مسعود میر مستندساز و روزنامه‌نگار معتقد است: در ساخت آثار تاریخی، مستندسازها نباید به منابع آرشیوی اکتفا کنند و خودشان هم باید به کشف منابع تازه و جستجوهای مترقی بیاندیشند.

چارسو پرس: مسعود میر مستندساز و روزنامه‌نگار که با مستند «علی مسیو» متقاضی حضور در شانزدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم مستند ایران «سینماحقیقت» شده است، درباره نحوه ساخت این فیلم به صورت مختصر گفت: باید بگویم کلیت فیلم یک دغدغه شخصی بود، در واقع آشنا شدن من با "علی مسیو" خیلی اتفاقی رخ داد و بعد از آن به یک دغدغه شخصی تبدیل شد به این صورت که چرا هیچ چیزی درباره این شخصیت نمی‌دانم و سپس با تحقیق و پژوهش‌هایی که انجام دادم به این نتیجه رسیدم که بسیاری از افراد که حتی با تاریخ مشروطه و انقلاب مشروطه غریبه نیستند نیز اطلاعات چندانی درباره علی مسیو ندارند و کار از همین جا شروع شد و درنهایت با مساعدت مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی که با این طرح موافقت کرد، قصه ساخت «علی مسیو» رسما آغاز شد.

این فیلمساز درباره مدت زمان تولید و روند تحقیق پروژه بیان کرد: شروع کار به نوعی از سال ۹۶ اتفاق افتاد با این حال پیش‌تر نیز حدود سال‌های ۹۳ یا ۹۴ سفری به تبریز داشتم و آنجا با علی مسیو آشنا شدم و به نوعی دغدغه‌ام شناخت این شخصیت شد. در آن زمان خانه موزه علی مسیو تازه افتتاح شده بود و من نیز به مرور در مورد علی مسیو تحقیقاتی را شروع کردم و به روزنامه‌ها و کتاب‌ها سرمی‌زدم و نکات کوچکی در مورد او می‌یافتم، تا اینکه تقریبا در سال ۹۸ شناخت این شخصیت به یک دغدغه جدی برای من بدل شد، اینطور که مصمم شدم برای علی مسیو حتما کاری انجام دهم و حدود یک سال بعد از آن، این موضوع در قالب یک طرح به مرکز گسترش ارائه شد. از سال ۹۹ پروژه به صورت جدی آغاز شد و یک دوره ۶ ماهه فشرده پژوهشی را در آن دوره از سر گذراندیم. 

این روزنامه نگار در ادامه تاکید کرد: اما باید درباره فیلم نکته‌ای را عنوان کنم و آنهم اینکه تا آخرین روز تصویربرداری مستند «علی مسیو» ما درگیر کشف بودیم یعنی اینگونه نبود که ما با یک امر مسلم و مسجل، قصه علی مسیو را تعریف کنیم. مثلا ما در نیمه فیلم به این قطعیت رسیدیم که جایی که خانه موزه علی مسیو نام گرفته،ثبت ملی و افتتاح شده، اصلا خانه این شخصیت نبوده است. منظورم این است که در طی پروژه به کشف‌های تاریخی رسیدیم. مثلا مرگ علی مسیو که در هر کتاب و سند تاریخی به اتفاقی بودن آن در ۴۴ سالگی اشاره شده به هیچ عنوان مورد قبول گروه پژوهشی ما نبود تا اینکه به نشانه های تازه ای دست یافتیم. اغراق نیست اگر بگویم حتی در مرحله تدوین هم ما خودمان را روتوش می‌کردیم چرا که ذات قصه علی مسیو که رهبری یک مرکز غیبی را برعهده داشت اینگونه بود که نکات مغفول و ناگفته و پنهان زیادی داشت.

 مسعود میر درباره مصائب دوره تولید فیلم گفت: ساخت این پروژه همزمان با ایام کرونا آغاز شد و ما با وجود داشتن نامه معرفی از مرکز گسترش، حتی برای اسکان در تبریز هم مشکل داشتیم. این پروژه اما با همه سختی‌هایش سال گذشته در همین ایام سرانجام به پایان رسید.

این مستندساز درباره تاثیر منابع آرشیوی بر ساخت پروژه‌های تاریخی مانند «علی مسیو» عنوان کرد: بگذارید من نکته دیگری را بگویم، اینکه ما مستندسازان باید خودمان یک قدم به جلو بیاییم، منظورم این است که مثلا ساده ترین کار برای من این بود که به استناد همان ۵ یا ۶ کتابی که در آنها به علی مسیو اشاره شده است، فقط مستندی می‌ساختم که در آن می‌گفتم بچه‌هایش روز عاشورا کشته شدند و خودش هم در ۴۴ سالگی از دنیا رفت اما حرف من این است که جماعت مستندساز، اهل فرهنگ و تاریخ نگار باید یک قدم به جلو بیاید و از جایی بالاخره خودمان ، ضعف تاریخی خود را برطرف کنیم. حال چطور این کار را انجام دهیم؟ پاسخم این است که به آن چیزی که می‌بینیم اکتفا نکنیم، چراکه ما در واقع همان سند و مدرک‌هایی را با مستند خودمان تهیه می‌کنیم که احتمالا یک قرن بعد آیندگان به آن رجوع می کنند ، پس باید راه را درست برویم.

این مستندساز در پایان درباره عملکرد جشنواره «سینماحقیقت» که در آستانه برگزاری است هم گفت: در ابتدا باید بپذیریم «سینماحقیقت» و جشنواره‌ای که مربوط به سینمای مستند است قاعدتا جنس مخاطبش خاص تر است و این مربوط به ایران نیست بلکه در دنیا هم اینچنین است؛ شما خیلی راحت می‌توانید میزان علاقه‌مندان برای پیدا کردن بلیت در جشنواره فیلم برلین را با ایدفای هلند مقایسه کنید. منظورم این است به نوعی جشنواره مستند تابلویی بالا می‌آورد و می‌گوید من برای عموم نیستم و ما باید با این موضوع کنار بیاییم. نکته دوم اینکه جشنواره «سینماحقیقت» به نظر من با وجود فراز و فرودهایی که داشته، عمود خیمه خود را جای درستی بنا کرده است.

«سینما حقیقت» حتما دوره‌های خوب، معمولی و ضعیف داشته اما با این حال در هر صورت قالب و عمود این خیمه درست بنا شده است و پیشنهاد من برای بهتر شدن جشنواره هم از این قرار است که بهتر است بخش‌های ویژه‌ای مانند دوران کرونا به این رویداد هنری اضافه شود که بعدها وقتی به دوره شانزدهم جشنواره نگاه شد، همه بدانند که احوال مستندشده ایران سال ۱۴۰۱ چگونه بوده است.

///.