طور رسمی فیلم منتخب خود را برای رقابت در شاخه بهترین فیلم بین‌المللی اسکار ۲۰۲۶ اعلام کردند. ایران در این رقابت با فیلم «علت مرگ: نامعلوم» به کارگردانی علی زرنگار شرکت کرده است. انتظار می‌رود فهرست کوتاه ۱۵ نامزد اولیه در ۲۵ آذر ۱۴۰۴ و ۵ نامزد نهایی در ۳ بهمن ۱۴۰۴ اعلام شوند.

فیلم معمایی «خرگوش سیاه، خرگوش سفید» به کارگردانی شهرام مکری، به عنوان نماینده رسمی تاجیکستان در بخش بهترین فیلم بین‌المللی نود و هشتمین دوره جوایز اسکار معرفی شد. این فیلم که محصول مشترک ایران، تاجیکستان و امارات است، چهارمین فیلم بلند مکری و چهارمین اثری است که از سوی تاجیکستان به آکادمی معرفی می‌شود.

بر اساس آمار سمفا، در ۳۰ ماه اخیر (از فروردین ۱۴۰۲) و در میان حدود ۱۵۰ فیلم اکران شده، نام‌های معدودی از بازیگران به طور مداوم در تیتراژ فیلم‌ها تکرار شده‌اند. در صدر لیست پرکارترین بازیگران این دوره ۳۰ ماهه، پژمان جمشیدی با ۱۴ نقش رکورددار است، و پس از او علیرضا استادی با ۱۲ نقش و چندین بازیگر دیگر با ۸ نقش، پرکارترین چهره‌های سینما محسوب می‌شوند. این حجم از فعالیت، شکاف قابل توجهی بین پرکاران سینما و نمایش خانگی ایجاد کرده است.

در پی دستور فیلترینگ سایت تولیدکنندگان مواد غذایی به دلیل تبلیغات در تلویزیون‌های ماهواره‌ای، روزنامه اطلاعات هشدار داد که این اقدام می‌تواند به برخوردهای شدیدتر و خروج برندهای بزرگ از باکس آگهی‌های صداوسیما منجر شود. سؤال اصلی این است که آیا این محدودیت شامل تبلیغ تیزر فیلم‌های در حال اکران نیز خواهد شد یا خیر؛ زیرا تبلیغات ماهواره‌ای عامل اصلی فروش فیلم‌های کمدی در سال‌های اخیر بوده است.

فیلمبرداری تازه‌ترین پروژه بین‌المللی «اصغر فرهادی» با عنوان «قصه‌های موازی» در پاریس آغاز شد. این فیلم با ترکیب بازیگران سرشناس فرانسوی از جمله «ایزابل هوپر»، «ورجینی افیرا»، «ونسان کسل»، «پی‌یر نینه» و «آدام بسا» ساخته می‌شود و قرار است در بهار ۲۰۲۶ روی پرده سینماهای فرانسه برود.

رقابت برای کسب جایزه بهترین کارگردان در اسکار ۲۰۲۶ به یکی از جذاب‌ترین نبردهای سال تبدیل شده است. در یک سو، کلویی ژائو و کاترین بیگلو، دو زن برنده پیشین اسکار، برای دومین بار به دنبال این جایزه هستند. در سوی دیگر، نام‌های بزرگی چون پل توماس اندرسن که تاکنون بی‌نصیب از اسکار بوده، و رایان کوگلر که می‌تواند تاریخ‌ساز شود، حضور دارند.

فیلم تازه جعفر پناهی با عنوان «یک تصادف ساده» (It Was Just an Accident) که امسال نخل طلای جشنواره کن را به دست آورد، به‌عنوان نماینده رسمی فرانسه در بخش بهترین فیلم بین‌المللی اسکار ۲۰۲۶ معرفی شد. این نخستین حضور پناهی در رقابت اسکار است.

رابرت ردفورد، بازیگر خوش‌چهره و محبوب هالیوود که با فیلم‌هایی چون Butch Cassidy and the Sundance Kid و All the President’s Men به شهرت جهانی رسید و بعدها با تأسیس جشنواره و مؤسسه ساندنس به پدرخوانده سینمای مستقل تبدیل شد، در ۸۹ سالگی درگذشت.

هیئت انتخاب نماینده ایران در اسکار، فیلم سینمایی «علت مرگ نامعلوم» به کارگردانی علی زرنگار و تهیه‌کنندگی مجید برزگر را به عنوان نماینده رسمی سینمای ایران برای رقابت در آکادمی اسکار ۲۰۲۶ به اتفاق آراء انتخاب کرد.

نمایندگان خانه سینما در کمیته انتخاب فیلم برای معرفی به اسکار، با انتشار بیانیه‌ای به شدت از عملکرد سازمان سینمایی و خانه سینما در این فرآیند انتقاد کردند. آن‌ها با ابراز تأسف، از تحقق نیافتن رویای خود برای ایجاد یک فضای فراگیر و مستقل در انتخاب نماینده ایران برای اسکار خبر دادند.

فیلم «Hamnet» به کارگردانی کلویی ژائو توانست جایزه معتبر «انتخاب تماشاگران» جشنواره بین‌المللی فیلم تورنتو (TIFF) را از آن خود کند؛ افتخاری که به شکل قابل توجهی شانس این فیلم را برای موفقیت در اسکار افزایش می‌دهد. این دومین بار است که ژائو به این افتخار دست می‌یابد؛ او پیش از این در سال ۲۰۲۰ برای فیلم «Nomadland» این جایزه را دریافت کرده بود.