تاریخهای شفاهی سند خوبی برای آشنایی با شخصیت غفاری و نگاه این هنرمند به مقوله هنر و سینماست، اما پژوهش تاریخی که از دل اسناد، مطبوعات و مصاحبهها پدید میآید جنبههای گستردهتری از کار هنرمند پیش روی مخاطب قرار میدهد و طبعاً دقت بیشتری را لازم میآورد. عباس بهارلو در کتاب «داستان سانسورِ یک فیلم: جنوب شهرِ فرخ غفاری» به داستان توقیف و نابودی نخستین فیلم بلند غفاری پرداخته و شناختنامه کامل و دقیقی را پدید آورده است.
بارها شاهد بودم در پی فرستادن بخشی از مصاحبهای یا ارجاعی برای من و درخواست یافتن منبع اصلی آن، [آقای غفاری] توانایی این را داشتند که ماهها برای یافته شدن یا در دسترس قرار گرفتن آن منبع صبر کنند... و اگر منبع اصلی یافته نمیشد یا بعد از این همه صبر به وضوح نکته مورد نظر را تایید نمیکرد، کل یک پاراگرافِ مفصل را حذف میکردند! برای یک پژوهشگر هیچ لذتی بالاتر از کشف نکتهای نادیده و به اشتراک گذاشتن آن نیست.
کتاب «گزارش سانسور یک فیلم: جنوب شهرِ فرخ غفاری» نوشته عباس بهارلو توسط نشر قطره منتشر شد.
یک مورخ و پژوهشگر سینما معتقد است که ما از بسیاری از دورههای تاریخیمان به سهولت گذشتهایم، در حالی که با بررسی دقیق آن دورههای تاریخی و آدمهای مهم و مؤثرش میتوانیم از اشتباههای مکرر تاریخی دوری کنیم. او برهمین اساس با نگاهی به توقیف یک فیلم قدیمی، ماجراهایی را درباره اولین سینماگر پیشرو ایران بازگو کرده است.
«شهرو خردمند» کارگردان تئاتر و از بنیانگذاران کارگاه نمایش، از شروع کار هنری و همچنین دوره فعالیتش در کارگاه نمایش و راهاندازی آن و تلاشی که برای حذف او از صحنه شده بود، گفت.
ابراهیم گلستان در گفتگو با پرویز جاهد از فرخ غفاری و کانون فیلم تهران میگوید.
سینمای ایران که کوتاه زمانی پس از سینمای جهان کار خود را شروع کرد، در طی دورهای نزدیک به ۷۰ سال (از ۱۲۷۹ تا ۱۳۴۹) مسیری را پیمود که فیلمهایش نشان از روزهای افتان و خیزان آن دارد.
«بیژن مفید» ۲۲ خرداد سال ۱۳۱۴ در تهران به دنیا آمد و کمتر از نیم قرن زندگی کرد؛ اما در همین مدت کوتاه در آثار متعددی بازی و صداپیشگی کرد، نمایشنامههای بسیاری را نوشت و روی صحنه آورد و با چهرههای مطرح جهانی همکاری کرد. تسلطش بر موسیقی و ریتم از مهمترین ویژگیهای تئاترش محسوب میشد و به گفته همکاران و دوستانش ریشههای تئاتر او به نمایشهای آئینی و سنتی ایران برمیگشت.
پرویز جاهد در نشست نقد و بررسی فیلم «زنبورک» بیان کرد فرخ غفاری را می توان اولین مورخ سینمای ایران دانست.