چارسو پرس: مستند «تکیه دولت» به کارگردانی علیرضا قاسم خان در قالب هفتمین جشنواره تلویزیونی مستند، از شبکه مستند سیما پخش شد.
قاسم خان درباره سوژه این مستند توضیح داد و گفت: این مستند درباره یکی از مهم‌ترین بناهای تاریخی شهر تهران یعنی «تکیه دولت» است و به چگونگی تاثیرات تاریخی، سیاسی، هنری و اجتماعی آن در دوران خودش می‌پردازد.
وی ادامه داد: "تکیه دولت" بنایی است که در اواسط دوره ناصرالدین شاه یعنی در سال 1290 قمری در جنوب کاخ گلستان و در نزدیکی بانک ملی سبزه میدان بازار فعلی ساخته می‌شود. بررسی این موضوع که انگیزه ناصرالدین شاه از ساخت این بنا چه بوده و در گذر زمان چه سرنوشتی برای آن رخ می‌دهد سوژه اصلی این مستند است.
او با اشاره به تأثیرات هنری و اجتماعی این بنای تاریخی گفت: تکیه دولت، تأثیرات بسیار زیادی در تاریخ هنری ایران داشته است. برای مثال، از بُعد هنری می‌توان گفت که به واسطه ساخت این بنا در تهران، نمایش تعزیه به اوج خود رسیده و موسیقی نیز شکل و فرم بهتری پیدا می‌کند. از سویی دیگر، این بنا تأثیرات اجتماعی زیادی نیز داشته و به عنوان یکی از بناهای مهم شهر تهران شناخته می‌شده است.
قاسم‌خان خاطرنشان کرد: جالب است بدانید که برای اولین بار سربازگیری به شیوه جدید در این بنا انجام می‌شود؛ تا پیش از این، هر کدام از ایل‌ها باید تعدادی از جوانان خود را به عنوان سرباز معرفی می‌کردند و همین موضوع زمینه نوعی تبعیض می‌شده است اما در شیوه جدید، مقرر می‌شود که هر جوان که به 18 سال می‌رسد، باید به خدمت سربازی برود. از منظر سیاسی نیز، تکیه دولت، بزرگترین تالاری است که در اتفاقات مهم سیاسی، میزبان مردم می‌شده و آنها را گردهم جمع می‌کرده است.
او از پژوهش طولانی برای ساخت این مستند خبر داد و گفت: قبل از تولید این مستند نزدیک به 6 سال، از سال 1391 تا 1397 مشغول تحقیق و پژوهش روی این بنا بودم که خروجی آن کتاب «تکیه دولت» بود که در سال 1397 به چاپ رسید و در همان سال به چاپ دوم رفت. مستند «تکیه دولت» دقیقا براساس اسناد، دست‌نوشته‌ها و پژوهش‌های این کتاب تولید شده و کاملا آرشیوی است. من فکر می‌کنم که سینمای مستند ما اساساً به پژوهش نیاز جدی دارد.
کارگردان مستند «تکیه دولت» درباره حواشی ساخت تکیه دولت نیز توضیح داد و گفت: براساس پژوهش‌هایی که داشتم، این بنا در اوج قدرت ناصرالدین شاه یعنی حدودا 12 سال قبل از کشته شدن او ساخته می‌شود. البته ساخت آن حواشی نیز به دنبال داشته است؛ برای مثال، عده‌ای می‌گفتند این بنا برای عوام فریبی ساخته شده و عده‌ای دیگر می‌گفتند ناصرالدین شاه این بنا را تحت تاثیر سفرهایش به خارج بنا کرده است، اما در کتاب «تکیه دولت» با رجوع به اسناد اثبات می‌کنیم که ناصرالدین شاه این مکان را برای تعزیه ساخته است. یکی از دلایل ما این است که از معماری ایرانی اسلامی برای ساخت آن کمک گرفته شده است.
وی درباره سرنوشت این بنا نیز توضیح داد: اکنون هیچ اثری از این بنا باقی نمانده است؛ پس از مرگ ناصرالدین شاهف مظفرالدین شاه خیلی علاقه‌مند به تعزیه نبوده و این هنر آرام آرام مسیر افول را در پیش می‌گیرد. این روند ادامه پیدا می‌کند تا در زمان پهلوی اول و نخست وزیری عبدالحسین هژیر دستور تخریب آن صادر می‌شود. پهلوی اول خیلی موافق برگزاری مراسمات آیینی محرم را نداشت و این بنا آرام آرام رو به تخریب رفت.
براساس این گزارش، مستند «تکیه دولت» در پانزدهمین جشنواره سینما حقیقت، نامزدهای بخش‌های بهترین پژوهش، بهترین موسیقی و بهترین کارگردانی بود که جایزه بهترین موسیقی را گرفت. این مستند همچنین جایزه بهترین پژوهش را از جشنواره شهر دریافت کرد و کتاب «تکیه دولت» نیز جایزه بهترین پژوهش عاشورایی را گرفت.
عوامل تولید این مستند عبارتند از:
تهیه‌کننده و کارگردان: علیرضا قاسم‌خان، تدوین و گرافیک: بابک صاحبقرانی، موسیقی: مهدی محمودخانی، انیماتور: حسین ادیبی‌منش و خوشنویس متن: حسین نوروزی.
///.
