پایگاه خبری تئاتر: وزارت ارشاد در تازه‌ترین رویه شفاف‌سازی خود اقدام به انتشار دو فهرست کرده است که شامل کمک‌های مالی به اشخاص حقیقی و حقوقی در سال 1397 می‌شود. این فهرست‌ها در قبال حوزه‌های مختلف فرهنگی تفکیکی قائل نشده است و تمام حوزه‌ها به یک شکل در جداول ارائه شده‌اند، مهمتر آنکه مشخص نیست این پول‌ها به چه نیت و قصدی به افراد مختلف واگذار شده است و همه چیز به عباراتی چون «حمایت از فعالیت‌های فرهنگی، هنری، دینی» ختم می‌شود، از همین رو در حوزه تئاتر نمی‌شود چندان تفکیک روشنی ایجاد کرد که برای مثال آقا یا خانم فلان بابت انتشار کتاب پولی دریافت کرده است یا بابت تولید یک نمایش.
در بخش افراد حقیقی نمی‌توان دریافت آیا کسی برای تولید اثری نمایشی کمک و حمایتی دریافت کرده است یا خیر؛ اما در فهرست اشخاص حقوقی می‌توان براساس مؤسسه دریافت‌کننده کمک دریافت کدامین مؤسسه مرتبط با تئاتر از حمایت‌ها بهره‌مند شده‌اند.
بنیاد رودکی برای حمایت و گسترش هنرهای نمایشی در یک نوبت مبلغی به‌ارزش یک میلیارد و 450 میلیون تومان دریافت کرده است. هرچند هنوز بنیاد رودکی فهرست مالی سال 97 خود را با گذشت پنج ماه منتشر نکرده است؛ اما با نگاهی به نمایش‌های اجراشده در این مجموعه می‌توان دریافت جز نمایش «خانه برناردا آلبا» که بخش مهمی از سرمایه‌اش به‌گفته گروه توسط یک سایت معروف موسیقی تهیه شده است، و اپرای «عشق» بهروز غریب‌پور، هیچ نمایش مشخصی از حمایت مالی بنیاد رودکی بهره‌مند نشده است. سال گذشته نیز در فهرست انتشاری بنیاد رودکی بیشتر آنچه حمایت مالی نامیده شده بود در قالب تخفیف‌ها رخ‌نمایی می‌کردند، تخفیف‌هایی که به‌هیچ‌وجه نمی‌توانست جایگزین کمک‌های مالی باشد. به‌یاد داشته باشیم بنیاد رودکی بابت «حمایت و گسترش هنرهای نمایشی» از فصل پنج وزارت ارشاد کمک مالی دریافت کرده است. اما شاید مهمترین مؤسسه دریافت‌کننده کمک برای حمایت از تئاتر انجمن هنرهای نمایشی باشد.
نکته جالب توجه ترکیب مالی دریافتی است، در حالی که در یک مورد انجمن برای «حمایت از تولید نمونه‌سازی و اجرای برنامه‌های تئاتر نمایش‌های صحنه‌ای» 12میلیون دریافت کرده است؛ می‌توان با رقم‌های بزرگتری نیز مواجه شد. نکته منفی این فهرست آن است که دقیقاً مشخص نیست انجمن بابت چه‌چیزی کمک و حمایت دریافت کرده است که چنین ارقام ناهمگونی در جدول ظاهر شده است.
انجمن در شش نوبت اقدام به دریافت پول از وزارت ارشاد کرده است که مجموع دریافتی آن برابر با یک میلیارد و 782 میلیون و 500 هزار تومان می‌شود. تمام کمک‌ها در راستای حمایت از تولید و کمک به کانون‌ها بوده است؛ اما کماکان مشخص نیست چه‌کسانی از مجاری انجمن موفق به دریافت کمک مالی شده‌اند. پنجم اسفند 1397 خبرنگار تسنیم از طریق سامانه انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات از اداره کل هنرهای نمایشی می‌خواهد «میزان ثبت‌شده رقم پرداختی در قراردادهای میان اداره کل هنرهای نمایشی، انجمن هنرهای نمایشی و هنرمندان تئاتری در بازه سال‌های 1384 تا 1397» منتشر شود. با گذشت شش ماه هیچ گزارشی منتشر نشده است و اداره کل هنرهای نمایشی وزارت ارشاد را می‌توان یکی از غیرشفاف‌ترین نهادهای این مجموعه نامگذاری کرد.
البته فقدان شفافیت بیش از همه در مجموعه مؤسسه توسعه هنرهای معاصر رقم می‌خورد که بیشترین کمک‌هزینه را از اداره کل هنرهای نمایشی دریافت کرده است. این مؤسسه برای فعالیت‌های خود مبلغ 16 میلیارد و 26 میلیون تومان دریافت کرده است. مجموعه فعالیت‌های مؤسسه توسعه هنرهای معاصر در حوزه هنر نمایشی و تجسمی کنار مد و لباس است. مواردی که این مؤسسه برای حمایت هنرهای نمایشی پولی دریافت کرده است به مبلغ 13 میلیارد و 760 میلیون تومان می‌رسیم.
خبرنگار تسنیم در دو نوبت در سامانه انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات از معاونت هنری درباره هیئت مدیره این مؤسسه و فهرست عملکرد مالی درخواست کرده است. درباره اساسنامه و هیئت مدیره این مؤسسه چنین جوابی ارسال شده است:
«مؤسسه توسعه هنرهای معاصر با مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی براساس مقررات و اساسنامه مؤسسه‌های فرهنگی، هنری چندمنظوره در اداره ثبت شرکت‌ها و مؤسسات غیرتجاری ثبت شده و براساس قانون، آگهی‌های مربوط به این مؤسسه از جمله هیأت امنا در روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران منتشر شده است و ازطریق سایت روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران به‌نشانی www.rrk.ir (وابسته به قوه قضائیه) در بخش جستجو در آگهی قابل مشاهده و دسترسی است».
اگرچه اطلاعات ناقصی از این مؤسسه در روزنامه رسمی در دست است؛ اما نکته جالب توجه ترکیبی است که این مؤسسه را تأسیس کرده است. طبق اطلاعات مندرج در سامانه روزنامه رسمی، مؤسسه توسعه هنرهای معاصر در تاریخ هشتم آذر 1382 توسط مرتضی کاظمی، محمد معصومی، ابوالفضل ترابی و احمد وزیری تأسیس می‌شود. با اینکه معاونت هنری مدعی است مؤسسه توسعه هنرهای معاصر یک مؤسسه خصوصی است؛ اما طبق خلاصه اساسنامه مندرج در سایت روزنامه رسمی، آقای مرتضی کاظمی، معاون هنری وقت ارشاد یکی از مؤسسین این مجموعه بوده است. آقای مرتضی کاظمی به‌مدت هفت سال در دوران اصلاحات مسئولیت معاونت هنری را به‌عهده داشت و در اسفند سال 1382 سمت خود را به ایمانی خوشخو داد. هیئت مؤسس این مؤسسه از چهره‌های شاخص وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هستند. جدا از مرتضی کاظمی، رضا سعیدی‌پور، در مقام نخستین رئیس این مؤسسه از مدیران وزارت فرهنگ بوده که بیشتر او را به‌عنوان مدیر تالار وحدت در سال‌های گذشته به‌یاد داریم.
درباره انتشار فهرست مالی این مؤسسه که در تاریخ 12 مهرماه 1397 توسط خبرنگار تسنیم درخواست شده بود، معاونت هنری حاضر به شفاف‌سازی نشده است تا مشخص نباشد آنچه به‌عنوان کمک‌هزینه تولید آثار هنری به مؤسسه توسعه هنرهای معاصر با مدیریت اشخاص دولتی و به نام بنگاهی خصوصی پرداخته شده است، دقیقاً در کجا هزینه شده است.
البته گنگ بودن فهرست کمک‌هزینه‌های ارشاد در اینجا ختم نمی‌شود. «مؤسسه فرهنگی هنری عتیق پارسه هاتف ساردو» برای «حمایت از فعالیت‌های فرهنگی هنری دینی استان‌ها، حمایت و راهبری فعالیت‌های تبلیغ و ترویج قرآن کریم و حمایت و گسترش هنرهای نمایشی» مبلغ 194 میلیون و 600 هزار تومان دریافت کرده است. این مؤسسه در 10 اردیبهشت 1392 توسط جمیله اسکندری دامنه و مریم مجاز دلفاردی در شهر جیرفت تأسیس شده است. شناسه ملی این مؤسسه 14003332914 است. طبق اطلاعات روزنامه رسمی این مؤسسه مجاز به برگزاری همایش، سمینار، نمایشگاه و جشنواره بوده است و جایی در آگهی این گروه درباره تولید تئاتر چیزی درج نشده است. جمیله اسکندری دامنه که بیشتر به‌عنوان خبرنگار شناخته می‌شود، صاحب امتیاز و مدیرمسئول نشریه سکوت است. مشخص نیست براساس چه تخصصی به مسئولان این مؤسسه کمک‌هزینه برای تولید اثر نمایشی اختصاص یافته است و خروجی کمک‌هزینه 200 میلیون چه بوده است.
مرموزترین مؤسسه این فهرست «مؤسسه کمک به توسعه فرهنگ و هنر» است که برای حمایت از هنرهای نمایشی از وزارت ارشاد مبلغ یک میلیارد تومان دریافت کرده است. در برابر این دریافت قرار بوده این مؤسسه به مؤسسات مراکز انجمن‌ها، کانون‌ها و تشکل‌های صنفی وابسته به هنر نمایش کمک مالی کند. نکته جالب این است که هیچ تشکل صنفی ــ به‌جز صنف هنرمندان تئاتر تهران ــ در کشور فعالیت ندارد و خانه تئاتر نیز صاحب ردیف بودجه در برنامه بودجه است. انجمن‌ها و کانون‌ها نیز زیر نظر انجمن هنرهای نمایشی فعالیت می‌کنند.
خبرنگار تسنیم در نوبت خواهان انتشار ریز مالی این مؤسسه بوده است که وزارت ارشاد در سامانه خود بدان توجهی نکرده است. جالب آنجاست که هیأت امناء مؤسسه مرکب از وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به‌عنوان رئیس و چهار نفر است که از سوی وزیر برای مدت سه سال انتخاب می‌شوند. این هیأت بالاترین مقام مؤسسه بوده و عهده‌دار وظایف و اختیارات مندرج در اساسنامه، به‌منزله مجامع عمومی عادی و فوق‌العاده مؤسسه می‌باشد. لادن حیدری، معاون توسعه مدیریت وزارت ارشاد، مهدی جمالی‌نژاد، معاون وزیر کشور، قاسم تقی‌زاده خامسی، معاون وزیر نیرو و مرتضی کاظمی، مشاور وزیر ارشاد هیئت امنای کاملاً دولتی این مؤسسه به‌ظاهر خصوصی را تشکیل می‌دهند. مدیرعامل این مؤسسه غیرشفاف امین عارف‌نیا است که در وزارتخانه‌ها و شهرداری در مقام معاون و مشاور فعالیت داشته است. در سایت این مؤسسه جز دو مکان اقامتی در مشهد و چالوس و مدیریت مجتمع فرهنگی فرشچیان اصفهان، فرهنگسرای شهرکرد و تالار مرکزی رشت، هیچ فعالیتی از این مؤسسه پرخرج ثبت نشده است.
این فقدان شفافیت در حالی در لوای شفاف‌سازی حاد می‌شود که معیشت هنرمندان در سال‌های اخیر به‌سبب سیاست‌های دولت‌های مختلف رو به خطر است و اساساً نسل جوان سهم چندانی از حمایت‌های مالی دولت ندارند. نقش مرتضی کاظمی در این فقدان شفافیت به‌نظر پررنگ‌تر از دیگران می‌آید؛ چرا که نام او در سه مؤسسه بنیاد رودکی، توسعه هنرهای معاصر و توسعه فرهنگ و هنر دیده می‌شود.
منبع: خبرگزاری تسنیم
