چارسو پرس: داستان مردی که می‌خواهد بیگناهی‌اش را ثابت کند و شکواییه‌ای علیه فرانسه‌ی پس از ناپلئون صادر کند، در دستان فیلم‌سازان تبدیل به داستانی اکشن و مهیج شده که همه چیز دارد؛ هم عشقی آتشین و هم داستان پر فراز و فرود در باب زندگی کسانی که تا دم دروازه‌های جهنم سفر کرده‌اند و زنده بازگشته‌اند. الکساندر دوما در قرن نوزدهم قصه‌ای در باب دوران پساناپلئونی نوشت و مانند هر نویسنده‌ی چیره دست دیگری آن را به روایتی از قصه‌ی شخصیت‌هایی تبدیل کرد که طوفان حوادث پس از اتفاقات بزرگ گریبانشان را می‌گیرد و آن‌ها را در برزخ رها می‌کند. اما نکته این که مرد قصه‌ی او اهل جا زدن نیست و در برابر ستم روا شده، کم نمی‌آورد و مبارزه می‌کند. نقد فیلم «کنت مونت- کریستو» (The Count Of Monte- Cristo) را با زیر ذره‌بین بردن شیوه‌ی اقتباس کارگردانان آن از اثر ادبی الکساندر دوما آغاز می‌کنیم.

هشدار: در نقد فیلم «کنت مونت- کریستو» خطر لو رفتن داستان وجود دارد!

نقد و بررسی فیلم «کنت مونت- کریستو»؛ یک اقتباس وفادارانه

چه در داستان الکساندر دوما و چه در فیلم حال حاضر، موضوع اصلی تقابل بین عشق و نفرت و مرز باریک میان آن‌ها است. سازندگان تلاش کرده‌اند عظمت رویدادهای برابر شخصیت‌ها را به دقت به تصویر بکشند تا من و شمای مخاطب از پس نمایش این همه تلخکامی روا شده به آن‌ها به راهی برای درک روان رنجور آن‌ها برسیم و از پس این درک برای فهم تصمیمات تک تکشان راهی پیدا کنیم. نکته این که کارگردانان فیلم به درستی فهمیده‌اند تک تک شخصیت‌های رمان الکساندر دوما در نهایت قربانی هستند؛ حال یکی سال‌های بسیاری را در سیاه چال گذرانده و دیگری ممکن است قربانی طمع قدرت و حرص ثروت شده باشد و خودش نداند. درست ساخته شدن همین سمت و سوی قربانی شخصیت‌ها یکی از دستاوردهای کارگردانان اثر است.


در عین حال این اقتباس، اقتباسی وفادارانه است که نتیجه‌اش تبدیل به اثری شده که با وجود زمان طولانی‌اش یقه‌ی مخاطب را تا پایان می‌چسبد و رها نمی‌کند. البته طبیعی است که هیچ فیلم خوبی نمی‌تواند به تمامی به اثری ادبی و منبع اقتباسش وفادار باشد و باید خود را با مقتضیات مدیوم هنری جدید هماهنگ کند. اما سازندگان در این جا تلاش کرده‌اند دست کم گره‌گشایی‌ها و گره‌افکنی‌های مهم داستان را حفظ کنند. در کنار این موارد آن چه که فیلم را با خود بالا می‌کشد، توان انتقال احساسات مختلف به مخاطب است. شخصیت‌های رمان و فیلم در معنای واقعی کلمه قهرمان یا حتی شخصیت‌هایی مثبت نیستند. شخصیت اصلی که در یک عطش انتقام کورکورانه می‌سوزد و این میل او را کور و کر کرده و دیگران هم آدم‌های بی هویتی هستند که برای رسیدن به موفقیت دست به هر کاری می‌زنند.

در واقع در فیلم «کنت مونت- کریستو» هیچ انسان خوبی وجود ندارد اما این موضوع به جای آن که مخاطب را پس بزند، یقه‌اش را می‌چسبد و رها نمی‌کند. دلیل این امر هم به فضاسازی خوبی بازمی‌گردد که چنین رفتاری را توجیه می‌کند و ما را به این باور می‌رساند که آن‌ها راه دیگری برای دوام‌آوردن ندارند. فرانسه پساناپلئونی در دستان این فیلم‌سازان چنان ترسناک ترسیم شده که هیچ راهی برای خوب ماندن به کسی پیشنهاد نمی‌دهد؛ همان طور که شخصیت اصلی قصه در ابتدا چوب احساسات مثبتش را می‌خورد و پس از آن که به دلیل رفتار درستش حسابی تنبیه شد و عمری را از دست رفته دید، تصمیم می‌گیرد که دیگر با هیچ فردی روراست نباشد و خیرش به کسی نرسد.

اینجا بخوانید: معرفی، نقد و بررسی فیلم‌های خارجی

در چنین قابی است که ما به عنوان مخاطب وی را درک می‌کنیم و در تمام فیلم همراهش می‌شویم و البته در چنین بستری است که تصمیم پایانی او مبنی بر دل کندن از فرانسه (یا شاید هم ترک هر چیزی که نشانی از انسانیت در آن یافت می شود) و ترک کردن محیطی که چنین جنون‌آمیز است و پر از دالان‌های تاریک و مسیرهای مخوف، تصمیم درستی به نظر می‌رسد. اما «کنت مونت- کریستو» به تمامی داستان یک شخصیت انتقامجو نیست. شخصیت‌های فرعی دیگری هم در فیلم حضور دارند که ما را با خود همراه می‌کنند. همراه ضدقهرمان انتقامجوی اثر دو جوان، یک دختر و یک پسر حاضرند. هر دوی آن‌ها مانند شخصیت اصلی کینه‌ای از عوامل شر و آنتاگونیست‌های فیلم به دل دارند. گاهی کینه‌ی آن‌ها بزرگتر و ویرانگرتر از کینه‌ی جناب کنت خودخوانده‌ی داستان هم هست. پرداخت درست این شخصیت‌ها به ما کمک می‌کند که داستان را بهتر باور کنیم و البته مانند هر شخصیت فرعی معرکه‌ی دیگری به قصه‌ی شخصیت اصلی هم کمک می‌کنند و به آن قوام می‌بخشند.


در سوی مقابل هم شرورهای قصه‌ حاضر هستند. این شرورها هم به درستی پرداخت شده‌اند و حسابی لج ما را درمی‌آورند و گاهی کاری می‌کنند که آروزی مرگ هر یک را داریم. می‌توان از آن‌ها متنفر بود و دل خوش کرد که بالاخره جناب کنت انتقامش را از آن‌ها بگیرد تا مخاطب هم نفسی به راحتی بکشد و به آرزویش برسد. سازندگان به خوبی می‌دانند که برای خوب از کار درآمدن اعمال قطب مثبت قصه یا همان پروتاگونیست داستان، باید هماوردهایی زیرک و البته شیطان صفت در برابرش قرار داد که اعمال مرد را هوشمندانه جلوه دهد. چرا که درگیر شدن با عده‌ای احمق و کودن هیچ فخری ندارد و مخاطب هم هیچ لذتی از تماشای چنین درگیری ساده دلانه‌ای نمی‌برد. خوشبختانه دو طرف این درگیری همتراز هم هستند.

نکته‌ی مثبت دیگر این فیلم فرانسوی فضاسازی خوب آن است. عمده‌ی داستان در دل قصرهای مجلل اروپای قرن نوزدهم می‌گذرد. فیلم‌سازان موفق شده‌اند از دل این قصرها به دالان‌های تاریکی برسند که در آن همه ماسکی به چهره دارند و آن که نشان می‌دهند، نیستند. در این دنیای پر از دوز و کلک هم نمی‌توان صاف و صادق بود. بدون ساخته شدن این فضا، طبیعتا خبری از یک اثر خوب نخواهد بود. ضمن این که تماشای این فیلم در این برهوت فیلم‌های تاریخی می‌تواند غنیمتی باشد که کمتر به دست می‌آید. در کنار همه‌ی این‌ها جلوه‌های ویژه‌ی فیلم هم قابل قبول است و سازندگان توانسته‌اند داستان فیلمی را که هر بخشش در گوشه‌ای اتفاق می‌افتد، با تکیه بر همین جلوه‌های ویژه به درستی از کار درآورند.

نمره نویسنده: 4از5
نکات مثبت
  • قصه‌گویی خوب و شخصیت‌پردازی درست
  • فضاسازی مناسب جهت خلق دنیایی پیچیده
نکات منفی
  • انتخاب نه چندان مناسب بازیگر نقش اصلی!
اگر بتوان ایرادی به فیلم منتسب کرد، انتخاب بد بازیگر نقش اصلی است که چندان همراهی مخاطب را برنمی‌انگیزد، وگرنه فضاسازی معرکه‌ی اثر در کنار قصه‌ای مهیج و البته حال و هوای اکشن آن سبب می‌شود که تماشاگر تا پایان «کنت مونت- کریستو» را تماشا کند و لذت ببرد. ایراد دیگر فیلم به شخصیت‌پردازی معشوق وی بازمی‌گردد. گرچه تمام افراد حاضر در قاب همراهی ما را با خود دارند و می‌توان باورشان کرد، اما این شخص که عامل اصلی دست زدن کنت به انتقام است و اصلا قصه‌ی انتقام را آغاز می‌کند، چندان همدلی‌برانگیز و قابل باور از کار درنیامده است.

در پایان باید به این نکته اشاره کرد که «کنت- مونت کریستو» همه چیز دارد و از همه چیز هم به خوبی استفاده می‌کند؛ هم اکشن است و هم تریلری هیجان‌انگیز. هم از یک عشق آتشین و پر فراز و فرود بهره می‌برد و هم داستان خیانتی عظیم را تصویر می‌کند. هم فیلمی فرار از زندانی است و هم اثری انتقام‌جویانه در باب مردان و زنانی که به هیچ چیز جز موفقیت خود فکر نمی‌کنند.

شناسنامه فیلم «کنت مونت- کریستو» (The Count Of Monte- Cristo)

کارگردانان: الکساندر د لا پته‌لیر و متیو دلاپورت
بازیگران: پیر نینی، باستین بویلون و لورن لافیت
محصول: 2024، فرانسه
امتیاز سایت IMDb به فیلم: 7.6 از 10
امتیاز فیلم در سایت راتن تومیتوز: 96٪
خلاصه داستان: در سال 1815، دریانورد جوانی به نام ادموند زنی را در دریا پس از غرق شدن کشتی نجات می‌دهد. این زن حامل نامه‌ای از سوی ناپلئون بناپارت است که مدت‌ها است تبعید شده و دیگر حاکم فرانسه نیست. پس از بازگشت به فرانسه، ادموند به خاطر کار بزرگش ترفیع می‌گیرد و ناخدا می‌شود. او بلافاصله نزد نامزدش می‌رود و خبر را به او می‌دهد و از او می‌خواهد که زودتر عروسی را برپا کنند. اما در روز عروسی توسط عده‌ای به جرم طرفداری از ناپلئون بناپارت دستگیر می‌شود و به زندان می‌افتد. او سال‌ها را در زندانی همچون سیاه چال می‌گذارند. تا این که شرایطی فراهم می‌شود که می‌تواند منجر به فرارش شود. البته اگر موفق به فرار شود گنجی باستانی را هم به دست خواهد آورد. حال ادموند تمام تلاشش را می‌کند که فرار کند و پس از آن از ثروتش استفاده کرده و انتقام بگیرد. اما …

منبع: دیجی‌مگ