اهمیت غلامحسین ساعدی در گفت‌وگو با جواد مجابی؛ روشنفکر ادبی نیازی به قدرت سیاسی ندارد

صدرالدین زاهد می گوید از وقتی به ایران برگشته است، نه آن فضای پیشین و نه آدم های آن دوران که با هم کار می کردند هیچ کدام نیستند و او احساس تنهایی می کند. زاهد معتقد است انسان اصلا برای تنهایی ساخته نشده است هرچند به گفته خودش اکنون از همه نظر تنهاست؛ هم در زندگی خصوصی اش و هم در زندگی هنری اش.

نمایش های حوزه دفاع مقدس را معمولا با المان هایی مانند فضای جبهه، لباس های رزم، اسامی فرماندهان و ... می شناسیم. دیدن نمایشی که در آن رزمنده ها کت و شلوار پوشیده و به شکلی هماهنگ به روایت قصه ای از آن دوران بپردازند، اتفاقی جدید است. این اتفاق را «علیرضا معروفی» در نمایش «تن ها» رقم زده و با فرمی جدید به معرفی اسیر سیزده سال جنگ، «مهدی طحانیان»، پرداخته است.

محمد عارف هدف اصلی نخستین کنفرانس ملی نمایشنامه پژوهی ایران را، پژوهش در نمایشنامه، آسیب شناسی ادبیات نمایشی در ایران، ایران شناسی تئاتر، خاستگاه شناسی تئاترنوشت و تاریخ ادبیات نمایشی عنوان کرد که به گفته او، یافته های آن به زودی در کتاب چکیده مقالات کنفرانس با معرفی هشتاد و یک چکیده برگزیده رونمایی می شود.

همه نمایش در یک چهارراه می‌گذرد و حتّی چایخانه اَجَقْ همان وسط بازی می‌شود. ولی این یگانگی مَکان با گُریز به درمانگاه و خانه و جاده نزدیک مرز در داستانِ پرستار و سر زدن به خانه راننده و زنش و باجه تلفن در طرابوزان در داستان راننده و عبور از اتاق نامه‌ْرسانی و دفتر رئیس و خیابان در داستانِ نامه‌ْبَر می‌شکند؛ و همچنین با گُذر ِسارنگِ‌سَهِش از محلّه‌ای که دیگر نیست و گُذر نهال فرّخی از محلّه چنان‌که هست!

ما اگر خانواده را كوچك‌ترین نهاد اجتماعی موجود در جهان تصور كنیم تا به روابط بین‌المللی بین كشورها یا جزییات موجود در ورزش، تئاتر و غیره، همه‌شان به ما نشانه‌های فروپاشی می‌دهند ولی برای اینكه كل ماجرا در كام مخاطب تبدیل به جام زهر نشود، تلاش كردیم با بعضی تكنیك‌ها‌ و افزودن جنسی از كمدی به كار، تلخی مساله را كاهش دهیم. در نهایت مخاطبی كه مشغول خندیدن است احتمالا به چیزهایی می‌خندد كه شباهت چندانی با كمدی‌های مرسوم ندارد.

کاظم ملایی، نویسنده و کارگردان فیلم «گورکن» که تاکنون در بیش از 20 جشنواره خارجی حضور یافته و جوایز متعددی را در بخش‌های مختلف از آن خود کرده است، درباره انتظارات سینما از دولت آینده گفت: بیشترین انتظارم از دولت آینده این است که هیچ کاری به کار سینما نداشته باشد؛ این می‌تواند بهترین کمک و خدمت به سینما باشد.

ابراهیم داروغه‌زاده معاون اسبق نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی با اشاره به راز و رمز فیلم‌های توقیفی در دوران مسئولیت خود بیان کرد که برای اجرای قانون بارها و بارها به دادگاه احضار شدم.

«شهرو خردمند» کارگردان تئاتر و از بنیان‌گذاران کارگاه نمایش، از شروع کار هنری و همچنین دوره فعالیتش در کارگاه نمایش و راه‌اندازی آن و تلاشی که برای حذف او از صحنه شده بود، گفت.

کوروش نریمانی می‌گوید علت اصلی اینکه تئاتر و نمایشنامه‌نویسی ما به سمت ژانرهای مختلف نرفته، برمی‌گردد به امکانات و زیرساخت‌های کشور. بسیاری از ژانرها به امکانات مالی، زیرساختی، سالن‌های به‌خصوص و... نیاز دارد که در این مملکت در اختیار هر هنرمندی قرار ندارد و بخش اعظمی از آن در دست نهادهای دولتی و حکومتی است.

مونا فرجاد گفت: فکر کردم شاید آدم‌های دیگری مثل من هستند که به هر دلیل نمی‌توانند در این شرایط کرونا نمایش ببینند. بنابراین ایده اجرا در فضای مجازی به ذهنم رسید.

گمان نمی‌کنم دوران کرونا برای هیچ تئاتری در هیچ جای جهان وضعیتی تحمل‌پذیر بوده باشد. شاید تنها فرق این باشد که این‌جا در کانادا همه‌ی شهروندان از حمایت مالی در دوران کرونا برخوردار بوده‌اند.

شانتا تاك: برنامه‌ای ابتكاری را با كمك مردم برای هنرمندان مستقل راه‌اندازی كردیم كه از این طریق توانستیم صدها هزار دلار برای هنرمندانی جمع كنیم كه درآمد ثابتی نداشتند و مشمول دریافت كمك‌های فدرال نبودند.

كمپانی «ITA» توسط دولت و مسوولان شهر آمستردام حمایت می‌شود اما بیشتر درآمد ما از طریق برگزاری تورهای جهانی است كه البته این درآمد را به خاطر كرونا از دست داده‌ایم. دولت دو بار به ما بسته مالی اعطا كرد كه كمك می‌كند تا چند وقت دیگر زنده بمانیم البته موفق شدیم به گونه‌ای كارها را در دوران قرنطینه مدیریت كنیم تا حقوق كارمندان، تیم فنی و گروه بازیگران تمام وقت را بپردازیم.

از یک طرف کسانی که حرفه‌شان تئاتر بوده آسیب جدی دیده‌اند و از طرف دیگر هم اجرای تئاتر براحتی نخواهد بود و این وضعیت دوگانه را نمی‌شود براحتی تفسیر کرد و گفت حق با بستن سالن‌هاست یا شرایط بغرنج زندگی هنرمندان.

بهزاد خاکی‌نژاد درباره اینکه «چرا خانه تئاتر به دنبال ایجاد صنف فراگیر است؟» گفت: می‌خواهند یک اتحادیه بزرگ از صنف‌های فراگیر شکل دهند به نام اتحادیه خانه تئاتر. یعنی هم «موسسه» خانه تئاتر را داشته باشند برای گرفتن بودجه دولت و هم «اتحادیه». اما راه افتادن اتحادیه چه سودی برای تئاتری‌ها دارد؟ در عوض، هر کسی که می‌خواهد تئاتر کار کند و عضو صنف تئاتر باشد، باید از آقای ایرج راد و هیئت مدیره خانه تئاتر اجازه بگیرد.

تنها دو هفته و نیم از بازگشایی می‌گذشت كه به قرنطینه دوم رسیدیم. از آن زمان ۲۴۰ نفر از اعضای دایمی كمپانی ما به‌طور موقت بیكار شده‌ بودند، بیمه اجتماعی آلمان، در دوران قرنطینه اول ۶۰ درصد از حقوق آنها را پرداخت كرد كه این رقم را برای آنهایی كه فرزند داشتند تا ۹۲ یا ۹۴ درصد بالا بردیم. نمایندگی بیمه اجتماعی در خلال قرنطینه دوم، ۸۰ درصد از حقوق آنها را پرداخت كرد كه ما هم ۱۸ درصد به آن افزودیم.

قاسم مصیبی که حدود چهار دهه است مدیریت سینما تئاتر گلریز را به عهده دارد، از خطر قریب‌الوقع این مجموعه به دلیل شرایط ناگوار اقتصادی می‌گوید و یادآوری می‌کند در سال‌هایی که هنوز خبری از تماشاخانه‌های خصوصی نبود و تئاتر هنری و سالن‌هایش از سوی دولت با بودجه‌های خوبی حمایت می‌شد، «انشعابِ» تئاتر آزاد باید روی پای خودش می‌ایستاد و خرج خودش را درمی‌آورد.

طبق كتاب «تاریخ بخارا» و دیوارنگاره‌ها حداقل در قرن سوم قبل از میلاد مراسم آیینی به نام سوگ سیاوش در ایران وجود داشته. این آیین نمایشی همراه با حركت و موسیقی بوده و به صورت كارناوال در سراسر شهر اجرا می‌شده. یك آیین نمایشی مثل آیین دیونوسوس چرا در یونان تبدیل به تئاتر می‌شود اما در ایران رشدی نمی‌كند؟

«آن زمان به رغم بمباران‌های متعدد، هیچ‌كس قصد بستن سالن‌های تئاتر را نداشت. اما اگر ابتدای شروع نمایش صدای آژیر به گوش می‌رسید، نمی‌توانستیم تا قبل از 7 صبح روز بعد از سالن خارج شویم. تماشاچیان تمام شب را روی صندلی‌های‌شان بی‌حركت می‌نشستند.

پیام دهکردی در گفتگویی که به مناسبت روز ملی هنرهای نمایشی و روز جهانی تئاتر شکل گرفت، بر این عقیده خود تأکید کرد که «تئاتر» نیازمند خون تازه، روح تازه و انسان تازه است.