چطور «غرور و تعصب» جو رایت در سینمای جهان ماندگار شد؟

چارسو پرس – سینمای جهان: بیست سال پس از اکران نسخه سینمایی «غرور و تعصب» (Pride and Prejudice) ساخته جو رایت (Joe Wright)، این فیلم همچنان یکی از درخشان‌ترین اقتباس‌های مدرن از آثار جین آستن محسوب می‌شود. به همین مناسبت، کمپانی Focus Features این فیلم عاشقانه تاریخی را بار دیگر به سینماها بازگردانده است؛ فرصتی دوباره برای تماشای یکی از عاشقانه‌ترین روایت‌های ادبیات کلاسیک با اجرای تاثیرگذار کیرا نایتلی و متیو مک‌فادین.

صحنه رقصی که آغازگر همه چیز بود

جو رایت، کارگردان این اثر، صحنه نخستین مهمانی رقص را که در آن الیزابت بنت برای نخستین‌بار با آقای دارسی روبه‌رو می‌شود، محبوب‌ترین بخش فیلم خود می‌داند: «این صحنه سرشار از انرژی، شلوغی، شادی و نوعی هرج‌ومرج دوست‌داشتنی است؛ درست همان چیزی که می‌خواستم فیلمم القا کند.»

این لحظه نه‌تنها جرقه‌ی داستان عاشقانه فیلم است، بلکه معرفی شخصیتی شوخ‌طبع و زیرک از الیزابت بنت نیز محسوب می‌شود. دختری که قرار است در برابر هنجارهای اجتماعی زمانه‌اش بایستد و تعریف تازه‌ای از زنانگی ارائه دهد.

تصویری پرانرژی از دوران جوانی

رایت از ابتدا بر آن بود که «غرور و تعصب» او باید از قالب‌های رایج و سنگین فیلم‌های کلاسیک فاصله بگیرد. او خواستار فضایی شاد، جوانانه و پر از زندگی بود. خواسته‌ای که در نحوه انتخاب بازیگران، طراحی صحنه و لباس و حتی ریتم دیالوگ‌ها نمود یافت.

او بازیگران نقش خواهران بنت را نه‌با ملاک شباهت ظاهری، بلکه با تمرکز بر خلق یک حس خانوادگی مشترک انتخاب کرد. آن‌ها در تمرینات، خنده‌ای مشترک تمرین کردند که در طول فیلم به‌عنوان نماد پیوند عاطفی میانشان تکرار می‌شود.

از خواهر پانک تا الیزابت بنت

یکی از جالب‌ترین نکاتی که رایت در گفت‌وگو با ورایتی فاش کرده، الهام‌گیری شخصیت الیزابت بنت از خواهر واقعی خودش است؛ زنی پانک و آنارشیست در دهه ۱۹۸۰ که در سقوط دیوار برلین با پتک مشارکت داشت! به‌گفته‌ی رایت، همین روحیه‌ی شورشی و مستقل، الیزابت را از دیگر قهرمانان عاشقانه متمایز می‌کند.

طراحی لباس و صحنه‌ای با رویکردی واقع‌گرایانه

طراح لباس فیلم، ژاکلین دوران، و طراح صحنه، سارا گرینوود، با نگاهی واقع‌گرایانه و بر پایه‌ی تحقیقات تاریخی، سبک زندگی خانواده بنت را به‌تصویر کشیده‌اند. خانه‌ی آن‌ها پر از حیوانات و وسایل قدیمی است، فراتر از یک خانه اشرافی، فضایی گرم و زنده دارد. رنگ‌های لباس‌ها، مبلمان کهنه، و باغی به‌حال خود رهاشده، همگی نشانگر وضعیت اقتصادی خانواده و تفاوت‌شان با دارسی ثروتمند است.

در طراحی لباس الیزابت نیز، به‌جای رنگ‌های ملایم زنانه، از قهوه‌ای‌های خنثی استفاده شده است؛ انتخابی عمدی برای نمایش استقلال فکری و تفاوت او با زنان زمانه‌اش.

بیشتر بخوانید: اخبار و مطالب سینمای جهان

برخورد جسورانه با اقتباسی کلاسیک

رایت با علم به موفقیت اقتباس پیشین BBC در سال ۱۹۹۵ با بازی کالین فرث و جنیفر ایله، تصمیم گرفت مسیر متفاوتی را در پیش گیرد. یکی از تفاوت‌ها در انتخاب بازه زمانی است؛ فیلم سال ۲۰۰۵ به‌جای دوره رجنسی، در دوران جورجیایی حوالی ۱۷۹۷ روایت می‌شود، یعنی زمانی که آستن مشغول نگارش رمان بوده است.

این تصمیم بر سبک لباس‌ها و طراحی کلی فیلم تاثیر گذاشت و حال و هوای تازه‌ای به روایت بخشید؛ روایتی که پرشور، پویا و در عین حال وفادار به روح اثر آستن باقی ماند.

لوکیشن‌هایی که تاریخ را زنده می‌کنند

خانه «لانگبورن»، محل زندگی خانواده بنت، در واقع «Groombridge Place» بود. در سوی مقابل، خانه مجلل دارسی، یعنی «Pemberley»، در عمارت افسانه‌ای «Chatsworth House» فیلم‌برداری شد. جایی که با نامه‌نگاری مستقیم رایت به دوشس دوون‌شایر، اجازه فیلم‌برداری پیدا کرد. جالب اینکه پرده‌های مخملی قرمز گالری مجسمه‌ها برای نمایش بهتر مجسمه دارسی برداشته شدند و هرگز دوباره نصب نشدند!

بازی با نور، موسیقی و قاب‌های بی‌نظیر

موسیقی عاشقانه داریو ماریانلی، ترکیب صحنه بارانی معروف و مجادله احساسی الیزابت و دارسی، یا لحظه‌ای که الیزابت روی صخره‌ای در دل طبیعت ایستاده و دوربین با کات ناگهانی از نمای نزدیک چشم او به نمای باز طبیعت می‌رسد، همگی لحظاتی هستند که «غرور و تعصب» جو رایت را در حافظه بصری سینمای جهان جاودانه کرده‌اند.

رایت از الهام‌گیری‌اش از «دیوید لین» و قاب‌های حماسی «Lawrence of Arabia» هم سخن می‌گوید. موسیقی در این فیلم نه‌فقط همراه تصویر، که در بسیاری موارد جایگزین احساسات سرکوب‌شده شخصیت‌ها می‌شود.

همکاری تیمی و خلق لحظات ناب

همکاری با چهره‌هایی مانند اما تامپسون در نگارش دیالوگ‌ها، و طراحی صحنه‌هایی که با وجود محدودیت زمان و نور، به یکی از زیباترین سکانس‌های فیلم تبدیل شدند (مثل دویدن خانم بنت روی پل در غروب آفتاب)، نشانگر اهمیت خلاقیت جمعی در شکل‌گیری این فیلم ماندگار است.

میراثی که فراموش نمی‌شود

اکنون پس از دو دهه، «غرور و تعصب» نه‌تنها کهنه نشده، بلکه همچنان در فهرست محبوب‌ترین اقتباس‌های سینمایی از جین آستن قرار دارد. مخاطبان جدیدی که از طریق شبکه‌های اجتماعی یا بازپخش‌های تلویزیونی با این فیلم آشنا می‌شوند، مهر تازه‌ای بر این اثر جاودانه می‌زنند. نسخه‌ای که از بسیاری جهات، روح عصیان‌گر، عاشقانه و آزاداندیش رمان آستن را به شکلی معاصر و درخشان زنده کرده است.