چالش‌های ثبت تاریخ تئاتر ایران پس از انقلاب، با انتشار کتاب "تئاتر در ایران: نخستین سال‌های انقلاب ۵۷" نوشته‌ی ناصر حسینی‌مهر، رویکردی تازه یافته است. این پژوهشگر برجسته با تکیه بر مصاحبه‌ها و اسناد، به تقابل "تئاتر سیاسی" هنرمندان با "سیاست تئاتری" دولت جدید می‌پردازد و جزئیاتی بی‌سابقه از جدال‌ها، رویدادها و چهره‌های مطرح آن دوران، از مرگ یزدگرد بیضایی تا اشغال لاله‌زار را ارائه می‌دهد. این کتاب با وجود نقدهایی بر چارچوب نظری‌اش، جایگاهی ویژه در تاریخ‌نگاری تئاتر معاصر ایران خواهد داشت.
یک صحنه‌ی گردان بی‌پایان، فیگورهای بی‌نام در سفر زمان، و تقابل خدایان سومر با بت یوتیوب؛ "بر زمین می‌زَنَدَش" علی شمس، نمایشی پست‌دراماتیک که تابستان ۱۴۰۴ در تئاترشهر تهران اجرا شد، به واسازی درام سنتی می‌پردازد. این اثر با تأکید بر "رویدادبودگی" و "لحظه‌ی پرفورماتیو"، چالش‌های مدرن درک واقعیت را به تصویر می‌کشد و با تلفیق ارجاعات برشتی، شکسپیری و بودلر، تجربه‌ای متفاوت و ماندگار را برای مخاطب ایرانی رقم می‌زند.
در شرایط جنگی، وقتی اضطراب و ناامنی بر زندگی روزمره سایه می‌افکند، هنر می‌تواند نقشی حیاتی در بازگرداندن حس امید و همبستگی ایفا کند. در جنگ اخیر، تعطیلی سالن‌های تئاتر و کنسرت، نشان داد که مردم درگیر جنگ، بیش از هر چیز به فکر بقا هستند، اما در این میان، اجراهای خیابانی موسیقی، توانستند برای لحظاتی ریتم جنگ را بشکنند و حال‌وهوای تازه‌ای به مردم بدهند. این امر، این پرسش را مطرح می‌کند که آیا تئاتر در دوران جنگ از یاد می‌رود یا شکلی از آن، مثل پرفورمنس‌های خیابانی، می‌تواند مؤثرتر باشد؟ این مطلب به بررسی نقش تئاتر در زمان جنگ، از محاصره سارایوو تا جنگ جهانی و تحولات تئاتر جنگ در ایران، می‌پردازد.
بوتیک هنر ایران فصل جدید فعالیت‌های خود را با اجرای ۶ نمایش متنوع آغاز کرده است. از مونولوگ‌های شکسپیر و چخوف گرفته تا بازسازی آثار کلاسیک بهرام بیضایی، این مجموعه در حال حاضر میزبان آثار نمایشی متعددی است.
نمایش «نزیسته» به کارگردانی عارف شریفی و تهیه‌کنندگی رضا سرپرست، از ۲۵ تیرماه در خانه نمایش دا روی صحنه می‌رود. این نمایش با بازی شادی امیری، حنانه جعفری‌نژاد، پاربی زاریانس و سینا علیپور، داستان زوجی را روایت می‌کند که در دوران تعطیلی شهر، وارد دنیای خیال‌پردازی و کاوش در امیال درونی خود می‌شوند.
نمایش «بلیت ساعت یک بعد از نیمه شب» به نویسندگی و کارگردانی محمد طاهری، از ۲۴ تیرماه به مدت پنج شب در تماشاخانه صحنه آبی اجرا خواهد شد. در این نمایش، ۹ بازیگر به ایفای نقش پرداخته‌اند.
نمایش جدید سعید خیرآبادی با تهیه‌کنندگی شبیر پرستار و حضور گلاب آدینه از هفته دوم مرداد ماه در تماشاخانه ملک روی صحنه می‌رود.
به پیشنهاد حسین پارسایی، کارگردان شناخته‌شده تئاتر، مهدی یزدانی‌خرم، نویسنده و پژوهشگر، نگارش و پژوهش نمایشنامه‌ای را با محوریت زندگی و اسطوره کوروش کبیر آغاز کرده است. این پروژه نمایشی که با عنوان اولیه «امپراطور» شناخته می‌شود، با رویکردی تاریخی و اسطوره‌ای، روایتی جدید از این شخصیت برجسته ایرانی ارائه خواهد داد.
همزمان با آغاز بلیت‌فروشی نمایش «روز‌های بی باران» به نویسندگی و کارگردانی امین بهروزی، پوستر این اثر با طرحی از امیر صداقتی رونمایی شد. این نمایش عاشقانه با بازی وحید آقاپور و محمد صدیقی‌مهر، از بیست‌وپنجم تیرماه، هر شب ساعت ۲۱ در سالن ۲ عمارت هما به صحنه خواهد رفت.
فیلم‌تئاتر «شاه‌لیر» به کارگردانی مسعود دلخواه، چهارشنبه ۲۵ تیر ماه ۱۴۰۴ ساعت ۱۸ در سالن استاد ناصری خانه هنرمندان ایران به نمایش درمی‌آید. این فیلم‌تئاتر نسخه‌ای ضبط‌شده از نمایش «شاه‌لیر» (۱۳۹۷) است که پیش از این با بازی مهدی سلطانی روی صحنه رفته بود.
معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، فراخوان بخش کارگاه‌ها و دوره‌های آموزشی بیست و دومین جشنواره بین‌المللی نمایش‌های آئینی و سنتی را با شعار «نمایش ایرانی برای تمام مردم ایران زمین» منتشر کرد. این رویداد با هدف پاسداشت و ترویج سنت‌های نمایشی ایران، در سه بخش اصلی برگزار می‌شود.
پردیس تئاتر شهرزاد در ماه تیر با برنامه‌ای متنوع، میزبان پنج نمایش جدید و تمدید شده خواهد بود. نمایش‌های «محیط زیست» به کارگردانی رسول کاهانی، «رام کردن اسب چوبی» اثر سینا رازانی، «ایرج، زهره منوچهر» به کارگردانی مهران آبجار، «پدر» ونداد صادقی و «هتل ترانسیلوانیا» به کارگردانی امین گلستانه، از جمله آثاری هستند که در این ماه به صحنه می‌روند.
نمایش «کُهته» به نویسندگی عقیل جماعتی، پس از موفقیت در چهل و دومین جشنواره تئاتر فجر و کسب تجلیل در بخش‌های کارگردانی، بازیگری و موسیقی، اکنون آماده اجرای عمومی در سالن چهارسو تئاترشهر می‌شود.
بر اساس اعلام روابط عمومی تماشاخانه ایرانشهر، چهار نمایش «نکراسوف»، «امر ملوکانه»، «جغد» و «عزادار» که از ۲۳ اردیبهشت تا ۲۲ خرداد ۱۴۰۴ به روی صحنه رفتند، مجموعاً بیش از ۲.۵ میلیارد تومان فروش و ۸۷۳۸ تماشاگر داشتند. نمایش «عزادار» با ۹۵۶ میلیون تومان فروش و ۳۱۳۴ تماشاگر، پرفروش‌ترین و پرمخاطب‌ترین اثر این دوره بود. لازم به ذکر است که اجرای این نمایش‌ها به دلیل جنگ تحمیلی متوقف شد.
نمایش «برف زمین را گرم می‌کند» به نویسندگی و کارگردانی مریم منصوری، از روز سه‌شنبه ۲۴ تیر ماه، ساعت ۱۹ در کارگاه نمایش مجموعه تئاتر شهر آغاز به کار می‌کند. این اثر که متنی برگزیده از جشنواره تئاتر فجر و نامزد جوایز ادبیاتی بوده، با قیمت بلیت ۱۷۰ هزار تومان و مدت زمان ۷۰ دقیقه، هر شب (به جز شنبه‌ها) برای علاقه‌مندان تئاتر به روی صحنه می‌رود.
حمید سمندریان، استاد بی‌بدیل تئاتر ایران که سیزده سال از درگذشت او می‌گذرد، همواره آرزوهای بزرگی برای به صحنه بردن نمایشنامه‌هایی خاص در سر داشت. «گالیله» که او از آن به عنوان وصیت‌نامه حرفه‌ای‌اش یاد می‌کرد و هرگز فرصت اجرایش را نیافت، تنها یکی از این رویاهای ناتمام نبود. در سیزدهمین سالگرد عروج این عاشق تئاتر، یادی می‌کنیم از دیگر آثاری که او فرصت اجرایشان را پیدا نکرد.
نمایش «یخ‌بستگی» به نویسندگی و کارگردانی احمد سلگی، از روز ۲۵ تیر ماه ساعت ۱۹، با هنرنمایی سارا بهرامی و مجتبی پیرزاده در تالار دکتر فرهاد ناظرزاده کرمانی تماشاخانه ایرانشهر روی صحنه می‌رود. این نمایش پیش از این نیز با همین بازیگران در همین تالار به اجرا رفته بود و حالا پس از وقفه‌ای که به دلیل جنگ ۱۲ روزه ایجاد شده بود، دوباره به صحنه بازگشته است.
آیین شب چراغ نمایش «روز واقعه»، اقتباسی از درام سینمایی مطرح بهرام بیضایی، جمعه ۲۰ تیر ماه در تماشاخانه سنگلج برگزار شد. در این مراسم، حسین کیانی بر اهمیت تاریخی و ادبی متن «روز واقعه» تأکید کرد و از جسارت مریم علی اکبری، کارگردان نمایش، در به صحنه آوردن این اثر قدردانی کرد. این نمایش حاصل دو سال کار گروه اجرایی است و نخستین اجرای خود را شب گذشته تجربه کرد.
تئاتر ایران در حال حاضر دستخوش تحولات عمیقی است که بخش عمده‌ای از آن به تغییرات در رویکردهای تبلیغاتی و نقش فزاینده فضای مجازی بازمی‌گردد. در حالی که تبلیغات مؤثر برای بقای تئاتر حیاتی است، چالش‌هایی نظیر استفاده از چهره‌های غیرتئاتری و عدم تناسب کیفیت تبلیغات با محتوای اجرا، تهدیداتی جدی برای این هنر اصیل محسوب می‌شوند.
نمایش «مرد روی کاناپه» به نویسندگی و کارگردانی آرام محضری، با بازی محمد معتضدی، فریبا امینیان و محمدرضا آبانگاه، از پنجشنبه ۱۹ تیرماه روی صحنه تماشاخانه هامون می‌رود. این کمدی با نگاهی متفاوت، تلاش برای جدا کردن مردی از کاناپه مورد علاقه‌اش را روایت می‌کند.
دو نمایش «دیار جان» به کارگردانی پریسا مقدم و «۸۸۸» به کارگردانی خورشید فیاض، از چهارشنبه ۱۸ تیرماه به مدت سه شب در تماشاخانه صحنه آبی روی صحنه خواهند رفت. هر دو نمایش که تولید آکادمی بازیگری پانیذ هستند، با حضور بازیگران کودک و نوجوان و مضامینی درباره همدلی و هویت ایرانی، به استقبال مخاطبان می‌روند.
مجموعه تئاتر شهر از چهارشنبه ۱۸ تیرماه با آغاز و ادامه اجرای پنج نمایش در تالارهای اصلی، چهارسو، قشقایی و سایه، بار دیگر پذیرای علاقه‌مندان به هنرهای نمایشی خواهد بود. نمایش‌های «آداب شکار روباه»، «داستان باغ وحش» و «پلکانی به سوی بهشت» از فردا روی صحنه می‌روند، «بر زمین می‌زدنش» از ۲۲ تیر آغاز می‌شود و «زخم‌هایم را بو بکش» نیز تمدید شده است.
رضا مردانی، مدیرکل هنرهای نمایشی، با صدور حکمی «فاتح بادپروا» را به عنوان دبیر هجدهمین دوره جشنواره بین‌المللی تئاتر خیابانی مریوان منصوب کرد. در این حکم بر آسیب‌شناسی دوره‌های قبل، توجه به نیازهای تئاتر خیابانی و بهره‌گیری از شیوه‌های نوین جهانی تأکید شده است.
نمایشنامه تحسین‌شده «گلن‌گری گلن‌راس» نوشته دیوید ممت، به کارگردانی فرید رحمتی و تهیه‌کنندگی سجاد افشاریان، پس از ۶۰ اجرا در مردادماه به تماشاخانه دا می‌آید. این اثر داستان مشاوران املاکی را روایت می‌کند که برای کسب درآمد بیشتر دست به هر کاری می‌زنند.
نمایش خاطره‌انگیز «گزارشی به آکادمی»، اثری از فرانتس کافکا که از کارهای به یاد ماندنی و مشترک فرهاد آییش و مائده طهماسبی در دهه ۷۰ است، پس از سال‌ها، از فردا، پنجشنبه ۱۹ تیرماه، هر شب ساعت ۲۱ در تماشاخانه هما روی صحنه خواهد رفت.
نمایش «زخم‌هایم را بو بکش» به نویسندگی و کارگردانی کاظم سلمانی، پس از پایان اجرای خود در کارگاه نمایش، از ۲۴ تیرماه به تالار سایه مجموعه تئاتر شهر منتقل شده و تا ۸ مرداد به اجرای خود ادامه می‌دهد.
نمایش «نزیسته» به نویسندگی مشترک شریف نوروز زارع و عارف شریفی، با دراماتورژی رحیم ناظریان و کارگردانی عارف شریفی، به زودی در خانه نمایش دا روی صحنه خواهد رفت.
نمایش «داستان باغ وحش» به طراحی و کارگردانی خسرو خورشیدی، هنرمند پیشکسوت سینما و تئاتر، از چهارشنبه ۱۸ تیرماه ساعت ۲۰ در تالار قشقایی مجموعه تئاتر شهر آغاز به کار می‌کند. همزمان با آغاز اجراها، پوستر جدید این نمایش نیز رونمایی شد.
نمایش «یک خراش کوچک» به نویسندگی و کارگردانی آرش محمدی، با نگاهی متفاوت به نتایج زیان‌بار جنگ و با رگه‌هایی از کمدی، از چهارشنبه ۱۸ تیرماه ساعت ۲۰:۳۰ در سالن اصلی مرکز تئاتر مولوی روی صحنه می‌رود.
به پیشنهاد هیئت مدیره جدید انجمن هنرهای نمایشی ایران، سعید اسدی با سابقه‌ای طولانی در عرصه تئاتر، به عنوان مدیرعامل این انجمن منصوب شد. او پیش از این مشاور عالی معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بود.
پس از ماه‌ها انتظار و بلاتکلیفی، رضا مردانی به عنوان مدیرکل جدید هنرهای نمایشی منصوب شد. با توجه به شرایط فعلی، جامعه تئاتری از او انتظار دارد که اولویت‌هایی چون بهبود وضعیت ایمنی تئاتر شهر، احیای کارگاه‌های دکور، ساماندهی صدور مجوزها و گفتگو با هنرمندان را در دستور کار قرار دهد.
محمد شاکری، کارگردان نمایش «آداب شکار روباه» که از بجنورد برای اجرای این اثر به تهران آمده، با اشاره به دشواری‌های مسیر و وقفه‌های ایجادشده در اجرای نمایش، خواستار درک بیشتر مسئولان هنری و تمدید زمان اجرا برای دیده‌شدن تلاش گروهش شد.
رویداد «خیمه هنر» در ادامه برنامه‌های خود، روز شنبه ۱۴ تیرماه میزبان نمایشنامه‌خوانی «نقل سرخ» به نویسندگی آرش عباسی و کارگردانی سید محسن حسن‌زاده در تالار سایه مجموعه تئاتر شهر خواهد بود.
نمایشنامه‌خوانی «پل»، روایتی نمادین و تلخ از مسئولیت و قضاوت در بستر واقعه عاشورا، روز جمعه ۱۳ تیرماه ساعت ۱۹:۳۰ در تالار سایه مجموعه تئاتر شهر اجرا می‌شود. این اثر با حضور بازیگران شناخته‌شده‌ای چون خسرو احمدی و اتابک نادری، بخشی از ویژه‌برنامه فرهنگی «خیمه هنر» است.
دور دوم اجرای نمایش «مغازه خودکشی» به کارگردانی حسین نصیری از ۱۷ تیرماه، هر شب ساعت ۲۱ در سالن یک عمارت هما آغاز می‌شود.
اجرای دو نمایش کمدی و پرمخاطب «شب‌نشینی با مولیر» و «جعفرخان از فرنگ برگشته» در تماشاخانه سنگلج، به دلیل آغاز شرایط جنگ تحمیلی از جمعه ۲۳ خرداد متوقف شد. با این حال، تماشاخانه سنگلج خود را برای میزبانی از دو نمایش جدید با مضامین ملی و آیینی از آثار بهرام بیضایی آماده می‌کند.
این مجموعه نمایشی ضمن ابراز همدردی با مردم عزیز ایران، فعالیت دوباره خود را از روز سه‌شنبه ۱۷ تیرماه با حضور ۶ گروه نمایشی آغاز می‌کند.
نادره رضایی، معاون امور هنری وزیر، با صدور حکمی سعید اسدی را به عنوان مشاور عالی معاونت امور هنری در حوزه سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی راهبردی منصوب کرده است. این انتصاب در حالی صورت می‌گیرد که پیش از این، نام اسدی به عنوان جانشین اتابک نادری برای ریاست اداره کل هنرهای نمایشی مطرح بود، اما پس از چند ماه بلاتکلیفی، «رضا مردانی» به عنوان سرپرست این اداره کل معرفی شد و حال اسدی در جایگاه مشاوره قرار گرفته است.
تالار مولوی میزبان سه نمایش جدید می‌شود. «یک خراش کوچک» به نویسندگی و کارگردانی آرش محمدی از چهارشنبه، ۱۸ تیرماه، ساعت ۲۰:۳۰ در سالن اصلی به صحنه می‌رود. همچنین، از پنجشنبه، ۱۹ تیرماه، نمایش «باغ وحش کاغذی» نوشته و کارگردانی یکتا افشار از ساعت ۱۸:۳۰ در سالن اصلی و نمایش «بازیگر سایه‌ها» نوشته و کار فرزام دهنوی از ساعت ۱۷ در سالن کوچک آغاز به کار خواهند کرد.
گروه بین‌المللی تئاتر «چایکا» از ایران که با پروژه نمایشی بین‌المللی «هیس» در فستیوال «کوک آرت» ۲۰۲۵ سنت پترزبورگ حضور داشت، موفق شد دیپلم طلایی فستیوال بین‌المللی تئاتر عروسکی و تلفیقی این جشنواره را از آن خود کند. این فستیوال از ۲۳ تا ۳۰ ژوئن در سنت پترزبورگ روسیه برگزار شد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در حکمی رضا مردانی را به عنوان سرپرست اداره‌کل هنرهای نمایشی این وزارتخانه منصوب کرد. این اداره کل که تابعه معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است، متولی برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری هنرهای نمایشی کشور است. این انتصاب پس از مدت‌ها بلاتکلیفی در مدیریت اداره کل هنرهای نمایشی و پس از اتابک نادری صورت می‌گیرد.
تماشاخانه‌ی ایرانشهر اعلام کرد که چهار نمایش «جغد»، «نکراسوف»، «بالزی» و «عزادار» از ۱۸ تیر در سالن‌های سمندریان و ناظرزاده اجرا می‌شوند. همچنین با هدف حمایت از مخاطبان در شرایط ویژه پس از جنگ تحمیلی، بلیت این آثار با همکاری تیوال به‌صورت نیم‌بها عرضه خواهد شد.
برابر اعلام شورای ارزشیابی و نظارت بر نمایش همزمان با ایام شهادت امام حسین (ع) و یاران ایشان، اجرای تمامی نمایش‌ها از غروب پنجشنبه ۱۲ تیر تا غروب سه‌شنبه ۱۷ تیر در سراسر کشور متوقف می‌شود؛ مگر نمایش‌هایی که با موضوع عاشورای حسینی تولید شده‌اند.
جنگ در آثار نمایشی، همواره بستری برای واکاوی روان انسان، قدرت تخیل و پیامدهای مخرب خشونت جمعی بوده است. در این یادداشت، دو روایت نمایشی از دو سوی جهان – «رقصی چنین» نوشته محمد رضایی‌راد و «در منطقه جنگی» از یوجین اونیل – مرور می‌شوند؛ دو اثر با نگاهی انسانی و نمادین به جنگ، تنهایی، فقدان و ایستادن در مرز خیال و واقعیت.
نمایش «عزادار» به نویسندگی امیر نجفی و عرفان غفوری و کارگردانی نجفی، روایتی گروتسک و تأمل‌برانگیز از مرگ پدر، بازتولید اقتدار پدرانه و بن‌بست خانواده ایرانی است؛ اثری که در امتداد دغدغه‌های اجتماعی و فلسفی کارگردان، مواجهه‌ای طعنه‌آمیز با مفهوم پدرسالاری در بستر سوگواری خانوادگی ارائه می‌دهد.
به نقل از مشاور رسانه‌ای پروژه، پیش‌فروش بلیت نمایش «پلکانی به‌سوی بهشت» به نویسندگی و کارگردانی داریوش رعیت از ساعت ۱۲ ظهر یکشنبه ۸ تیر آغاز شد. این نمایش با بازی نادر فلاح و پریزاد سیف، از ۱۸ تیر در سالن قشقایی مجموعه تئاتر شهر به صحنه می‌رود.
به نقل از روابط عمومی مجموعه تئاتر شهر، دور جدید اجراهای این مجموعه فرهنگی از یکشنبه ۸ تیر با دو نمایش «آداب شکار روباه» در تالار چهارسو و «زخم‌هایم را بو بکش» در کارگاه نمایش آغاز می‌شود. این نمایش‌ها پس از وقفه‌ای کوتاه، بار دیگر میزبان مخاطبان خواهند بود.
امیرحسین حریری، مدیر مرکز تئاتر مولوی با اشاره به وقفه دو هفته‌ای اجراهای نمایشی در پی حملات اخیر، از آغاز رسمی فعالیت‌های نمایشی این مرکز از ۹ تیر با ادامه رپرتوار پایان‌دوره مدرسه تئاتر مولوی خبر داد. همچنین قرار است فراخوان هشتمین جشنواره نمایشنامه‌خوانی مولوی به‌زودی منتشر شود.
هفتمین دوره جشنواره تئاتر «شهر» با شعار «تهران؛ بازخوانی یک هویت اصیل» و پس از وقفه‌ای هشت‌ساله، به همت خانه نمایش سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران برگزار می‌شود. این دوره با تمرکز بر هویت فرهنگی و اجتماعی تهران، در پی ارائه روایت‌هایی تازه از این شهر زنده و پرماجرا است.
نمایش «شب امتحان» با بازی دارا حیایی و به نویسندگی و کارگردانی روح‌الله صدیقی، که به دلیل وقفه‌ای دو هفته‌ای ناشی از جنگ تحمیلی متوقف شده بود، بار دیگر از سر گرفته می‌شود. این اثر نمایشی هر شب ساعت ۲۱:۳۰ در تماشاخانه ملک اجرا خواهد شد.
