درباره ناصر تقوایی و سال‌هایی که به اجبار و یا تقدیر کار نکرده و خانه نشین‌شده حرفْ بسیار است بخصوص آنکه با وجود آثاری ماندگار، فیلم‌های ناتمامش به حسرتی برای دوستدارانش بدل شده است و ای کاش فرصتی فراهم می‌شد تا هرآنچه از آثار نیمه‌کاره‌اش باقی است در جایی دیده شود.

مستند «اقتباس در سینما» به کارگردانی مجتبی سعادت با بررسی فیلم «ناخدا خورشید» در پلتفرم هاشور اکران می‌شود.

«سینمای ناصر تقوایی» نوشته سعید عقیقی و رضا غیاث منتشر می‌شود.

پادکست «سینما، خاطره» این هفته با بررسی فیلم‌سینمایی «آرامش در حضور دیگران» از رادیو سوینا پخش می‌شود.

تقوایی تلاش می‌کند با در‌نظر‌گرفتن واقعیت زندگی صادق و شرح رویدادی که ممکن است شالوده هنجارمند زندگی هر شهروندی را از هم بپاشد، هستی یک انسان در برابر مفهوم «عدالت» را صورتی غیر‌تاریخی ببخشد. از‌این‌رو تأکید تقوایی به عنصر مکان و فضاسازی اثرش در یک بافت اقلیمی شناخته‌شده نمی‌تواند تأثیر چندانی بر کنش صادق بگذارد و زیباشناسی فیلم او را به‌ نوعی قوم‌نگاری هدفمند نزدیک کند.

بهزاد خورشیدی، هنرمند گرافیست به مناسبت زادروز ناصر تقوایی با انتشار طرحی از چهره او، به ویژگی های این فیلمساز موج نوی سینمای ایران پرداخته است.

عباس بهارلو: تقوایی بارها گفته است كه بدون فضا هیچ هنری معنا نمی‌دهد و هر واقعه‌ای در فضایی اتفاق می‌افتد و هر نسلی در فضایی زندگی می‌كند كه نسل بعد ممكن است در آن زندگی نكند. این عین عبارت خود اوست: «اگر جغرافیایی نباشد تاریخی وجود ندارد؛ تاریخ فقط در پهنه جغرافیا می‌تواند اتفاق بیفتد. جنوب برای من یك منطقه جغرافیایی بسیار گسترده است.» زمینه‌ای كه تقوایی حوادث داستان‌های «تابستان همان ‌سال» را بر بستر آن پیش بُرده همان‌جایی نیست كه او تقریبا دو دهه بعد فیلم‌های «صادق كرده» و «نفرین» را ساخته است.

محمود كلاری: درباره وسواس‌های ظریف وموشكافانه و گاها افراطی تقوایی باید بگویم كه او در طول كار، فقط به آنچه در ذهنش ساخته و پرداخته بود، می‌اندیشید و برایش اصلا مهم نبودكه عوامل فیلم را آرام آرام خسته و بی‌انگیزه كند وبعد از مدتی آن انگیزه و شوق و ذوق آغازین را ازدست بدهند، این نوع فیلمسازی تقوایی برای من حداقل درآن زمان مسبوق به سابقه نبود، فیلمسازی با این حد از كمال‌گرایی كه به شكلی وسواس‌گونه از چیزهای كوچك و ظاهرا كم‌اهمیت نمی‌گذرد و فارغ از تمام تبعات ناشی از این روش، كار را به كندی و فرساینده پیش می‌برد.

ابوالفضل جلیلی، کارگردان سینما معتقد است: تحقیق نه فقط در حوزه سینما بلکه در بسیاری از برنامه‌ریزی‌های یک جامعه می‌تواند تاثیرگذار و راهگشا باشد.

سومین شماره مجله «نوپا» با پرونده ویژه ناصر تقوایی منتشر شد.

«آرامش در حضور دیگران» یکی از سه فیلمی است که سینمای ایران را وارد مرحله تازه‌ای از حیاتش کرد. اواخر دهه 40 جریان موسوم به موج نوی سینمای ایران آغاز شد. یکی از ویژگی‌های مهم این جریان این است که به‌نوعی برای نخستین‌بار ادبیات اجتماعی ایران را با خودش همراه کرد.

در بحث‌هایی مانند بیکاری بیست‌ساله ناصر تقوایی یا در محاق ماندن پروژه‌های رویایی خسرو سینایی و بزرگان دیگر، ‏بسیاری از اوقات این توجیه مطرح شده که چون این افراد فیلم‌هایشان صرفه اقتصادی ندارد، از چرخه تولید بیرون مانده‌اند.

در حالی که به تازگی یکی از منتقدان سینما مطلبی درباره خانه‌نشینی و در دسترس نبودن کارگردان «ناخدا خورشید» منتشر کرده بود، مجید ناظمی - وکیل ناصر تقوایی - از پیگیری قانونی مطالبی که اخیرا درباره وضعیت زندگی این کارگردان منتشر شده است، خبر داد.

آشنايي و حشر و نشر با فيلمسازان بزرگ و تاثيرگذار وظيفه‌اي را بر عهده هر منتقدي مي‌گذارد، من هم چون خودم را بسيار مديون آن نسل از فيلمسازان ايران مي‌دانم، تصميم گرفتم چنين مجموعه كتاب‌هايي را دنبال كنم.

گرچه درست نیست به این صراحت بگویم اما بگذارید، بگویم این روزها ناصر تقوایی حال خوشی ندارد چون حال خوش از خلق کردن و کار کردن ناشی می‌شود. ناصر تقوایی الان هیچ کاری نمی‌کند مگر این که اطرافیانش مدعی باشند او می‌نویسد. بله او سال‌هاست که می‌نویسد اما برای کشوی میز و نوشته‌هایش را انبار می‌کند.

«کلمات برای بیان آن همه تصویری که تقوایی در ذهن داشت، کافی نبودند و او در نهایت جذب جاذبه‌های رنگین سینما شد.»

تقوایی بعد از کاغذ بی‌خط دو فیلم‌ زنگی و رومی و چای تلخ را نیمه‌تمام رها کرد. او در آخرین سال فعالیت فیلمسازی‌اش دوباره سراغ ساخت مستند رفت و تمرین آخر را ساخت. مستندی که خیلی‌ها معتقدند به واسطه آن تعزیه در سازمان میراث جهانی یونسکو ثبت جهانی شد. تقوایی در سال‌های بعد هم چند بار برای ادامه مسیر فیلمسازی‌اش دورخیز کرد اما هر بار به موانعی برخورد و سینمادوستان ایرانی همچنان از فرصت تماشای فیلم جدیدی از او محروم مانده‌اند.

واقعیت این است که سینمای ایران درحال حاضر ناصر تقوایی را ندارد، همان طور که بهرام بیضایی را ندارد، همان طور که امیرنادری را هم ندارد.

امیر نادری که مدت‌هاست در خارج از کشور زندگی می‌کند و قصد دارد فیلم جدیدش را در چین و مغولستان بسازد، در تازه‌ترین اظهارنظر خود از ناصر تقوایی تشکر کرد.

واقعیت این است که ما تا چه حد می‌توانیم دانش‌آموخته‌های کلاس‌های درس را به‌عنوان هنرمند پرورش بدهیم؟ پس گوشه‌نشین‌کردن این تفکرات چه دلیلی دارد؟ مگر اینکه نمی‌خواهیم اتفاقی درست و مناسب برای جامعه ما بیفتد! بااین‌حال تاریخ گواه خوبی است که عملکرد ما بررسی کند. امثال بیضایی و تقوایی قطعا در تاریخ نام‌شان به نیکی یاد می‌شود. فقط دریغ و درد که آن‌چنان قدردان آنها نیستیم... .

دو فیلم سینمایی «ناخدا خورشید» به کارگردانی ناصر تقوایی و «اجاره‌نشین‌ها» ساخته داریوش مهرجویی جمعه ۱۸ آبان روی پرده موزه سینما می‌روند.

عباس کیارستمی، پرویز پرستویی، سهراب شهید ثالث، ناصر تقوایی و داود رشیدی از سینمایی‌های متولد اولین ماه تابستان؛ تیر هستند.

ناصر تقوایی معتقد است سینما و تئاتر ما باید شکل اصیل ایرانی پیدا کند و فیلم‌ها و تئاترهایی تولید کنیم که بر اساس متن‌های کاملا ایرانی باشد.

ناصر تقوایی زنگ افتتاح نمایش «برنارد مُرده است» را به صدا درمی‌آورد.

بدون تردید در این سال‌ها هنر تئا‌تر از همه گونه‌های هنری جایگاه و ارزش بهتری داشته است. تئاتربهترین هنر ایران هست، چه در نسل گذشته که آمدند و کار کرد و چه نسل جدید، همیشه شاهد تئاترهای درجه اول بودیم.