پایگاه خبری تئاتر: در حالی که جشنواره تئاتر دانشگاهی از معدود یا شاید تنها جشنواره هنری کشور بود که تا چند سال قبل در همان مراسم اختتامیه‌اش دبیر دوره بعد معرفی می‌شد، برگزاری دوره هجدهم آن در هاله‌ای از ابهام قرار دارد و بسیاری از فعالان این حوزه در ناامیدی به سر می‌برند.
در این‌باره چند دانشجو، کارگردان و منتقد تئاتر که از طریق همین جشنواره وارد صحنه اصلی تئاتر کشور شده‌اند، در گفت‌و‌گو با ایسنا،گلایه خود را از بی‌توجهی مسئولان نسبت به این وضعیت مطرح کردند.
معاونت فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم حتما بخواند
اشکان خیل‌نژاد در این‌باره مطالبی را بیان کرد که مخاطبش بیشتر معاون فرهنگی وزارت علوم بود.
این کارگردان به خبرنگار ایسنا گفت: در سال‌هایی که گذشت فضای دانشگاه عاری از امید بود و بی‌تدبیری تنها حربه برای فرار دوستان و هم نسلانم. همه‌ی ما دانشجویان خرداد 92 را به خاطر داریم و امید و تدبیر را تنها شعار نزدیک به خود یافتیم.
وی افزود: حتی روزهای سخت‌تر را درک کردیم و ساعت‌ها ضربان‌مان با پلک‌های وزیر علوم فرهیخته و دانای پیشین هم‌نوا شد. در تمام این روزها آگاه بودیم که قرار نیست شرایط ناگهان متحول و دگرگون شود و آرزوی‌مان تنها تثبیت شرایط معقول و با برنامه بود تا شاید دانشجویان ورودی‌های بعد در شرایط به سامان‌تر تحصیل و رشد کنند.
خیل‌نژاد تصریح کرد: اگر بپذیریم که یکی از دستآوردهای آموزش عالی کشور از سال‌های دور و دهه‌ی 20، فراهم آوردن فعالیت‌های فوق‌برنامه و توسعه جشنواره‌های فرهنگی است و اتفاقا یکی از مهمترین این رخ‌دادها در ده‌های اخیر، برگزاری جشنواره بین‌المللی تئاتر دانشگاهی است، پس چرا این رویداد در سال «فرهنگ» و در دولت تدبیر و امید آنقدر بی‌برنامه وعقیم پیش می‌رود؟
این کارگردان جوان تئاتر ادامه داد: قطعا بخش قابل توجهی از دانشجویان تمام رشته‌های هنر درگیر برگزاری و تولید آثار فرهنگی در این جشنواره معتبر و تاثیر گذارند و نمی‌پذیرند که شعار امید و تدبیر در حد یک مانیفست عوام فریب باقی بماند.
او خطاب به معاونت فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فن آوری گفت: کاملا ملموس است که وزارتخانه شما از ابتدا پرنوسان بوده و اکنون سرپرست دارد، اما نزدیک به چندین ماه است که شما بر راس امور هستید و باور نمی‌کنیم که آگاه نباشید به پذیرش بی‌شمار دانشجو و دانش آموخته تشنه و مشتاق برای فعالیت در این جشنواره فرهنگی.
خیل‌نژاد بیان کرد: در روزهای پرمشقت گذشته، آیا این جشنواره با نظم و تدبیر بهتری برای برگزاری آماده نمی‌شد؟ گزاره تلخ و ناامید کننده‌ای است شنیدن واگذاری و محدود شدن این جشنواره به یکی از ده‌ها مرکز آموزش عالی و خروجش از حالت دموکراتیک و حتی بدتر از آن شنیدن تعلل در معرفی دبیر جشنواره آن هم پس از این همه تاخیر و فرصت سوزی. آیا می‌دانید که این جشنواره در دوره‌های گذشته الگوی برگزاری و نظم بوده است؟
وی ادامه داد: آیا مطالعه کرده‌اید که معرفی دبیر آتی، در اختتامیه هر دوره یکی از افتخارات این جشنواره بوده است؟ یا شاید مدیران میانی شما آن اندازه که باید از خروجی‌های موفق این جشنواره و صدها نامی که به مفاخر ادبیات، سینما، تئاتر و هنرهای تجسمی معاصر بدل شده‌اند شما را آگاه نکرده‌اند؟ اصغر فرهادی،علیرضا نادری، فرهاد مهندس‌پور را می‌شناسید؟ اگر نمی‌شناسید، پس پیشنهاد می‌کنم حتما در این فصل به تماشاخانه‌های تهران سر بزنید، چرا که نزدیک به 70 درصد نمایش‌های روی صحنه، نتیجه همان استادان و هنرمندانی‌ست که سال‌ها در جشنواره تئاتر دانشگاهی فعال بوده و اکنون نظاره‌گر بالندگی آموزه‌های خود هستند.
خیل‌نژاد گفت: اگر فرصت تماشای تئاتر ندارید، خواهشا فیلم‌های ناب و هنری سینمای معاصر را تماشا کنید و از درخشش بازیگران تئاتر در آن‌ها لذت ببرید که مفتخرند به داشتن تندیس بازیگری جشنواره تئاتر دانشگاهی. لازم به توضیح نیست که مهمترین سرمایه کشور در حال گذار ایران، نیروی جوان و پرانگیزه است و فراموش نکنید که شعار «امید» آخرین روزنه‌ی تلطیف فضاست و افسوس که اگر فضای موجود به ناامیدی بیانجامد دیگر دست‌آویزی برای بقا و باور نیست.
وضعیت جشنواره عجیب و ناراحت‌کننده است
سمانه زندی‌نژاد،کارگردان هم درباره وضعیت نامشخص جشنواره تئاتر دانشگاهی بیان کرد:وضعیت جشنواره تئاتر دانشگاهی برای ما عجیب و ناراحت‌کننده است، چون وقتی در حالت عادی دبیر جشنواره مشخص است مشکلات زیادی وجود دارد و اصولا آخر کار ایرادات و کاستی‌هایی پیش می‌آید، اما الان که این جشنواره حتی دبیر هم ندارد، معلوم نیست چه اتفاقی قرار است بیفتد.
او ادامه داد: نکته جالب‌تر قضیه اینجاست که قبلا وقتی جشنواره دبیر نداشت، بسیاری از مسئولان ناراحت بودند و تلاش می‌کردند برای رفع مشکلات اقدامی کنند، اما الان انگار هیچ مسئولی نگران نیست و همین باعث تعجب است.
این فعال تئاتر دانشجویی با اشاره به اینکه جشنواره تئاتر دانشجویی همواره مورد بی‌مهری قرار می‌گرفته، اما همیشه عده‌ای تلاش می‌کردند به هر نحوی آن را نگه دارند، افزود: همه چیز دست به دست هم داده تا این جشنواره برگزار نشود در حالی که دانشجویان و حتی دبیری که انتخاب می‌شود هر سال تلاش می‌کنند با وجود مشکلات و کاستی‌ها به شکلی خوب این جشنواره را برگزار کنند.
زندی‌نژاد با بیان اینکه امسال باید دوباره این اعتماد صورت گیرد تا با وجود هر کاستی‌ای، جشنواره مثل سال‌های قبل برگزار شود، تاکید کرد: دبیر این جشنواره باید از میان افراد تئاتر دانشگاهی باشد، چون آن‌ها حداقل یاد گرفته‌اند که با وجود کمبودها جشنواره را به شکل مطلوبی برگزار کنند.
هیچ اراده‌ای برای توسعه تئاتر نیست
اما یک استاد دانشگاه و منتقد تئاتر درباره وضعیت نامشخص جشنواره تئاتر دانشگاهی معتقد است: انگار هیچ اراده‌ای در مجموعه مدیریتی کشور برای توسعه و رشد تئاتر وجود ندارد.
امین عظیمی به خبرنگار ایسنا گفت: حساسیت و اهمیت جشنواره تئاتر دانشجویی در این است که خروجی تحصیلی دانشجویان در اینجا مشخص می‌شود تا بعدا این افراد، بدنه حرفه‌ای تئاتر کشور را بسازند، ولی هر کدام از گروه‌ها و نهادهایی که در این بخش مسئول هستند با بی‌توجهی‌های خود وضعیت آینده تئاتر را نامشخص می‌کنند.
او در این بخش به وزارت ارشاد اشاره کرد و افزود: حتی بی‌توجهی وزارت فرهنگ و ارشاد هم به برگزاری این جشنواره، در نهایت به ضرر خودش خواهد بود.
عظیمی اضافه کرد: متأسفانه گویا در وزارت علوم هم اراده‌ای در این باره وجود ندارد و نکته قابل تأمل این است که بسیاری از دانشجویان از اتفاقی که در حال رخ دادن است بی‌خبرند، چون آن‌ها در حال آماده کردن متن نمایش‌های خود و در انتظار انتشار فراخوان جشنواره هستند.
وی همچنین گفت: اینکه وزارت علوم هنوز وزیر ندارد و با سرپرست اداره می‌شود، بهانه‌ای شده برای اینکه تکلیف وضعیت جشنواره تئاتر دانشگاهی مشخص نشود؛ در حالی که این دو مسئله ارتباطی با هم ندارند و حداقل از هفت-هشت ماه قبل باید دبیر این جشنواره انتخاب می‌شد.
او با بیان اینکه الان خیلی دیر شده و حتی اگر فراخوان هم اعلام شود کار شتابزده پیش خواهد رفت، ادامه داد: در چنین شرایطی جشنواره نتیجه مثمر ثمری نخواهد داشت، این در حالی است که جشنواره تئاتر دانشگاهی بیش از 15 سال است که برگزار شده و دانشجویان زیادی از این طریق به بدنه حرفه‌ای تئاتر کشور وارد شده‌اند.
عظیمی در ادامه با تأکید بر اینکه کلا وضعیت تئاتر کشور خوب نیست و کم شدن سالن‌های نمایش تئاتر شهر و نیز بسته بودن تالار مولوی برای بازسازی که مخصوص تئاتر دانشگاهی است، از نمونه‌های بارز این وضعیت هستند، گفت: دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد از سال 91 تاکنون حدود 700 تا هزار دانشجوی تئاتر ثبت نام کرده در حالی که پیش از این 120 دانشجو پذیرفته می‌شدند و مشخص نیست این تعداد فارغ‌التحصیل تئاتر بعدا باید کجا بروند و مشغول چه کاری شوند.
وی همچنین اظهار کرد: این دانشگاه به عنوان دومین نهاد علمی و دانشگاهی کشور با وجود تعداد زیاد دانشجویانی که در رشته تئاتر می‌پذیرد و در شهرهای شیراز، تهران و تنکابن حدود دو هزار دانشجوی تئاتر دارد، حتی یک جشنواره برگزار نمی‌کند و این یک سوال مهم است که چرا به این موضوع بی‌توجه هستند.
امین عظیمی در بخش پایانی سخنانش گفت: همیشه هنگام بودجه‌بندی، کمترین بودجه‌ها را به تئاتر اختصاص می‌دهند و ای کاش اگر تئاتر را نمی‌خواهند واضح و مشخص این مسئله را مطرح کنند تا دانشجویان به سراغ تحصیل در رشته‌های دیگری بروند، چون باید فکری برای آینده آن‌ها شود وگرنه در این شرایط به قهقرا می‌روند.
مسئولان دست به کاری بزنید
همچنین جابر رمضانی که نمایش «تیم شنا» را در چند فستیوال خارجی به صحنه برده است،با ابراز گلایه شدید از بی سروسامانی جشنواره تئاتر دانشگاهی از معاون هنری وزارت ارشاد و همه کسانی که نفوذی در وزارت علوم دارند خواست که موضوع برپایی این جشنواره را پیگیری کنند.
او گفت: تئاتر دانشگاهی ایران جریانی است که دو قلب تپنده دارد؛ یکی از این قلب‌ها "تالار مولوی" است که فعلا در مرحله بازسازی قرار دارد و امیدوارم هر چه سریع‌تر آماده شود. قلب دیگر آن هم، "جشنواره تئاتر دانشگاهی" است که به‌نظر می‌رسد می‌خواهند آن را از کار بیاندازند.
این دانشجوی تئاتر درباره وضعیت نامشخص برگزاری جشنواره تئاتر دانشگاهی گفت: مسئله این است که جشنواره تئاتر دانشگاهی در ایران افراد بسیار مهمی را به تئاتر حرفه‌ای این مملکت معرفی کرده است؛ کاری که هیچ یک از جشنواره‌های ایران انجام نمی‌دهند.
رمضانی افزود: نسل تازه تئاتر ایران در حوزه بازیگری، نویسندگی و کارگردانی از طریق همین جشنواره به تئاتر معرفی می‌شوند و در سطح حرفه‌ای فعالیت می‌کنند. الان در حوزه بازیگری نوید محمدزاده، هوتن شکیبا و... از جمله افرادی هستند که از طریق همین جشنواره مطرح شدند و مثلا نوید محمدزاده یا اشکان خیل‌نژاد (کارگردان) با اجرا در همین جشنواره «نوید محمدزاده» و «اشکان خیل‌نژاد» شدند.
او با اشاره به اینکه در حوزه کارگردانی هم آنقدر اسامی زیاد است که باید یک لیست بلند از آن‌ها تهیه کرد. گفت: نکته مهم دیگر در شرایط فعلی این است که نمی‌شود خیلی هم به وزارت علوم به عنوان عامل اصلی این بلاتکلیفی یا خدای ناکرده تعطیلی جشنواره تئاتر دانشگاهی خرده گرفت، چون آن‌ها الزام و اهمیت این جشنواره را درک نمی‌کنند و برایشان مهم نیست که چه تعداد نیروی حرفه‌ای از این جشنواره به تئاتر ایران وارد می‌شوند.
وی ادامه داد: این در حالی است که این مسئله برای دستگاه‌های مربوط در حوزه تئاتر مانند مرکز هنرهای نمایشی و انجمن نمایش باید مهم باشد که یکی از مهمترین جشنواره‌های تئاتری ایران در حال حاضر رو به تعطیلی است و این مسئولان باید دست به کار شوند و به وزارت علوم برای راه انداختن کار فشار وارد کنند.
کارگردان نمایش «صدای آهسته برف» با اشاره به اینکه فعلا فقط در رسانه‌ها به این موضوع پرداخته می‌شود، گفت: آنقدر اهمیت این جشنواره‌ای که رو به تعطیلی است، زیاد است که شخص وزیر هم می‌تواند وارد ماجرا شود، اما نمی‌دانم چرا آقای مرادخانی به عنوان معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در این باره سکوت کرده است.
رمضانی گفت: ایشان ادعای حمایت از نسل جوان را دارند و باید خوب بدانند که جشنواره‌ای که متعلق به نسل جوان است باید با کیفیت همیشگی‌اش برگزار شود. از آنجا که وزارت علوم ما را به رسمیت نمی‌شناسد و حتی بیانیه‌هایی هم که صادر کردیم به نتیجه‌ای نرسیده است، افرادی مثل آقای مرادخانی باید حمایت کنند و پیگیر این وضعیت باشند.
این کارگردان تئاتر همچنین یادآور شد: در شرایطی که با انفعال محض جشنواره تئاتر فجر در چند سال گذشته، شاهد برگزاری خنثی‌ترین جشنواره‌های تئاتر فجر بدون معرفی چهره‌های مطرح و جدید بودیم، جشنواره تئاتر دانشگاهی ایران در همان دولت قبلی چند پدیده را معرفی کرد، به همین دلیل این جشنواره یک اتفاق امیدوارانه برای تئاتر ایران محسوب می‌شود.
وی با تأکید بر اینکه کسانی مثل مجید سرسنگی و قهرمانی که برای وزارت علوم معتبر هستند باید دست به حرکتی بزنند، گفت: باید صدای این اعتراض و خاموشی‌ای که در حال رخ دادن است به گوش مسئولان وزارت علوم رسانده شود، مخصوصا اینکه این جشنواره هر سال با کمترین بودجه بدون اینکه صدای کسی درآْید، برگزار می‌شود، الان هم به دنبال افزایش بودجه نیستیم و فقط می‌خواهیم با همان بودجه بار دیگر این جشنواره برگزار شود.
این نویسنده و کارگردان جوان تئاتر همچنین با اشاره به تالار "مولوی" که ویژه اجرای نمایش‌های دانشجویی است، گفت: امیدوارم این تالار هر چه سریع‌تر بازگشایی شود، اما نکته اینجاست که برنامه‌های این مکان براساس نمایش‌های جشنواره تئاتر دانشگاهی تنظیم می‌شود و نمی‌دانم اگر این جشنواره سال آینده برگزار نشود تالار مولوی چگونه تغذیه خواهد شد. این در حالی است که همه می‌دانیم این تالار، مخصوص اجرای نمایش‌های دانشجویی است و افراد چهره و غیرمرتبط با تئاتر دانشگاهی نباید در این محل نمایشی را اجرا کنند.
هیچ نشانه‌ای از «امید» نیست
آزاده شاهمیری،دانش‌آموخته تئاتر و کارگردان نمایش «دمشق» که اثر خود را در بخش مسابقه جشنواره زوریخ به صحنه برد، یکی از مهمترین دلایل وضعیت فعلی جشنواره تئاتر دانشگاهی را به زمانی مربوط می‌داند که اختیار انتخاب دبیر جشنواره از دانشجویان گرفته شد.
او در این‌باره به خبرنگار ایسنا، گفت: آخرین باری که در جشنواره شرکت کردم، دوره دوازدهم بود و فکر می‌کنم یک دوره بعد از آن بود که دبیر جشنواره انتصاب می‌شد و دیگر انتخابی در کار نبود. در حالی که پیش از آن دانشجوها با رأی خود دبیر این جشنواره را انتخاب می‌کردند.
شاهمیری اضافه کرد: به این ترتیب از زمانی که شکل دموکراتیک انتخاب دبیر جشنواره از بین رفت و وزارت علوم خود را موظف به انتخاب و در واقع انتصاب دبیر جشنواره کرد، وضعیت جشنواره به هم ریخت که البته در این بین اوضاع نابسامان دستگاه‌های دولتی هم تأثیر زیادی روی تئاتر دانشگاهی گذاشته است.
این نمایشنامهنویس و از برگزیدگان پیشین جشنواره تئاتر دانشگاهی با اشاره به اینکه وزارت علوم تا به حال پاسخگوی اعتراض‌های مطرح شده از سوی دانشجویان و فعالان حوزه تئاتر دانشگاهی نبوده است، گفت: با برنامه‌ریزی‌هایی که از دوره دوازدهم و سیزدهم این جشنواره توسط وزارت علوم صورت گرفت دیگر این وزارتخانه خود را مسئول پاسخگویی نمی‌داند، چون متولی برگزاری جشنواره است و نهاد منتقدی را به رسمیت نمی‌شناسد.
شاهمیری همچنین افزود: نکته دیگری که در جشنواره تئاتر دانشگاهی می‌توان به آن اشاره کرد این است که هیچ‌گاه از میان دانشجویان دختر کسی به عنوان دبیر انتخاب نشد، در حالی که قطعا پتانسیل آن وجود داشته و دارد و این انتخاب نکردن، منفعل کردن دانشجویان دختر است.
وی همچنین با اشاره به وضعیت تالار مولوی هم گفت: معلوم نیست تکلیف این تالار چه خواهد شد،چون با توجه به وضعیت این محل با وجود ساختمان‌سازی‌هایی که در مقابل آن انجام می‌شود و نیز با توجه به نامشخص بودن جشنواره تئاتر دانشگاهی، در نهایت ضربه اصلی به بدنه تئاتر کشور وارد خواهد شد.
شاهمیری در پایان با تاکید بر اینکه تئاتر دانشگاهی تنها عرصه‌ای است که دانشجویان در تمام سطوح آن از مدیریت گرفته تا بخش‌های پایین‌تر اختیار عمل دارند، اظهار کرد: متأسفانه هیچ نشانه‌ای از امیدی که به آن دل بسته بودیم و با دولت جدید ایجاد شده بود در عرصه تئاتر دیده نمی‌شود و این حوزه در اولویت نیست، هر چند پیش از این هیچ‌گاه تئاتر در اولویت قرار نداشت.
