شورش علیه کلیشه‌ها / گفت‌وگو با آروند دشت‌آرای

آروند دشت‌آرای، کارگردان تئاتر ایران که تاکنون اجراهای بین‌المللی موفقی نیز در سراسر دنیا داشته است، اخیرا پروژه بینافرهنگی «درباره تصویرت از من تجدید نظر کن» را با بازیگرانی از کشورهای آلمان، هلند و انگلستان روی صحنه تالار چارسوی تئاتر شهر آورده. نمایشی که فقط تا پایان همین ماه روی صحنه می‌رود و هدفش بازنگری روابط زوج‌های بینافرهنگی است. دشت‌آرای که خود، هدفش از کارگردانی تئاتر را یک ویرگول‌گذاشتن و درنگ در برابر قواعد از پیش تعریف شده می‌داند، کمپانی هنرهای اجرائی ویرگول را سال‌هاست با همین هدف تأسیس کرده. دشت‌آرای البته در کنار کارگردانی تئاتر، براساس رشته تحصیلی‌اش طراحی صنعتی، سال‌هاست به طراحی نور نیز می‌پردازد و البته در اجراهای تئاترش نیز از این مهارت بهره برده. با آروند دشت‌آرای درباره کمپین «درباره تصویرت از من تجدید نظر کن» که از سه سال قبل با اجرای «تهران، رم، لندن، آمستردام» آغاز شده و بناست پس از این نیز در شهرهای مختلف دنیا با اجراهایی دیگر ادامه پیدا کند، گفت‌وگویی کوتاه داشتیم.

پایگاه خبری تئاتر/ روزنامه شرق / عسل عباسیان: ‌جایی از اجرای شما یکی از اجراگران، در باب همین موضوع تصاویر کلیشه‌ای از یک جغرافیا، ایده حاد واقعیت بودریار را مطرح می‌کند. آیا «درباره تصویرت از من تجدید نظر کن» نیز با همین ایده، سعی بر تجدیدنظرکردن درباره تصورات بینافرهنگی دارد؟

نه مستقیما در نمایش ما ایده بودریار مطرح نیست. اجرای ما براساس این ایده شکل گرفته که بیاییم کشف کنیم ما چطور می‌توانیم از مسیر تئاتر به مسئله سوءتفاهمات بینافرهنگی بپردازیم. اساسا فکر می‌کنم در وضعیتی که ما آدم‌های دنیای امروز، به‌واسطه مدیا، با یک عالمه تصویر و اطلاعات احاطه شده‌ایم و دائما داریم حجمی می‌شویم در این حجم موجود و عنصری هستیم متشکل از تمام عناصری که وجود دارد، باید یک لحظه از این جریان خروشان بیرون بیاییم، صبر کنیم و درباره تصاویری که به خوردِ ما داده شده تجدید نظر کنیم. این کلمه تجدیدنظرکردن که من می‌توانم بگویم در تمام دورانی که تئاتر روی صحنه بردم، سعی کردم در شکل روایت و شیوه اجرائی تجدید نظر کنم و دائما تلاش کردم امضا نداشته باشم، از همان لحظه درنگ می‌آید. هرگز نخواستم با تئاتر تجارت کنم. تئاتر برای من از معدود محل‌های خالص و نابی است که می‌توان در آن کشف و شهود داشت.

تئاتر درنگ کوتاهی است که می‌توان در آن تجدید نظر کرد. پیشنهاد می‌کنم حتی اگر تصمیم برای تئاتردیدن و کارکردن در تئاتر داریم با همان درنگ کوتاه، یا به تعبیر من ویرگول، چنین تصمیمی داشته باشیم. ویرگولی که می‌توان گذاشت در برابر هجوم کلیشه‌ها، مکث کرد و یک لحظه از تصاویری که ما را احاطه کرده‌اند خارج شد و همه آنها بازنگری کرد.

‌چه شد که در پروسه این تجدید نظر از بازیگران خارجی کمک گرفتید و پروژه را بینافرهنگی تعریف کردید؟
این کمپین این‌طور شکل گرفت که ما به‌واسطه تئاتر بتوانیم روی مسائل مختلف کار کنیم. در پروژه قبلی همین کمپین «درباره تصویرت از من تجدیدنظر کن» بازیگران از شهرهای لندن، رم، آمستردام و تهران به شهرهای هم سفر می‌کردند تا با زندگی روزمره هم مواجه شوند. فکر کردیم اگر اطلاعات من ایرانی از یک انگلیسی براساس تصویر مدیاست، حالا سفر کنیم و تصویری تجدیدنظرشده بسازیم. این تجدیدنظر به‌واسطه تئاتر در جهانی که همه چیز براساس اختلافات بینافرهنگی است و جنگ‌ها بر سر این اختلافات رخ داده و قوم‌ها به جان هم می‌افتند و عده‌ای هم در این جنگ‌ها کشته می‌شوند، یک جور عکس‌العمل است. خیلی مهم است که با ابزار تئاتر ما عکس‌العملی در برابر جهان داشته باشیم. تئاتر امکانی است برای همین تجدیدنظر. در جهان پر از خشونت که یکی از مهم‌ترین دلایل خشونت‌هایش همین اختلافات است، با تئاتر می‌توان این اختلافات را کم کرد. زوج‌های بینافرهنگی با عشقشان کاری می‌کنند که سیاست‌مداران نتوانسته‌اند انجام دهند. پس اگر آنها می‌توانند به تفاهم برسند، سیاست‌مداران هم می‌توانند. ما می‌خواستیم در این نمایش همین موضوع را بررسی کنیم. ما هر شب تلاش می‌کنیم به‌واسطه تئاتر و دیالوگ، نگاهی واقعی به خودمان، فرهنگمان و البته دیگری و فرهنگش داشته باشیم.

‌تئاتر چقدر می‌تواند در برابر جریان سیل‌آسای دیگر رسانه‌ها برای تجدیدنظرکردن در تصاویر کلیشه موفق باشد؟
مسلما خیلی نمی‌تواند اما من دنبال یک مسیر غیرممکن هستم. دو سه سال است که دائما دارم فکر می‌کنم چطور فضایی ایجاد کنیم که تأثیرگذاری بیشتری داشته باشد و موج ایجاد کند. متأسفانه امروز ایجادکردن موج با تئاتر دیگر امکان‌پذیر نیست. ما بیشتر انگار داریم برای خودمان و مسائل خودمان تئاتر می‌سازیم. نه قدرت اینترنت را داریم، نه قدرت رسانه‌های دیگر را. اما فکر می‌کنم هم‌زمان تکرارکردن این امر شورش‌مآبانه که تئاتر است، جذاب است. همیشه این سؤال هست که چرا تئاتر کار می‌کنیم؟ به جواب مشخصی هم نمی‌رسیم. ما با اجرای تنها شاید بتوانیم بخش کوچکی از جامعه را در بر بگیریم و درگیر دغدغه خودمان کنیم. متأسفانه هدف اصلی این روزها شده گیشه و حتی دیگر کسی از من کارگردان نمی‌پرسد در جست‌وجوی چه بودی که یک تئاتر روی صحنه بردی، فقط همه می‌پرسند سالنت پر است؟ البته به آن شیوه از تئاتر که دغدغه‌اش پرشدن سالن است هم احترام می‌گذارم اما وقتی این جریان، می‌شود جریان اصلی تئاتر نگران‌کننده است. دغدغه اصلی این روزهای من همین است که چطور می‌توان تئاتر را از شکل تجاری‌اش درآورد که البته انگار این یک آرزو و رؤیاست و من دنبال آن هستم.

‌با این پروژه بناست به شهرهای مختلف دنیا بروید؛ اما آیا به شهرهای دیگر ایران هم سفر می‌کنید؟
من همیشه دلم خواسته که نمایش‌هایم را مردم نقاط مختلف ایران ببینند؛ ولي این نوع تئاتر برای رفتن به شهرهای مختلف نیاز به يارانه و حمایت دارد. ما اگر بتوانیم حمایت لازم را بگیریم که گروه بازیگران به ایران بیایند واقعا خوشحال خواهیم شد اجرا را به نقاط مختلف ایران ببریم. همیشه معتقدم تئاتر باید در همه نقاط ایران اجرا شود و همیشه از این متمرکزبودن تئاتر در تهران ضربه دیدیم. اگر تئاتر به همه شهرها برود، سطح فرهنگ کشور ارتقا پیدا می‌کند و تئاتر فقط در پایتخت کنسانتره نمی‌شود. آن وقت تئاتر بهتری هم خواهیم داشت.

‌اما این اجرای شما در قالب یک پروژه و کمپین پنج‌ساله تعریف شده. گام‌های بعدی این کمپین چیست؟
این پروژه بناست در برلین و اسلو و بیروت و کابل اجرا شود و بعد از تهران در تلاشیم به همه شهرهای مهم دنیا سفر کنیم.

صفحه رسمی سایت خبری تئاتر در تلگرام

https://telegram.me/onlytheater

اخبار تئاتر

دسترسی ها

تازه ترین مطالب

پربازدیدترین ها