با توجه به شرایط بحرانی ناشی از جنگ، مهلت ثبت‌نام و ارسال آثار به پانزدهمین دوره جوایز آکادمی فیلم کوتاه ایران (ایسفا) تا تاریخ ۱۵ تیر ۱۴۰۴ تمدید شد.

چهارمین اکران پلتفرم درمیانه به نمایش و تحلیل آثار بهزاد نعلبندی اختصاص دارد. در این برنامه، دو مستند انیمیشن «کاغذ پاره‌ها» و «آنیتا؛ گمشده در اخبار»، که با تکنیک استاپ‌موشن کاغذی و مقوایی ساخته شده و جوایز متعددی را در جشنواره‌های داخلی و خارجی کسب کرده‌اند، در خانه هنرمندان ایران اکران و مورد بررسی قرار خواهند گرفت.

مستند «ساموئل خاچیکیان؛ یک گفت‌وگو»، ساخته امید نجوان، نه تنها روایتی صمیمی از «هیچکاک ایران»، ساموئل خاچیکیان است، بلکه به مرثیه‌ای تلخ برای مسیری دشوار در اکران سینمای مستقل ایران بدل شده است. این مستند ۸۳ دقیقه‌ای که هم‌اکنون اکران آنلاین آن در سایت «هاشور» ادامه دارد، حکایتی از گوشه‌نشینی و بی‌مهری‌ها نسبت به آثار هنری اصیل در هیاهوی سینمای امروز را بازگو می‌کند.

فیلم مستند «پنوسر» به تهیه‌کنندگی و کارگردانی حسین فتاحی، موفق به کسب تندیس و جایزه بهترین مستند از نهمین جشنواره بین‌المللی فیلم زیگموند ویلموش مجارستان شد. این فیلم روایتی شاعرانه از زندگی یک چوپان نقاش در طبیعت سوادکوه مازندران است.

آرش اسحاقی، مستندساز باسابقه سینمای ایران، با تأیید هیئت‌رئیسه جشن مستقل، به عنوان رئیس چهاردهمین دوره جشن مستقل سینمای مستند ایران انتخاب شد. این جشن همچون سال گذشته به شیوه آکادمی برگزار می‌شود.

شهرام درخشان، کارگردان، تهیه‌کننده و صداپیشه سینمای مستند، در گفت‌وگو با مهر از اکران آنلاین دو مستندش با نام‌های «جن» و «جدایی» در پلتفرم فیلیمو خبر داد. او در این گفتگو، جزئیات جالبی از روند ساخت مستند «جن»، از جمله حضورش در مراسم جن‌گیری، و همچنین دغدغه‌هایش در حوزه مستندسازی و پادکست‌سازی را بیان کرد.

رضا استادی، کارگردان و تهیه‌کننده سینمای مستند، پس از موفقیت با «بنز ایرانی»، این بار مستندی ۸۰ دقیقه‌ای با عنوان «احمد محمود» را به اتمام رسانده است. این فیلم حاصل پژوهشی پنج ساله، به زندگی و کارآفرینی احمد و محمود خیامی، بنیان‌گذاران صنعت خودروی ایران، می‌پردازد و قرار است در نوزدهمین جشنواره سینما حقیقت به نمایش گذاشته شود.

فیلم مستند «Militantropos» با روایتی جسورانه و فرم‌گرایانه، نگاهی ضدجنگ و ژرف به تأثیرات روانی و انسانی جنگ اوکراین دارد. ترکیبی از زیبایی بصری و وحشت واقعی که بیننده را به تفکر درباره مرزهای زیبایی، واقعیت و اخلاق در سینمای مستند وامی‌دارد.

مستند کوتاه «میراث باد» به کارگردانی نسیم سهیلی و محصول انجمن سینمای جوانان ایران، به چهل و هفتمین دوره جشنواره فیلم کوهستان در آمریکا که مورد تأیید آکادمی اسکار است، راه یافت.

فصل جدید «پاتوق مستند» در سالن حقیقت مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی از چهارشنبه ۳۱ اردیبهشت آغاز می‌شود و فیلم مستند «تورگی» به کارگردانی توفیق حیدری و تهیه‌کنندگی محمد کارت، به صورت رایگان به نمایش در می‌آید.

مستند «Slauson Rec» به کارگردانی لئو لوئیس اونیل، از آثار غافلگیرکننده جشنواره کن امسال بود که تصویری عریان و پرتنش از شایا لباف در قامت مربی تئاتر ارائه می‌دهد — مردی که خود را ناجی جوانان لس‌آنجلس می‌پنداشت، اما در نهایت به کابوسی برای آنان بدل شد.

مستند «طعم عباس» با محوریت پرونده پزشکی عباس کیارستمی و بررسی قصورهای احتمالی در روند درمان او، با حضور پزشکان معالج و چهره‌های سینمایی برای نخستین بار مقابل دوربین، به زودی آماده نمایش می‌شود.

مستند «موج و مرجان و خارا» به کارگردانی آلن پندری و تهیه‌کنندگی ابراهیم گلستان، درباره توسعه نفتی گچساران و خارک، پس از مرمت در موزه سینما به صورت رایگان به نمایش در می‌آید و سعید رشتیان و پیروز کلانتری درباره آن صحبت خواهند کرد.

سازمان جهانی یونیمای، قدیمی‌ترین نهاد بین‌المللی نمایشگران عروسکی، نود و ششمین سالگرد تاسیس خود را با نمایش مستند «لعبت‌باز» به کارگردانی پوریا نوری و گفت‌وگو با سیاوش ستاری، رئیس یونیما مبارک ایران، گرامی می‌دارد؛ رویدادی جهانی برای پاسداشت هنر عروسکی و میراث خیمه‌شب‌بازی ایران.

جرمی آیرونز، بازیگر سرشناس و برنده جایزه اسکار، به‌عنوان راوی صدای اقیانوس در مستند بلند «مردمان آب: داستان ما» انتخاب شد. این مستند به کارگردانی مایا دی آلمیدا آراوجو، به زودی در جشنواره کن معرفی می‌شود و زندگی شش شخصیت را که رابطه‌ای عمیق و نمادین با آب دارند، به تصویر می‌کشد.

مستند جدید «یوجین جارکی» درباره بنیان‌گذار جنجالی ویکی‌لیکس، با عنوان «مرد شش میلیارد دلاری»، نخستین نمایش جهانی‌اش را در جشنواره فیلم کن تجربه خواهد کرد. این فیلم که روایتی همدلانه از زندگی و مبارزات آسانژ ارائه می‌دهد، او را پس از سال‌ها بازداشت و حبس خانگی، این‌بار روی فرش قرمز به تصویر می‌کشد. جارکی می‌گوید نمایش فیلم در فرانسه تصمیمی اخلاقی بود، چرا که آسانژ هنوز اجازه ورود به خاک آمریکا را ندارد.

مستند پژوهشی «پاژ» درباره شاهنامه فردوسی ۲۵ اردیبهشت در خانه هنرمندان ایران اکران می‌‎شود.

فیلم مستند داستانی «جان ترنا» به بررسی ترنابازی در قهوه‌خانه‌های ایران می پردازد.

پس از مرگ تراژیک یک مهاجر گامبیایی در کانال‌های یخ‌زده ونیز و سکوت تماشاگران، فیلم مستند «ساحل آخر» ردّ پای زندگی فراموش‌شده او را دنبال می‌کند؛ سفری شاعرانه و غم‌بار از اروپا به آفریقا، از غیاب یک انسان تا صدای خانواده‌ای که همچنان در سوگ، سکوت را می‌شنوند.

محمداحسان مفیدی کیا فعال فرهنگی در یادداشتی به مستند «حمید هما» و زندگی هما روستا و حمید سمندریان پرداخته است.

فیلم مستند «هورالعظیم» به کارگردانی مهدی افشارنیک با روایت محمد درویش درحال ساخت است.

مستند «هم‌نوایی عاشقانه» ساخته آذر مهرابی در بخش مسابقه جشنواره فیلم «هرتسگ نووی» مونته نگرو روی پرده می‌رود.

مجموعه مستند شبکه PBS هم داستانی بلوغ‌محور است و هم سندی تاریخی درباره تأثیرات ماندگار تعطیلی‌های دوران پاندمی بر جوانان.

مستندهای «آیا..؟» و «نامه‌ای از کابل» سه‌شنبه ۲۳ اردیبهشت در خانه هنرمندان اکران می‌شود.

مستند «فرزندان خونیار» روایت زندگی چهار فرزند یک خانواده است که هیچگاه ازدواج نکردند و همین موضوع چالش‌های جدی برای آنها رقم‌ می‌زند.

مستند «مارچلا» به کارگردانی پیتر میلر، پرتره‌ای صمیمی اما کلاسیک از مارچلا هازان، نویسنده و آموزگار برجسته آشپزی ایتالیایی است؛ زنی که با دستانی ناآزموده وارد آشپزخانه شد و نسل‌ها را با دستورهای سنتی‌اش آموزش داد.

مستند «من هامونم» به کارگردانی و تهیه‌کنندگی کمیل سوهانی در اتحادیه علوم زمین اروپا اکران شد.

«Dogwoof» حقوق فروش بین‌المللی مستند «آندره یک احمق است» را که توسط A24 و Sandbox تهیه شده و برنده دو جایزه از جشنواره ساندنس شده، در اختیار گرفت.

مراسم رونمایی و اکران افتتاحیه فیلم سینمایی «باد در کشتزارهای نیشکر» به نویسندگی و کارگردانی ابراهیم اشرف‌پور در سینماهای «هنروتجربه» برگزار شد.

هفتاد و دومین دوره جشنواره فیلم سیدنی میزبان نمایش فیلم «اوزاک یوللار» در بخش مستندهای بین‌المللی خواهد بود.

مستند کوتاه «دربست اکباتان» ساخته سامان سالور، نگاهی انسان‌محور و بی‌پیرایه به زندگی جانبازی است که با وجود تمام سختی‌ها، بر دو پای خود ایستاده و در دل پایتخت شلوغ، سادگی و صداقت زندگی‌اش را به تصویر می‌کشد. این اثر که محصول مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی است، به تازگی در پلتفرم فیلیمو در دسترس قرار گرفته است.

مستند کوتاه «درس انار» به کارگردانی سجاد پرهیزکاری، برشی از زندگی جوانی با معلولیت جسمی است که روزگاری برای امرار معاش در امتحانات دانشگاهی به‌جای دیگران شرکت می‌کرد؛ روایتی انسانی و پر از فراز و نشیب از تردید، پشیمانی و امید.

علی رستگار کارگردان مستند «گیله پیرمرد» با اشاره به اکران این فیلم در گروه سینمایی «هنروتجربه» گفت مشغول ساخت پرتره منصور پورحیدری بازیکن و مربی فقید تیم فوتبال استقلال است.

مستند «میراث باد» کارگردانی نسیم سهیلی به جشنواره مورد تأیید آکادمی اسکار راه یافت.

کارگردان مستند «انحصار ورثه» با بیان اینکه دیدگاه‌های متناقضی درباره شخصیت آوینی مطرح است، گفت:‌ در مسیر تحقیق این مستند، با روایت‌هایی عجیب مواجه شدم؛ یکی می‌گفت آوینی در اوین بوده، یکی می‌گفت در سوریه می‌جنگیده، در حالی که خودم من همیشه در ذهنم این تصویر بود که شخصیت آوینی شباهتی به متون نیچه، به‌ویژه کتاب “چنین گفت زرتشت” دارد.

فیلم مستند تک‌گویی‌محور «شنا به سوی کامبوج» به کارگردانی جاناتان دمی و بازی اسپالدینگ گری، برای اولین‌بار با کیفیت بازسازی‌شده تصویری و صوتی روی بلوری منتشر می‌شود.

مستند «آنتون چخوف؛ یک زندگی» در دومین برنامه «مستندهای غربت» خانه هنرمندان ایران اکران می‌شود.

مستند «من، خشخاش» موفق شد جایزه بهترین مستند بلند بین‌المللی جشنواره هات‌داکس کانادا را از آن خود کند و گامی مهم برای ورود به رقابت اسکار بردارد.

کارگردان مستند نیمه‌بلند «لاو»، معتقد است این فیلم را برای جشنواره‌ها نساخته و از ابتدا نیز تصمیم نداشته اثری نیمه‌بلند تولید کند چون که مدت زمان یک اثر، موردی از پیش تعیین شده نیست.

هم‌زمان با برگزاری نمایشگاه «پیکاسو در تهران»، مجموعه‌ای از مستندهای برجسته درباره زندگی و آثار پابلو پیکاسو از روز یکشنبه ۱۴ اردیبهشت‌ماه ساعت ۱۶ در سالن سینماتک موزه هنرهای معاصر تهران به نمایش درمی‌آید.

مستند «خاکستر» ساخته آرش اسحاقی آماده نمایش شد.

فیلم مستند «ضدقهرمان» ساخته عارف افشار با پرداختن به زندگی و فعالیت‌های آیت‌الله خلخالی، بیش از آن‌که تلاشی برای کشف حقیقت باشد، روایتی سوگیرانه و کلیشه‌ای از شخصیتی بحث‌برانگیز را ارائه می‌دهد که در لایه‌های سطحی جذابیت‌های تاریخی متوقف مانده است.

مستند «ژن هاژ» ساخته علیرضا جمالی اخوان به جشنواره بین المللی ایتالیا راه پیدا کرد.

فیلم مستند «زرخاتون»، به تهیه‌کنندگی و کارگردانی حمیدرضا زینالی، پس از اتمام مراحل فنی، آماده نمایش شد.

فیلم‌های سینمایی و مستند ایرانی از جمله «برای آوا»، «در مسیر نسیم»، و فیلم‌های کوتاه «بدون مرز»، «چشم تار»، «خیلی تاریک، خیلی روشن» و «بختک رها» در جشنواره بین‌المللی فیلم احمدآباد به رقابت خواهند پرداخت.

برنامه «مستندهای غربت» با نمایش آثار مستند سهراب شهیدثالث، سینماگر فقید ایرانی، از ۹ تا ۳۰ اردیبهشت در خانه هنرمندان ایران برگزار می‌شود. در این رویداد، مستندهایی از این کارگردان برجسته، از جمله آثاری که تاکنون کمتر دیده شده‌اند، با زیرنویس فارسی و کیفیت بالا به نمایش درمی‌آید.

فیلم کوتاه «خانه خاطره‌ها» به کارگردانی محمدرضا فهمیزی با روایت آتوسا رستمی از خانه قاجاری «سلطان بیگم» در تهران، نسخه‌ای تازه از خود را پس از سال‌ها با فیلمبرداری و موسیقی جدید آماده نمایش کرده است.

حدود ۲۵۰ مستند تولید شده از دهه ۸۰ تا پایان سال ۱۴۰۱ در بخش ویژه‌ای به نام «سینما حقیقت» در شبکه نمایش خانگی عرضه می‌شود.

انجمن صنفی کارگردانان سینمای مستند، برای آشنایی هرچه بیشتر اعضای خود و همچنین، علاقه‌مندان به حضور در فستیوال‌های جهانی فیلم، مسترکلاس تخصصی برگزار می‌کند.

مستند «هم‌نوایی عاشقانه» ساخته آذر مهرابی در بیست و نهمین جشنواره جهانی فیلم‌های تلویزیونی زیست‌بوم‌ شناسی روسیه روی پرده می‌رود.