نمایش‌نامه‌ی باغ آلبالو به نویسندگی آنتون چخوف در تاریخ تئاتر بسیار مهم است. جورجو استره‌لر، پیتر اشتاین و پیتر بروک، سه اجرای مشهور از این نمایش‌نامه را به‌صحنه برده‌اند. ماریا شِتسُوا و کریستوفر اینِس در کتاب «مقدمه‌ی کیمبریج بر کارگردانی تئاتر» به این موضوع پرداخته‌اند. ترجمه‌ی این مطلب را در ادامه می‌خوانید.
سید حسین رسولی: سه نمایش «بهرام بیضایی» در آمریکا، «امیررضا کوهستانی» در آلمان و «علی شمس» در ایران را مهم‌ترین رویدادهای تئاتری در سال ۱۴۰۰ می‌دانم.
چیزی به آغاز فروردین و سال جدید باقی نمانده و تا این لحظه فراخوان برگزاری جشنواره منتشر نشده است.
دولت جدید حاضر است از شخصیت‌های فاقد سابقه مدیریتی استفاده کند؛ اما کاری به کار مردان دولت‌های گذشته نداشته باشد. از همین روست که کاظم نظری انتخاب مناسبی از سوی دولت سیزدهم به حساب می‌آید؛ اما آیا کاظم نظری، که نامش پس از جشنواره تئاتر فجر از سبد دولت سیزدهم بیرون آمده، می‌تواند کشتی به گل‌نشسته تئاتر را راه‌اندازی کند؟
بیایید دانشمند مسئول خود باشیم، به روز باشیم، و هم‌پای جوانان نیک‌اندیش و تلاشگر و هنرمند کشورمان گام برداریم. اگر خدای‌ناکرده در ذهن شما رقص، شما را به یاد جمیله و فروزان و آن سال‌ها و از این قبیل می‌اندازد، باید با دانستگی آن را برطرف کنید، زیر رقص مدرن فرمی برای بیان فکرها و عواطف پاک انسانی و اخلاقی به دیگران است و در پی آن است که زبانی جهانی برای پیوند میان انسان‌ها و برای تبادل فرهنگی بیابد.
روند «تئاتر خصوصی» در اکثر اوقات دستاورد ویژه‌ای برای تئاتر ایران به همراه نداشته غیر از بالا رفتن بهای بلیت تئاتر و پایین آمدن سطح کیفی آثار؛ روندی که همچنان ادامه دارد.
قدرت بازیگری «طهمورث» را بیشتر در تئاترها می‌شود به یاد آورد که خانه اول و اصلی او نیز به حساب می‌آید و از دهه چهل و پس از تجربیاتی که با زنده‌یادان «نصیریان»، «انتظامی» و خصوصا «داود رشیدی» کسب می‌کند و نیز دوره‌ای که با «پیتر بروک» می‌گذراند، تئاتر را به صورتی جدی ادامه می‌دهد.
آیا واریته‌های شبانه تهران تئاتر به حساب می‌آیند؟ آیا می‌شود با نگاهی فوتوریستی به ماجرا نگاه کرد؟ آیا هواداری فوتوریست‌ها از موسولینی و میلشان به سرگرمی، تفسیری برای مطالعه‌کننده واریته ایرانی دارد؟ هرچه هست، واریته دست کم گرفته می‌شود.
«قانون این است که تمام آثاری که مجوز اجرا گرفته و روی صحنه رفته‌اند، برای اجرای مجدد در سالنی دیگر باید مجوز مجدد بگیرد. جشنواره هم از این قضیه مستثنی نیست.» معنی گفته این است که تمام نمایش‌های حاضر در جشنواره تئاتر فجر به‌رغم آنکه پیش از این در سالن‌های سطح کشور به‌صورت عمومی روی صحنه رفته‌اند، یعنی مجوز داشته‌اند، برای حضور در جشنواره باید مجوز روی مجوز بگذارند! یعنی دو بار بازبینی با نگاه ممیزی.
تحقق و پذیرش یک اثر هنری در به اشتراک گذاشتن مخاطبینش با یک اثر هنری ست که یک اثر هنری را تنها یک هنرمند به سرانجام نمی رساند، چه بسا تماشاگر در پایان خود به هنرمندی تبدیل می گردد و تنها چیزی که میان هنرمند و مخاطبینش مشترک است، همانا اثر هنری است.
هنگامی كه نام ما روی یك پژوهش علمی یا تخصصی در زمینه علم پزشكی حك می‌شود آن اثر جدی گرفته نخواهد شد. اما هنگامی كه نام یك پژوهشگر، متخصص یا جراح سرشناس روی آن پژوهش نقش می‌بندد اثر مورد توجه و استقبال قابل تاملی قرار می‌گیرد.
کارگاه همان چیزی است که شاید امروز با عبارت «از ایده تا اجرا» تبلیغ و ترویج می‌شود؛ اما چرا هیچ‌یک از این دارندگان برچسب «از ایده تا اجرا» موفق به تبدیل شدن به کارگاه نمایش نمی‌شوند؟ آیا خجسته کیا یا شهرو خردمند در آن روزگار صاحب توانایی خارق‌العاده بودند که امروز مدرسان این کارگاه‌ها از آن بری هستند؟ یا آنکه هنرجویان این کارگاه مشهور از انگیزه‌ها و توانایی‌هایی بهره‌مند بودند که نسل جدید از آن تهی شده‌اند؟
دولت در حوزه تئاتر بی‌برنامه و مستأصل و سردرگم است و هیچ ایده ویژه‌ای ندارد؛ اما بازار بدون توجه از رویدادهای درون‌سازمانی کار خودش را می‌کند. بازار ژانر مناسب این روزها را هم خوب دریافته است.
من معمولا از واژه بی‌نظیر برای توصیف چیزی استفاده نمی كنم ولی در یك نمونه می توانم این واژه را به كار بگیرم و آن آرشیوی است كه بخشی از حالا زیرآب رفته. مطلقا امیدی به شهرداری منطقه ندارم. به مدیریت فرهنگی نیز همین طور، به همین دلیل هم هست كه به شما می گویم سی ساعت است فقط در خانه راه می روم و می‌گویم به جهنم!
اگر بنا باشد در هنرهای نمایشی و اجرایی تمامی نشانه‌ها و رویداد‌ها به اصطلاح طبیعی باشند و چنین رویدادهایی به راستی بر صحنه حادث شوند، شاید دیگر بازیگر، اجراگر و تماشاگری برای اجرا و نمایش در جهان باقی نماند.
جشنواره تئاتر دانشگاهی ایران برای آنكه بتواند با ایران و دانشگاه نسبت بیابد، لازم است كه رویكردی علمی به آثار داشته باشد و خط مفارق محكمی میان خود و دیگر جشنواره‌های ملی و بین‌المللی ایجاد كند.
خوب است بدانیم حالا که یک جشنواره دانشجویی این همه حامی مالی داشته چقدر از این حمایت‌ها به گروه‌های تئاتر دانشجویی حاضر در جشنواره رسید. خوب است شفاف بگوئید دو داوری که نام‌شان به عنوان حامی مالی ذکر شد چه میزان و چگونه به جشنواره کمک رساندند.
ناصر حسینی‌مهر در کتاب «تئاتر در ایران؛ از کودتا تا انقلاب» نشان می‌دهد که تئاتر برای برخی از شومن‌ها به مثابه بازار بوده است و به واسطه آن روابط حسنه‌ای با قدرت برقرار کرده و به جای تولید آثاری برجسته و اندیشه‌محور به سوی واریته‌های مبتذل، نمایشک‌های ارزان و سرگرم‌کننده رفته‌اند.
دبیر اسبق مجمع تئاتر دانشگاهیان کشور و جشنواره تئاتر دانشگاهی نوشتاری را با عنوان «تئاتر بدون تماشاگر» منتشر کرد.
هرچند در سال‌های گذشته درنهایت برخی از اجراهای مناطق پایشان به بخش اصلی باز شد و از قضا موفقیت‌های متعددی به‌دست آوردند -ازجمله نمایش «آن شرلی با موهای خیلی قرمز» به نویسندگی فراز مهدیان دهکردی و کارگردانی امیربهاور اکبرپور دهکردی - با این حال مناطق حضورش تثبیت‌شده باقی ماند.
یک منتقد فرهنگی با اعتقاد بر اینکه اغلب کاندیداهای ریاست جمهوری وعده‌های کلی درباره موضوعات فرهنگی و هنری می‌دهند، می‌گوید که «همه ما خوب می‌دانیم فرهنگ مهم است و چه و چه. آنچه لازم می‌نماید این است که کاندیداها در حوزه فرهنگ و هنر پاسخ مشخص به چند سوال مشخص بدهند.»
